Η συνεχιζόμενη δημοσιογραφική έρευνα από τα «Παραπολιτικά» έχει αναδείξει πολλές σκοτεινές πλευρές της λειτουργίας του συστήματος των μπλε κάδων της Ελληνικής Εταιρίας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης – ΕΕΑΑ Α.Ε., που κάποιοι (οι οποίοι σιγά σιγά αποκαλύπτονται από την έρευνα) είχαν προσπαθήσει να κρύψουν για χρόνια.

Το βασικότερο πρόβλημα με το σύστημα των μπλε κάδων είναι ότι δεν μπορεί να βοηθήσει τη χώρα μας να πετύχει τους υψηλούς στόχους ανακύκλωσης, που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελεί νομική υποχρέωση της χώρας μας.

Λόγω του συστήματος των μπλε κάδων, στο οποίο επενδύθηκε το ιλιγγιώδες ποσό των 360.000.000 ευρώ χωρίς αποτέλεσμα, η ανακύκλωση συσκευασιών έμεινε καθηλωμένη για πολλά χρόνια σε ποσοστά ανακύκλωσης που με δυσκολία έφτασαν το 19% (με αμφισβητούμενες μεθόδους), όταν η νομική υποχρέωση της χώρας μας είναι 50% για το τέλος του 2020, που ήδη έφτασε, ενώ ήδη οι νομικές υποχρεώσεις ανέρχονται στο 65% ανακύκλωση το 2025.

Όλοι πλέον ομολογούν ότι το σύστημα του ενός μπλε κάδου είναι απαρχαιωμένο και αποτελεί «ελληνική αποτυχημένη πατέντα», αφού σε καμία άλλη χώρα (ούτε καν της Αφρικής) δεν υπάρχει ένας μόνο κάδος για την ανακύκλωση και μάλιστα ανοικτός κάδος, δίπλα στον (πράσινο) κάδο απορριμμάτων.

Η δημοσιογραφική έρευνα των «Π» σήμερα παρουσιάζει τη μακρά ιστορία των μπλε κάδων σκουπιδιών, με τις ημερομηνίες ορόσημα αλλά και τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, που οδήγησαν στο πέταμα στα σκουπίδια τα 360.000.000 ευρώ και την Ελλάδα να είναι ουραγός στην ανακύκλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και να πληρώνει πρόστιμα

Το πρώτο ορόσημο και ο καθοριστικός ρόλος της Βάσως Παπανδρέου για το πρώτο deal

Το πρώτο ορόσημο είναι το μακρινό έτος 2002, όταν η ΕΕΑΑ Α.Ε. υπέβαλλε τον υπ’ αριθμ. πρωτ. 1260-13/8.4.2002 φάκελο του συστήματος των μπλε κάδων στο (τότε) ΥΠΕΧΩΔΕ για να εγκριθεί ως Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Νόμο 2939/2001 (ΦΕΚ Α’ 179/2001). Τότε, ως μέτοχοι της ΕΕΑΑ Α.Ε. συμμετείχαν μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες με μπροστάρη την Coca Cola 3E A.E., η οποία είχε αναλάβει την πρωτοβουλία της ίδρυσης της ΕΕΑΑ Α.Ε. ενώ έβαλε ως Πρόεδρο αυτής τον Λουκά Κόμη, που έφυγε (κατά άλλους εκδιώχθηκε από τα υψηλότερα κλιμάκια της Εταιρίας) για να πάει από την κορυφαία εταιρία στα «σκουπίδια», όπως έλεγαν χαρακτηριστικά. Όμως μάλλον στάθηκε τυχερός, αφού «στα σκουπίδια βρήκε χρυσό», όπως ακόμα λένε οι παλιοί του συνάδελφοι. Τότε στην ομάδα του, ο Λουκάς Κόμης, πήρε τον υπεύθυνο ενός οικογενειακού καταστήματος ψιλικών, το χημικό μηχανικό Γιάννη Ραζή, αλλά και τον Θεμιστοκλή Λέκκα, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ στην Κορινθία.

Όμως η ΕΕΑΑ Α.Ε. δεν ήταν μόνη της το 2002. Αντίστοιχο φάκελο για να εγκριθεί ως Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών κατέθεσε ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), που είχε σημαντική εμπειρία στον τομέα της ανακύκλωσης, αφού είχε ήδη ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού με ειδικούς κάδους, που ήταν κλειστοί από πάνω και διέθεταν ειδική εγκοπή για την είσοδο του χαρτιού, όπως όριζαν οι διεθνείς προδιαγραφές. Τότε ο ΕΣΔΚΝΑ ξεκίνησε και τηλεοπτική καμπάνια με πρωταγωνιστή τον Παναγιώτη Γιαννάκη και μήνυμα «κάντο και εσύ». Άρα, αμέσως υπήρξε θέμα ανταγωνισμού και μοίρασμα της πίτας στην ανακύκλωση.

Τότε ανέλαβε τον καθοριστικό ρόλο η ειδικός των μεγάλων deals, η μοναδική Βάσω Παπανδρέου, που τότε ήταν Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ. Με συνοπτικές διαδικασίες και πίσω από τις κλειστές πόρτες του υπουργικού γραφείου της στην οδό Αμαλιάδος, έκλεισε η μεγάλη συμφωνία για τη δημιουργία

μονοπωλίου. Η Βάσω (αφού όλοι την προσφωνούσαν μόνο με το μικρό της όνομα) αποφάσισε να δημιουργήσει ένα μονοπώλιο, να εξαφανίσει το φάκελο του ΕΣΔΚΝΑ και να βάλει ως μικρομέτοχο στην ΕΕΑΑ Α.Ε. (με 35%) την ΚΕΔΚΕ, που τότε είχε Πρόεδρο το φίλο της Βάσως, Πάρι Κουκουλόπουλο, τότε Δήμαρχο Κοζάνης. Η Βάσω όμως δεν έμεινε εκεί. Τα «λεφτά ήταν πολλά», όπως έλεγαν τότε οι υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΕΧΩΔΕ και το deal περιελάμβανε και ένα ακόμα κεφάλαιο. Οι Δήμοι θα έκαναν δωρεάν τη συλλογή και μεταφορά του περιεχομένου του μπλε κάδου για λογαριασμό της ΕΕΑΑ Α.Ε., επιβαρυνόμενοι με το κόστος των εργατικών (1 οδηγού και 2 εργατών ανά απορριμματοφόρου), των πετρελαίων και των ανταλλακτικών. Η ΕΕΑΑ ΑΕ απλώς θα προσέφερε μόνο τα οχήματα και τους κάδους, χωρίς κανένα λειτουργικό κόστος.

Άρα, η Βάσω Παπανδρέου έκλεισε το μεγάλο deal με την έκδοση της υπ’ αριθμ. 106453/20.2.2003 δικής της Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ Β 391/2003) για την έγκριση του συστήματος των μπλε κάδων.

Ως αποτέλεσμα, η Βάσω Παπανδρέου δημιούργησε το μονοπώλιο της ΕΕΑΑ Α.Ε., αλλά και επιβάρυνε τους Δήμους με το συνολικό κόστος συλλογής και μεταφοράς για λογαριασμό μίας ανώνυμης εταιρίας, με αποτέλεσμα μία ακόμα «ελληνική αποτυχημένη πατέντα» εις βάρος των πολιτών της χώρας μας.

Το δεύτερο ορόσημο και ο αποτυχημένος ρόλος του Σωκράτη Κοσμίδη επί Κώστα Σημίτη για το σπάσιμο του μονοπωλίου

Η δημιουργία του μονοπωλίου των μπλε κάδων με ετήσια έσοδα στα 30.000.000 ευρώ, αλλά και χωρίς καλά αποτελέσματα στην ανακύκλωση, είχε ήδη δημιουργήσει μεγάλες αντιδράσεις στην ελληνική αγορά, τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους Δήμους.

Ως αποτέλεσμα, έγινε μία συντονισμένη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος με την πρωτοβουλία του (τότε) πανίσχυρου επιχειρηματία Πάνου Ζερίτη της χαρτοβιομηχανίας Diana και τη συμμετοχή των μεγαλύτερων συλλεκτών ανακυκλωμένου χαρτιού (Λαζόπουλος, Οικονόμου κ.α.). Ο Πάνος Ζερίτης έλαβε τη διαβεβαίωση του Διευθυντή του Κώστα Σημίτη, του Σωκράτη Κοσμίδη, ότι «προχώρα και είναι σύμφωνος ο Πρόεδρος αφού είναι εναντίον των μονοπωλίων και διαφωνεί, πλέον, σε πολλά θέματα με τις πρακτικές της Βάσως».

Έτσι ο Πάνος Ζερίτης καταθέτει, μαζί με τους άλλους συλλέκτες ανακυκλωμένου χαρτιού, το φάκελο στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Όμως, λίγο πριν συνεδριάσει η Επιτροπή για την έγκριση του φακέλου του νέου Συλλογικού Συστήματος, όλοι οι υπόλοιποι συλλέκτες αποχωρούν, αφού η ΕΕΑΑ Α.Ε. τους πρότεινε να δημιουργήσουν μία δική τους κοινοπραξία και συμβλήθηκαν με την ΕΕΑΑ Α.Ε. με ιδιαίτερα προνομιακούς όρους, ώστε να αποχωρήσουν και να μη δημιουργηθεί δεύτερο συλλογικό σύστημα συσκευασιών.

Το τρίτο ορόσημο και ο καθοριστικός ρόλος του Γιώργου Σουφλιά για εξισορρόπηση

Κατά συνέπεια, με το μοντέλο λειτουργίας που αποφάσισε η Βάσω Παπανδρέου πορεύθηκε η ανακύκλωση συσκευασιών μέχρι το τέλος του 2008, χωρίς να έχουν υπάρξει σημαντικά αποτελέσματα στον τομέα αυτόν.

Τότε Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ ήταν ο Γιώργος Σουφλιάς και Πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ ο Νικήτας Κακλαμάνης, ως Δήμαρχος Αθηναίων.

Όταν έφτασε η ώρα για την ανανέωση της, εξαετούς διάρκειας, έγκρισης του Συστήματος των μπλε κάδων, η ΕΕΑΑ Α.Ε. υπέβαλλε τον υπ’ αριθμ. 187490/10.7.2008 αναθεωρημένο φάκελο στο (τότε) ΥΠΕΧΩΔΕ.

Την ίδια περίοδο ο Νικήτας Κακλαμάνης υπολόγισε την οικονομική επιβάρυνση του Δήμου Αθηναίων με τη δωρεάν συλλογή και μεταφορά των μπλε κάδων, οπότε έκανε τη σχετική παρουσίαση στο Γιώργο Σουφλιά για όλους τους Δήμους της χώρας. Τότε όλοι κατάλαβαν το μεγάλο σκάνδαλο που έως τότε είχε αποκρυφτεί για τόσα χρόνια.

Έτσι, ο Γιώργος Σουφλιάς ενέκρινε την ανανέωση της έγκρισης των μπλε κάδων με την υπ’ αριθμ. 118019/18.3.2009 Υπουργική του Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 634/2009), όπου έθεσε ως βασικό όρο έγκρισης την οικονομική ενίσχυση των Δήμων από την ΕΕΑΑ Α.Ε. για τις εργασίας συλλογής και μεταφοράς με το, κατ’ ελάχιστον, ποσό των 30 ευρώ ανά συλλεγόμενο τόνο. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕΑΑ Α.Ε. έπρεπε να καταβάλλει ένα ποσό περίπου 10.000.000 ευρώ ανά έτος, με έναρξη το έτος 2009.

Στη συνέχεια μεσολάβησαν πολλά νέα επεισόδια με τη συμμετοχή τόσο της Τίνας Μπιρμπίλη και του Γιώργου Παπακωνσταντίνου, όσο του Σωκράτη Φάμελλου και του Μανώλη Γραφάκου, τα οποία θα αναλυθούν το επόμενο Σάββατο.

Σίγουρα αυτή η ιστορία θα απασχολήσει άλλες αίθουσες Δημοσίων Αρχών και πλέον καταγράφεται ως μία πολύ σκοτεινή ιστορία, που όσο φωτίζεται από τη δημοσιογραφική έρευνα τόσο αποδεικνύει ότι επί της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη πολλά πλέον αλλάζουν στη χώρα και το μεταρρυθμιστικό έργο της Κυβέρνησης δεν μπορεί να το σταματήσει κανένας, ούτε καν μία μεγάλη εταιρία lobbying.