Οι «στρατηγοί» και τα «όπλα» στη μάχη των επαφών: Ελλάδα και Τουρκία ξεκινούν συζητήσεις - Επίσκεψη «έκπληξη» των πρωθυπουργών Αυστρίας, Ολλανδίας και ∆ανίας στην Αθήνα
Παύλος Αποστολίδης και Τσαγατάι Ερτσιγές στο «πεδίο», Ελένη Σουρανή και Ιμπραΐμ Καλίν στα «μετόπισθεν» και ο τελευταίος λόγος πάντοτε στον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ταγίπ Ερντογάν. Με αυτήν τη σύνθεση θα ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δηλαδή μετά τις 3 Οκτωβρίου, στην Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για τον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών, που ξεκίνησαν το 2002 και διακόπηκαν, με ευθύνη της Τουρκίας, το 2016. Αντικείμενό τους δεν είναι ακόμη η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο η μόνη διαφορά που δέχεται προς συζήτηση η ελληνική πλευρά, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων αυτών ζωνών. «Θα συζητήσουμε για το πώς θα συζητήσουμε», τονίζει χαρακτηριστικά στα «Π» ανώτερη διπλωματική πηγή. Οι δύο πλευρές, δηλαδή, θα επιχειρήσουν να προσδιορίσουν τους κανόνες και τη διαδικασία βάσει της οποίας θα διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις, τουλάχιστον σύμφωνα με την ελληνική ατζέντα, για τον προσδιορισμό των ορίων των θαλάσσιων ζωνών και σε περίπτωση αποτυχίας την προσφυγή στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο της Χάγης. Η διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του κ. Μητσοτάκη, κ. Σουρανή, και ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, κ. Καλίν, έχουν συνομιλήσει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες.
Τώρα τη σκυτάλη παίρνουν δύο έμπειροι διπλωμάτες που θα είναι επικεφαλής των αντίστοιχων ομάδων. Ο ένας είναι ο Παύλος Αποστολίδης, πρέσβης ε.τ. και πρώην διοικητής της ΕΥΠ, με σταδιοδρομία στο ∆ιπλωματικό Σώμα, που ξεκινά από το 1965, και θητεία στην Άγκυρα, με βαθμό συμβούλου στην ελληνική πρεσβεία τη δεκαετία του ’80. Υπήρξε πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο (1990), στη Σαουδική Αραβία, στην Υεμένη και στο Ομάν, γενικός διευθυντής διμερών σχέσεων στο υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας (19951998) στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Βρυξέλλες.
Ο ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΟΣ
Τη χρονιά που ο κ. Αποστολίδης έμπαινε στο ∆ιπλωματικό Σώμα, ο Τσαγατάι Ερτσιγές γεννιόταν στην Άγκυρα. Με πολύ καλή γνώση του ∆ικαίου της Θάλασσας, από τα φοιτητικά του χρόνια ακόμα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, ο κ. Ερτσιγές γνωρίζει πολύ καλά και την ευρύτερη «γειτονιά», έχοντας υπηρετήσει στην πρεσβεία της Τουρκίας στην Αθήνα, στα Τίρανα και στη Βηρυτό.
Ο νυν πολιτικός διευθυντής του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών είναι ο επικρατέστερος να αναλάβει επικεφαλής της τουρκικής ομάδας που θα συμμετέχει στις διερευνητικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Αύγουστο, με ανάρτησή του στο Τwitter, είχε ισχυριστεί ότι «είναι η Ελλάδα και όχι η Τουρκία που δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή (σ.σ.: της Ανατολικής Μεσογείου), εξαιτίας των μαξιμαλιστικών της ισχυρισμών». Στην ελληνική ομάδα θα συμμετέχουν, επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, ο γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων στο ΥΠ.ΕΞ., Κυριάκος Λουκάκης (πρώην πρέσβης στην Άγκυρα), ο διευθυντής Πολιτιστικών, Θρησκευτικών και Προξενικών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρος Κουγιού (με μακρά εμπειρία στα Ελληνοτουρκικά, μεταξύ άλλων και ως επιτετραμμένος στην Αγκυρα), η Εριέττα Σκαλιέρη, νομική σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών, με εξειδίκευση στο ∆ίκαιο της Θάλασσας, και η Ιφιγένεια Καναρά, διευθύντρια του γραφείου του γενικού γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών. Της επανεκκίνησης των διερευνητικών θα έχει προηγηθεί εκτός απροόπτου πάλι η εξ αναβολής Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου θα συζητηθούν συνολικά οι ευρωτουρκικές σχέσεις. Πρόκειται για μια βασική επιδίωξη της ελληνικής πλευράς, που ήθελε να αναβαθμίσει εξαρχής το ζήτημα από διμερές σε ευρωπαϊκό. Στο μεταξύ την Τετάρτη, μία ημέρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα υποδεχθεί στην Αθήνα τρεις ηγέτες με ειδικό βάρος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: την πρωθυπουργό της ∆ανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, και τον καγκελάριο της Αυστρίας, Σεμπάστιαν Κουρτς. Αφορμή της επίσκεψης των τριών ηγετών είναι τα εγκαίνια του νέου φωτισμού της Ακρόπολης.
Παράλληλα, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, και ο Κύπριος Πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, είναι σε πλήρη συντονισμό τις τελευταίες εβδομάδες, όπως φάνηκε και από την τηλεσυνεδρίαση των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος την περασμένη Τετάρτη. Ο κ. Μητσοτάκης προσέρχεται την Πέμπτη στη Σύνοδο με δύο στόχους. Πρώτον, να υπάρχει στο τραπέζι ένας κατάλογος με συγκεκριμένες κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν στην Τουρκία.
∆εύτερον, να συμφωνηθεί με ποιον τρόπο θα ενεργοποιούνται αυτές οι κυρώσεις, αν η Τουρκία προβεί σε νέες προκλητικές και παράνομες ενέργειες. Ποιος θα είναι ο μηχανισμός, δηλαδή, που θα κινηθεί σε μια τέτοια περίπτωση και θα οδηγήσει στην επιβολή των κυρώσεων. Η Ελλάδα, παράλληλα, έχει βάλει στο τραπέζι ζήτημα και κινήτρων για την «καλή» συμπεριφορά της Τουρκίας, που ιδίως στην περίοδο αυτή, που η οικονομία της συνταράσσεται από τις συνέπειες του κορονοϊού, μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα. Τέτοια κίνητρα θα μπορούσαν να είναι η οικονομική στήριξη, το άνοιγμα κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις κ.ά. Η Ελλάδα προσέρχεται στις διερευνητικές επαφές από καλύτερο σημείο αφετηρίας, εκτιμούν στο Μέγαρο Μαξίμου, καθώς, όπως τονίζουν, «έχει αναγνωριστεί από όλους ως παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή και έχει υπογράψει τις διεθνώς νόμιμες συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, όπου επιβεβαιώνεται το δικαίωμα των νησιών σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα . Στην ουσία, η Ελλάδα έχει στη φαρέτρα της θετικά διπλωματικά κεκτημένα».
Τώρα τη σκυτάλη παίρνουν δύο έμπειροι διπλωμάτες που θα είναι επικεφαλής των αντίστοιχων ομάδων. Ο ένας είναι ο Παύλος Αποστολίδης, πρέσβης ε.τ. και πρώην διοικητής της ΕΥΠ, με σταδιοδρομία στο ∆ιπλωματικό Σώμα, που ξεκινά από το 1965, και θητεία στην Άγκυρα, με βαθμό συμβούλου στην ελληνική πρεσβεία τη δεκαετία του ’80. Υπήρξε πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο (1990), στη Σαουδική Αραβία, στην Υεμένη και στο Ομάν, γενικός διευθυντής διμερών σχέσεων στο υπουργείο Εξωτερικών, καθώς και μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας (19951998) στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Βρυξέλλες.
Ο ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΟΣ
Τη χρονιά που ο κ. Αποστολίδης έμπαινε στο ∆ιπλωματικό Σώμα, ο Τσαγατάι Ερτσιγές γεννιόταν στην Άγκυρα. Με πολύ καλή γνώση του ∆ικαίου της Θάλασσας, από τα φοιτητικά του χρόνια ακόμα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, ο κ. Ερτσιγές γνωρίζει πολύ καλά και την ευρύτερη «γειτονιά», έχοντας υπηρετήσει στην πρεσβεία της Τουρκίας στην Αθήνα, στα Τίρανα και στη Βηρυτό.
Ο νυν πολιτικός διευθυντής του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών είναι ο επικρατέστερος να αναλάβει επικεφαλής της τουρκικής ομάδας που θα συμμετέχει στις διερευνητικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Αύγουστο, με ανάρτησή του στο Τwitter, είχε ισχυριστεί ότι «είναι η Ελλάδα και όχι η Τουρκία που δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή (σ.σ.: της Ανατολικής Μεσογείου), εξαιτίας των μαξιμαλιστικών της ισχυρισμών». Στην ελληνική ομάδα θα συμμετέχουν, επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, ο γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων στο ΥΠ.ΕΞ., Κυριάκος Λουκάκης (πρώην πρέσβης στην Άγκυρα), ο διευθυντής Πολιτιστικών, Θρησκευτικών και Προξενικών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρος Κουγιού (με μακρά εμπειρία στα Ελληνοτουρκικά, μεταξύ άλλων και ως επιτετραμμένος στην Αγκυρα), η Εριέττα Σκαλιέρη, νομική σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών, με εξειδίκευση στο ∆ίκαιο της Θάλασσας, και η Ιφιγένεια Καναρά, διευθύντρια του γραφείου του γενικού γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών. Της επανεκκίνησης των διερευνητικών θα έχει προηγηθεί εκτός απροόπτου πάλι η εξ αναβολής Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου θα συζητηθούν συνολικά οι ευρωτουρκικές σχέσεις. Πρόκειται για μια βασική επιδίωξη της ελληνικής πλευράς, που ήθελε να αναβαθμίσει εξαρχής το ζήτημα από διμερές σε ευρωπαϊκό. Στο μεταξύ την Τετάρτη, μία ημέρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα υποδεχθεί στην Αθήνα τρεις ηγέτες με ειδικό βάρος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: την πρωθυπουργό της ∆ανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, και τον καγκελάριο της Αυστρίας, Σεμπάστιαν Κουρτς. Αφορμή της επίσκεψης των τριών ηγετών είναι τα εγκαίνια του νέου φωτισμού της Ακρόπολης.
Παράλληλα, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, και ο Κύπριος Πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, είναι σε πλήρη συντονισμό τις τελευταίες εβδομάδες, όπως φάνηκε και από την τηλεσυνεδρίαση των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος την περασμένη Τετάρτη. Ο κ. Μητσοτάκης προσέρχεται την Πέμπτη στη Σύνοδο με δύο στόχους. Πρώτον, να υπάρχει στο τραπέζι ένας κατάλογος με συγκεκριμένες κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν στην Τουρκία.
∆εύτερον, να συμφωνηθεί με ποιον τρόπο θα ενεργοποιούνται αυτές οι κυρώσεις, αν η Τουρκία προβεί σε νέες προκλητικές και παράνομες ενέργειες. Ποιος θα είναι ο μηχανισμός, δηλαδή, που θα κινηθεί σε μια τέτοια περίπτωση και θα οδηγήσει στην επιβολή των κυρώσεων. Η Ελλάδα, παράλληλα, έχει βάλει στο τραπέζι ζήτημα και κινήτρων για την «καλή» συμπεριφορά της Τουρκίας, που ιδίως στην περίοδο αυτή, που η οικονομία της συνταράσσεται από τις συνέπειες του κορονοϊού, μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα. Τέτοια κίνητρα θα μπορούσαν να είναι η οικονομική στήριξη, το άνοιγμα κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις κ.ά. Η Ελλάδα προσέρχεται στις διερευνητικές επαφές από καλύτερο σημείο αφετηρίας, εκτιμούν στο Μέγαρο Μαξίμου, καθώς, όπως τονίζουν, «έχει αναγνωριστεί από όλους ως παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή και έχει υπογράψει τις διεθνώς νόμιμες συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, όπου επιβεβαιώνεται το δικαίωμα των νησιών σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα . Στην ουσία, η Ελλάδα έχει στη φαρέτρα της θετικά διπλωματικά κεκτημένα».