Ελληνοτουρκικά: Η ώρα του διαλόγου και ο ρόλος του ΝΑΤΟ
Εβδομάδα ραγδαίων εξελίξεων για τη δρομολόγηση των διαδικασιών του διμερούς διαλόγου Ελλάδας και Τουρκίας μπορεί να αποδειχθεί η εβδομάδα που έρχεται.
Η επικείμενη έλευση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τη Δευτέρα στην Άγκυρα και την Τρίτη στην Αθήνα και οι συναντήσεις που θα έχει με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου αλλά και τους Κυριάκο Μητσοτάκη, Νίκο Δένδια και Νίκο Παναγιωτόπουλο σηματοδοτούν ότι θα γίνουν συζητήσεις που ξεφεύγουν κατά πολύ από το τεχνικό σκέλος του μηχανισμού αποτροπής κρίσεων στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Η επίσκεψη Στόλτενμπεργκ σε Τουρκία και Ελλάδα σε συνδυασμό μάλιστα με τις ζυμώσεις για επικείμενη συνάντηση των Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ως προάγγελο επικείμενης συνάντησης ανάμεσα στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, δείχνουν ότι ο κύβος του ελληνοτουρκικού διαλόγου ερρίφθη.
Υπενθυμίζεται ότι τις προηγούμενες ημέρες ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε αφήσει να εννοηθεί ότι γίνονται επαφές προκειμένου να υπάρξει συνάντηση τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες με τον Νίκο Δένδια και κάποια τουρκικά ΜΜΕ τοποθετούσαν μια συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ στις 8 Οκτωβρίου στην Μπρατισλάβα σε φόρουμ όπου ομιλητής θα είναι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ.
Το γερμανικό μπλόκο και ο μηχανισμός του ΝΑΤΟ
Αξίζει να σημειωθεί ότι το παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ αποδεικνύει πως μεταξύ Βερολίνου, Βρυξελλών και Ουάσιγκτον γίνονται συντονισμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι, όπως σημειώνει το mega, αποκαλυπτικό το γεγονός ότι το γερμανικό μπλόκο, με την συνδρομή Ιταλίας, Ισπανίας και άλλων χωρών, στη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ προκειμένου μην αποφασιστεί η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, έγινε με την επίκληση της λειτουργίας του μηχανισμού του ΝΑΤΟ για την αποτροπή των κρίσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του MEGA, η Γερμανία απέρριψε πρόταση της Ελλάδας να ενεργοποιηθούν κυρώσεις στην πρώτη φορά που Τουρκία θα προβεί σε νέες προκλητικές ενέργειες και επικαλέστηκε τον μηχανισμό αποκλιμάκωσης που αποφασίστηκε στο ΝΑΤΟ ως επαρκές μέτρο σε περίπτωση νέας αντιπαράθεσης Ελλάδας-Τουρκίας.
Υπ’ αυτή την έννοια μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι τις ημέρες της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ αναγγέλθηκε και η έλευση Στόλτενμπεργκ σε Ελλάδα και Τουρκία.
Τα μηνύματα Πομπέο και το τουρκολιβυκό σύμφωνο στον ΟΗΕ
Επισημαίνεται δε ότι η εβδομάδα μπορεί να έκλεισε με τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ με τα γνωστά και καθόλου ενθαρρυντικά για την Ελλάδα μηνύματα ωστόσο και οι ηχηρές σιωπές του Μάικ Πομπέο κατά το ταξίδι του σε Θεσσαλονίκη και Κρήτη επίσης δεν ήταν επίσης ενθαρρυντικές, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα από την ελληνική κυβέρνηση.
Μάλιστα οι εξελίξεις αυτές ήρθαν να σφραγιστούν από την τυπική πρωτοκόλληση στον ΟΗΕ του τουρκολιβυκού συμφώνου και η Τουρκία στο πλαίσιο της εφαρμογής του εξέδωσε δύο ακόμα αντι-Navtex για ασκήσεις νοτιοανατολικά της Κρήτης και νότια του Καστελόριζου.
Η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών
Με αυτά τα δεδομένα πλέον ξεκινούν οι διεργασίες για την έναρξη των διερευνητικών επαφών και με την τουρκική πλευρά να μιλάει για παράλληλες συνομιλίες σε τρία επίπεδα ενώ συνεχίζει να θέτει ένα ευρύ πλαίσιο διαλόγου που περιλαμβάνει ζητήματα κυριαρχίας της Ελλάδας στο Αιγαίο όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και η μη επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.
Νεότερο τουρκικό δημοσίευμα έβαλε στο στόχαστρο τους Φούρνους και τη Λήμνο. Σε δημοσίευμα της Sozcu με τίτλο «οι Έλληνες εξοπλίζουν τα νησιά με γερμανικά και αμερικανικά όπλα», η εφημερίδα παραθέτει φωτογραφίες με ένα τεθωρακισμένο στη Χίο, ένα αντιαεροπορικό στη Σάμο κι ένα Hummer στη Θάσο.
Ο πρώην γενικός γραμματέας του τουρκικού υπουργείο Άμυνας, Ümit Yalım, αναφέρεται επίσης και στον εξοπλισμό ή το στρατιωτικό προσωπικό που είναι τοποθετημένοι σε άλλα νησιά, όπως η Σάμος, η Σαμοθράκη, η Ικαρία, o Άγιος Ευστράτιος, η Λέσβος και τα Ψαρά.
Και ο Yalim καταλήγει: «Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης, η Ελλάδα έχει μόνο δικαίωμα να χρησιμοποιεί αυτά τα νησιά. Οι βραχονησίδες και ο εναέριος χώρος ανήκουν στην Τουρκία».
Οι τουρκικές αξιώσεις για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών
Επί της ουσίας αυτές οι τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο συμπλέκονται με τις αξιώσεις της Τουρκίας για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών που διεκδικεί σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
«Οι ισχυρισμοί για τα ελληνοκυπριακά θαλάσσια σύνορα είναι υπερβολικοί και αντίθετοι με το διεθνές δίκαιο. Η επίτευξη ενός δίκαιου θαλάσσιου ορίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ο κύριος πυλώνας της πολιτικής μας. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, η Τουρκία, ξεκινώντας από τον Πρόεδρο Ερντογάν, κάλεσε τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου για διάλογο και συνεργασία. Ελπίζουμε ειλικρινά η Ελλάδα να εισέλθει σε μια ουσιαστική διαδικασία διαλόγου» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη La Stampa.
Η διαφορά μας στη Χάγη
Η ελληνική κυβέρνηση επιμένει σταθερά ότι μοναδικό επίδικο των ελληνοτουρκικών συνομιλιών είναι ο καθορισμός θαλάσσιων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) και αυτό επανέλαβε και ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος εξέφρασε την ευχή να ξεκινήσουν άμεσα οι διερευνητικές συνομιλίες.
«Η Ελλάδα είναι μία χώρα που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Έχει επανειλημμένα καλέσει την Τουρκία να λύσουμε τις διαφορές μας μέσα στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, και αν παρ’ ελπίδα δε συμφωνήσουμε μεταξύ μας, η διαφορά μας να λυθεί από το Δικαστήριο της Χάγης. Αυτή είναι η θέση μας, νομίζω είναι μία θέση μίας σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας. Το ότι μπορούμε να λύνουμε τις διαφορές μας το αποδείξαμε: υπογράψαμε μία συμφωνία με την Ιταλία, την οποία διαπραγματευόμασταν πενήντα χρόνια, και υπογράψαμε και μία συμφωνία με την Αίγυπτο, ζήτημα που διαπραγματευόμασταν 15 χρόνια. Μπορούμε να λύνουμε προβλήματα» είπε ο κ. Δένδιας.
Βέβαια την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση έχει καλέσει τον πρωθυπουργό να αποσαφηνίσει τοποθετήσεις του περί «μείζονος διαφοράς» ή «διαφορών» και να ξεκαθαρίσει αν παράλληλα με τις θαλάσσιες ζώνες στο τραπέζι του διαλόγου συζητούνται ή πρόκειται να συζητηθούν με την Τουρκία.
Η επικείμενη έλευση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τη Δευτέρα στην Άγκυρα και την Τρίτη στην Αθήνα και οι συναντήσεις που θα έχει με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου αλλά και τους Κυριάκο Μητσοτάκη, Νίκο Δένδια και Νίκο Παναγιωτόπουλο σηματοδοτούν ότι θα γίνουν συζητήσεις που ξεφεύγουν κατά πολύ από το τεχνικό σκέλος του μηχανισμού αποτροπής κρίσεων στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Η επίσκεψη Στόλτενμπεργκ σε Τουρκία και Ελλάδα σε συνδυασμό μάλιστα με τις ζυμώσεις για επικείμενη συνάντηση των Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ως προάγγελο επικείμενης συνάντησης ανάμεσα στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, δείχνουν ότι ο κύβος του ελληνοτουρκικού διαλόγου ερρίφθη.
Υπενθυμίζεται ότι τις προηγούμενες ημέρες ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε αφήσει να εννοηθεί ότι γίνονται επαφές προκειμένου να υπάρξει συνάντηση τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες με τον Νίκο Δένδια και κάποια τουρκικά ΜΜΕ τοποθετούσαν μια συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ στις 8 Οκτωβρίου στην Μπρατισλάβα σε φόρουμ όπου ομιλητής θα είναι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ.
Το γερμανικό μπλόκο και ο μηχανισμός του ΝΑΤΟ
Αξίζει να σημειωθεί ότι το παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ αποδεικνύει πως μεταξύ Βερολίνου, Βρυξελλών και Ουάσιγκτον γίνονται συντονισμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι, όπως σημειώνει το mega, αποκαλυπτικό το γεγονός ότι το γερμανικό μπλόκο, με την συνδρομή Ιταλίας, Ισπανίας και άλλων χωρών, στη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ προκειμένου μην αποφασιστεί η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, έγινε με την επίκληση της λειτουργίας του μηχανισμού του ΝΑΤΟ για την αποτροπή των κρίσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του MEGA, η Γερμανία απέρριψε πρόταση της Ελλάδας να ενεργοποιηθούν κυρώσεις στην πρώτη φορά που Τουρκία θα προβεί σε νέες προκλητικές ενέργειες και επικαλέστηκε τον μηχανισμό αποκλιμάκωσης που αποφασίστηκε στο ΝΑΤΟ ως επαρκές μέτρο σε περίπτωση νέας αντιπαράθεσης Ελλάδας-Τουρκίας.
Υπ’ αυτή την έννοια μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι τις ημέρες της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ αναγγέλθηκε και η έλευση Στόλτενμπεργκ σε Ελλάδα και Τουρκία.
Τα μηνύματα Πομπέο και το τουρκολιβυκό σύμφωνο στον ΟΗΕ
Επισημαίνεται δε ότι η εβδομάδα μπορεί να έκλεισε με τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ με τα γνωστά και καθόλου ενθαρρυντικά για την Ελλάδα μηνύματα ωστόσο και οι ηχηρές σιωπές του Μάικ Πομπέο κατά το ταξίδι του σε Θεσσαλονίκη και Κρήτη επίσης δεν ήταν επίσης ενθαρρυντικές, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα από την ελληνική κυβέρνηση.
Μάλιστα οι εξελίξεις αυτές ήρθαν να σφραγιστούν από την τυπική πρωτοκόλληση στον ΟΗΕ του τουρκολιβυκού συμφώνου και η Τουρκία στο πλαίσιο της εφαρμογής του εξέδωσε δύο ακόμα αντι-Navtex για ασκήσεις νοτιοανατολικά της Κρήτης και νότια του Καστελόριζου.
Η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών
Με αυτά τα δεδομένα πλέον ξεκινούν οι διεργασίες για την έναρξη των διερευνητικών επαφών και με την τουρκική πλευρά να μιλάει για παράλληλες συνομιλίες σε τρία επίπεδα ενώ συνεχίζει να θέτει ένα ευρύ πλαίσιο διαλόγου που περιλαμβάνει ζητήματα κυριαρχίας της Ελλάδας στο Αιγαίο όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και η μη επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.
Νεότερο τουρκικό δημοσίευμα έβαλε στο στόχαστρο τους Φούρνους και τη Λήμνο. Σε δημοσίευμα της Sozcu με τίτλο «οι Έλληνες εξοπλίζουν τα νησιά με γερμανικά και αμερικανικά όπλα», η εφημερίδα παραθέτει φωτογραφίες με ένα τεθωρακισμένο στη Χίο, ένα αντιαεροπορικό στη Σάμο κι ένα Hummer στη Θάσο.
Ο πρώην γενικός γραμματέας του τουρκικού υπουργείο Άμυνας, Ümit Yalım, αναφέρεται επίσης και στον εξοπλισμό ή το στρατιωτικό προσωπικό που είναι τοποθετημένοι σε άλλα νησιά, όπως η Σάμος, η Σαμοθράκη, η Ικαρία, o Άγιος Ευστράτιος, η Λέσβος και τα Ψαρά.
Και ο Yalim καταλήγει: «Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης, η Ελλάδα έχει μόνο δικαίωμα να χρησιμοποιεί αυτά τα νησιά. Οι βραχονησίδες και ο εναέριος χώρος ανήκουν στην Τουρκία».
Οι τουρκικές αξιώσεις για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών
Επί της ουσίας αυτές οι τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο συμπλέκονται με τις αξιώσεις της Τουρκίας για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών που διεκδικεί σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
«Οι ισχυρισμοί για τα ελληνοκυπριακά θαλάσσια σύνορα είναι υπερβολικοί και αντίθετοι με το διεθνές δίκαιο. Η επίτευξη ενός δίκαιου θαλάσσιου ορίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ο κύριος πυλώνας της πολιτικής μας. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, η Τουρκία, ξεκινώντας από τον Πρόεδρο Ερντογάν, κάλεσε τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου για διάλογο και συνεργασία. Ελπίζουμε ειλικρινά η Ελλάδα να εισέλθει σε μια ουσιαστική διαδικασία διαλόγου» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη La Stampa.
Η διαφορά μας στη Χάγη
Η ελληνική κυβέρνηση επιμένει σταθερά ότι μοναδικό επίδικο των ελληνοτουρκικών συνομιλιών είναι ο καθορισμός θαλάσσιων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) και αυτό επανέλαβε και ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος εξέφρασε την ευχή να ξεκινήσουν άμεσα οι διερευνητικές συνομιλίες.
«Η Ελλάδα είναι μία χώρα που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Έχει επανειλημμένα καλέσει την Τουρκία να λύσουμε τις διαφορές μας μέσα στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, και αν παρ’ ελπίδα δε συμφωνήσουμε μεταξύ μας, η διαφορά μας να λυθεί από το Δικαστήριο της Χάγης. Αυτή είναι η θέση μας, νομίζω είναι μία θέση μίας σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας. Το ότι μπορούμε να λύνουμε τις διαφορές μας το αποδείξαμε: υπογράψαμε μία συμφωνία με την Ιταλία, την οποία διαπραγματευόμασταν πενήντα χρόνια, και υπογράψαμε και μία συμφωνία με την Αίγυπτο, ζήτημα που διαπραγματευόμασταν 15 χρόνια. Μπορούμε να λύνουμε προβλήματα» είπε ο κ. Δένδιας.
Βέβαια την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση έχει καλέσει τον πρωθυπουργό να αποσαφηνίσει τοποθετήσεις του περί «μείζονος διαφοράς» ή «διαφορών» και να ξεκαθαρίσει αν παράλληλα με τις θαλάσσιες ζώνες στο τραπέζι του διαλόγου συζητούνται ή πρόκειται να συζητηθούν με την Τουρκία.
