Το παρασκήνιο οικονομικής διπλωματίας πίσω από την επίσκεψη Πομπέο
Σταματης Ζαχαρος
Αν θέλει δει κανείς τη μεγάλη εικόνα της επίσκεψης Πομπέο στην Κρήτη, δεν μπορεί να την απομονώσει από παράλληλες διπλωματικές διεργασίες που συμβαίνουν στο προσκήνιο και στο pαρασκήνιο. Ουσιαστικά βρισκόμαστε ενώπιων της δημιουργίας ενός ισχυρού άξονα στην ΝΑ Μεσόγειο με στόχο τις διεθνείς επενδύσεις και προαπαιτούμενο φυσικά την γεωπολιτική σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή.
Οι προκαταρκτικές συζητήσεις για την άτυπη αυτή συμμαχία είχαν ξεκινήσει “επισήμως” στην αρχή του έτους, και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Πρωθυπουργός είχε συναντήσει τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ αλλά και τον αρμόδιο υπουργό Εμπορίου και Επενδύσεων Δρ Μαγίντ μπιν Αμπντουλάχ αλ Κασάμπι. Ο τελευταίος μάλιστα είχε δηλώσει ότι: “η αβεβαιότητα ήταν ένα πρόβλημα για την Ελλάδα, το οποίο είχε αρνητικές επιπτώσεις για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, όχι μόνο από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας αλλά και από άλλες χώρες”. Προσέθεσε δε ότι «τώρα, πλέον, υπάρχει ένα σημάδι ελπίδας», και ζήτησε από τον πρωθυπουργό να υποδείξει «τις πιθανές επενδυτικές ευκαιρίες για τους Σαουδάραβες».
Μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιούνιο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε το Ισραήλ και στο επίκεντρο των επαφών βρέθηκαν και πάλι οι επενδύσεις. Μάλιστα ο Πρωθυπουργός γύρισε στην Ελλάδα έχοντας στις αποσκευές του -μεταξύ άλλων- μια συμφωνία για την ΕΛΒΟ. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νεντανιαχου έκανε τότε λόγο για τεράστιες ευκαιρίες ανάμεσα στις δυο χώρες, τονίζοντας ότι «η ευημερία μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσω της συνεργασίας και της ασφάλειας».
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι και στις δύο περιπτώσεις, οι ξένοι ηγέτες εξήραν μεν τις προοπτικές της Ελλάδας, εξέφρασαν όμως δημόσια την ανάγκη για σταθερότητα στην περιοχή. Το θέμα είναι φυσικά πρακτικό, δεν νοούνται επενδύσεις σε χώρες με αστάθεια. Γεωπολιτική ή οικονομική. Είναι όμως και διπλωματικό, δεδομένου ότι οι σχέσεις των χωρών αυτών με την Τουρκία του Ερντογάν δεν είναι αγαστές. Ο ρόλος του Ερντογάν ως ηγέτη ενός πιο σκληρού, αν όχι ριζοσπαστικοποιημένου, Ισλάμ, είναι βέβαιο ότι ενοχλεί τις ανεπτυγμένες περιοχές της Μέσης Ανατολής.
Τη σταθερότητα στην περιοχή δεν μπορεί να διασφαλίσει κανείς καλύτερα από την ισχυρότερη πολεμική δύναμη του πλανήτη, τις ΗΠΑ, οι οποίες είναι παραδοσιακός σύμμαχος τόσο των Εμιράτων όσο και του Ισραήλ. Οι ίδιες μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας, επιθυμούν προφανώς την επιστροφή τους στην περιοχή, όπου τα συμφέροντά τους μοιάζουν να συμβαδίζουν με εκείνα των παραδοσιακών συμμάχων τους.
Η επίσκεψη Πομπέο στην Κρήτη είναι φυσικά μια de facto στήριξη των ελληνικών θέσεων, ιδίως καθώς η επισκεψη του Αμερικανού αξιωματούχου στην περιοχή δεν περιλαμβάνει την Άγκυρα. Η αναβάθμιση όμως του περιφερειακού ρόλου της Αμερικανικής βάσης της Σούδας είναι το πρώτο ορόσημο για την αλλαγή των συσχετισμών. Φυσικά δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να εγκαταλειφθεί η ΝΑΤΟική βάση του Ιντσιρλίκ στα Άδανα. Όμως μπορεί να υποβαθμιστεί -συν τω χρόνο- η σημασία της και ταυτόχρονα να αναβαθμιστεί η Σούδα. Ήδη η πληροφορία που μετέδωσε χθες το βράδυ αποκλειστικά το parapolitika.gr, σύμφωνα με την οποία το αμερικανικό υπερσύγχρονο ελικοπτεροφόρο Hershel «Woody» Williams θα έχει ως βάση του τη Σούδα, είναι μια σημαντική εξέλιξη προς αυτή την κατεύθυνση.
Θα ήταν αφελές να σκέπτεται κανείς ότι με την επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού στην Ελλάδα, πετύχαμε ένα διπλωματικό κεφαλοκλείδωμα στον Ερντογάν. Όμως οι κινήσεις αυτές “χτίζουν” μεθοδικά μια πολύ ισχυρή οικονομική συμμαχία, η οποία στο τέλος της ημέρας θα μπορούσε να αποτελεί ανάχωμα σε κάθε απόπειρα αλλαγής των ισορροπιών, πρωτίστως στη Μέση Ανατολή αλλά και στη ΝΑ Μεσόγειο κατά συνέπεια.
Τους επόμενους μήνες θα φανεί αν το σχέδιο περνάει σε φάση ευρείας υλοποίησης με τους επενδυτές να συμμετέχουν ενεργά σε αποκρατικοποιήσεις αλλά και ιδιωτικές επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η αμυντική βιομηχανία και φυσικά η ενέργεια.
Οι προκαταρκτικές συζητήσεις για την άτυπη αυτή συμμαχία είχαν ξεκινήσει “επισήμως” στην αρχή του έτους, και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Πρωθυπουργός είχε συναντήσει τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ αλλά και τον αρμόδιο υπουργό Εμπορίου και Επενδύσεων Δρ Μαγίντ μπιν Αμπντουλάχ αλ Κασάμπι. Ο τελευταίος μάλιστα είχε δηλώσει ότι: “η αβεβαιότητα ήταν ένα πρόβλημα για την Ελλάδα, το οποίο είχε αρνητικές επιπτώσεις για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, όχι μόνο από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας αλλά και από άλλες χώρες”. Προσέθεσε δε ότι «τώρα, πλέον, υπάρχει ένα σημάδι ελπίδας», και ζήτησε από τον πρωθυπουργό να υποδείξει «τις πιθανές επενδυτικές ευκαιρίες για τους Σαουδάραβες».
Μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιούνιο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε το Ισραήλ και στο επίκεντρο των επαφών βρέθηκαν και πάλι οι επενδύσεις. Μάλιστα ο Πρωθυπουργός γύρισε στην Ελλάδα έχοντας στις αποσκευές του -μεταξύ άλλων- μια συμφωνία για την ΕΛΒΟ. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νεντανιαχου έκανε τότε λόγο για τεράστιες ευκαιρίες ανάμεσα στις δυο χώρες, τονίζοντας ότι «η ευημερία μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσω της συνεργασίας και της ασφάλειας».
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι και στις δύο περιπτώσεις, οι ξένοι ηγέτες εξήραν μεν τις προοπτικές της Ελλάδας, εξέφρασαν όμως δημόσια την ανάγκη για σταθερότητα στην περιοχή. Το θέμα είναι φυσικά πρακτικό, δεν νοούνται επενδύσεις σε χώρες με αστάθεια. Γεωπολιτική ή οικονομική. Είναι όμως και διπλωματικό, δεδομένου ότι οι σχέσεις των χωρών αυτών με την Τουρκία του Ερντογάν δεν είναι αγαστές. Ο ρόλος του Ερντογάν ως ηγέτη ενός πιο σκληρού, αν όχι ριζοσπαστικοποιημένου, Ισλάμ, είναι βέβαιο ότι ενοχλεί τις ανεπτυγμένες περιοχές της Μέσης Ανατολής.
Τη σταθερότητα στην περιοχή δεν μπορεί να διασφαλίσει κανείς καλύτερα από την ισχυρότερη πολεμική δύναμη του πλανήτη, τις ΗΠΑ, οι οποίες είναι παραδοσιακός σύμμαχος τόσο των Εμιράτων όσο και του Ισραήλ. Οι ίδιες μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας, επιθυμούν προφανώς την επιστροφή τους στην περιοχή, όπου τα συμφέροντά τους μοιάζουν να συμβαδίζουν με εκείνα των παραδοσιακών συμμάχων τους.
Η επίσκεψη Πομπέο στην Κρήτη είναι φυσικά μια de facto στήριξη των ελληνικών θέσεων, ιδίως καθώς η επισκεψη του Αμερικανού αξιωματούχου στην περιοχή δεν περιλαμβάνει την Άγκυρα. Η αναβάθμιση όμως του περιφερειακού ρόλου της Αμερικανικής βάσης της Σούδας είναι το πρώτο ορόσημο για την αλλαγή των συσχετισμών. Φυσικά δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να εγκαταλειφθεί η ΝΑΤΟική βάση του Ιντσιρλίκ στα Άδανα. Όμως μπορεί να υποβαθμιστεί -συν τω χρόνο- η σημασία της και ταυτόχρονα να αναβαθμιστεί η Σούδα. Ήδη η πληροφορία που μετέδωσε χθες το βράδυ αποκλειστικά το parapolitika.gr, σύμφωνα με την οποία το αμερικανικό υπερσύγχρονο ελικοπτεροφόρο Hershel «Woody» Williams θα έχει ως βάση του τη Σούδα, είναι μια σημαντική εξέλιξη προς αυτή την κατεύθυνση.
Θα ήταν αφελές να σκέπτεται κανείς ότι με την επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού στην Ελλάδα, πετύχαμε ένα διπλωματικό κεφαλοκλείδωμα στον Ερντογάν. Όμως οι κινήσεις αυτές “χτίζουν” μεθοδικά μια πολύ ισχυρή οικονομική συμμαχία, η οποία στο τέλος της ημέρας θα μπορούσε να αποτελεί ανάχωμα σε κάθε απόπειρα αλλαγής των ισορροπιών, πρωτίστως στη Μέση Ανατολή αλλά και στη ΝΑ Μεσόγειο κατά συνέπεια.
Τους επόμενους μήνες θα φανεί αν το σχέδιο περνάει σε φάση ευρείας υλοποίησης με τους επενδυτές να συμμετέχουν ενεργά σε αποκρατικοποιήσεις αλλά και ιδιωτικές επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η αμυντική βιομηχανία και φυσικά η ενέργεια.
