Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος στις πρόσφατες συνεδριακές διασκέψεις της, διαμόρφωσε ένα σύνολο θέσεων και προτάσεων που αφορούν τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ.Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρη, αφού το διάστημα αυτό διαμορφώνεται η νέα προγραμματική περίοδος, η οποία μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης και το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», αποτελούν ίσως την τελευταία ευκαιρία για τη Χώρα και τους Δήμους για να αναστρέψουν το αρνητικό κλίμα, προσθέτοντας ένα ξεκάθαρο θετικό πρόσημο στην ανάπτυξη.

Οι Δήμοι μπορούν να πρωταγωνιστήσουν στην αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας.

Οι Δήμοι μέσω της ΚΕΔΕ, τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι μπορούν να επιτελέσουν σημαντικό ρόλο στην Εθνική αυτή προσπάθεια, κάτι που την προηγούμενη χρονιά διαφάνηκε και από τις προτάσεις που κατέθεσαν για τον Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και από τη συμμετοχή τους, για πρώτη φορά, στην επιτροπή αξιολόγησης του «Αντώνης Τρίτσης».

Δυστυχώς δεν συμβαίνει το ίδιο με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, όπου οι Δήμοι δεν συμμετείχαν σε κανένα στάδιο, ούτε στο σχεδιασμό, αλλά και ούτε στην υλοποίηση, όντας παρόντες μόνον στις διακοσμητικού τύπου επιτροπές παρακολούθησης. Ακόμη και οι πολλά υποσχόμενες Περιφερειακές Επιτροπές Αναπτυξιακού Σχεδιασμού (ΠΕΑΣ), δεν δούλεψαν αφού ο ρόλος τους κινούταν στη σφαίρα της δυνητικότητας και όχι της υποχρεωτικότητας.

Αποτέλεσμα του κενού αυτού ήταν: η έλλειψη χρονοπρογραμματισμού, αφού πολλές φορές οι Δήμοι μαθαίνανε τις προσκλήσεις από τον τύπο, η έλλειψη ετοιμότητας και ωριμότητας έργων λόγω ελλιπούς ενημέρωσης αλλά και η στρεβλή στόχευση, αφού δεν εισακούστηκε η φωνή τους κατά τον αρχικό σχεδιασμό.

Ήρθε η ώρα για δραστικές αλλαγές στη διαχείριση του ΕΣΠΑ

Η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι η διαμορφωμένη κατάσταση πρέπει να αλλάξει.

Το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο παρέχει σημαντικές αναπτυξιακές αρμοδιότητες στους Δήμους, σε όλους τους τομείς δημόσιας πολιτικής. Επομένως δεν χρειάζεται η «νομική» μεταφορά αρμοδιοτήτων, αλλά η διεύρυνση του ρόλου των Δήμων και των συλλογικών οργάνων τους (ΚΕΔΕ και ΠΕΔ) στο σχεδιασμό και της εφαρμογή των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων.

Η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι απαραίτητο να αφορά όλες τις λειτουργίες της Διακυβέρνησης του ΕΣΠΑ (Προετοιμασία, σχεδιασμός, διαχείριση, υλοποίηση, παρακολούθηση, αξιολόγηση) όπως εξάλλου αναφέρεται και στην 2η εγκύκλιο για τον σχεδιασμό των Προγραμμάτων.

Σύμφωνα με το Κανονιστικό πλαίσιο και το Κοινοτικό κεκτημένο που στηρίζεται στις αρχές της εταιρικής σχέσης, της επικουρικότητας και της εγγύτητας, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η ουσιαστική συνεργασία και η συνέργεια Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων όσον αφορά στο σχεδιασμό, την εξειδίκευση και την υποστήριξη της εφαρμογής των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων της επόμενης προγραμματικής περιόδου.

Οι νέες προτάσεις της Κ.Ε.Δ.Ε.

Για την αντιμετώπιση των κύριων πηγών προβλημάτων με επιπτώσεις στο χρόνο υλοποίησης των έργων προτείνονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις, τόσο στο στάδιο σχεδιασμού των προγραμμάτων, όσο και στη συμμετοχή των Δήμων στην υλοποίηση τους.  Συγκεκριμένα :

  1. Στάδιο σχεδιασμού των Προγραμμάτων (Τομεακών και Περιφερειακών)

Για τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό προτείνονται τα ακόλουθα:

  • Για κάθε Τομεακό Πρόγραμμα (ΤΠ), συμμετοχή της ΚΕΔΕ στην Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος, καθώς και στις τυχόν ειδικές ομάδες ανά δημόσια πολιτική, με στόχο την ολοκλήρωση των βασικών τεχνικών υποδομών και των δημοτικών κοινωνικών δομών.
  • Για κάθε Περιφερειακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ), συμμετοχή των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (ΠΕΔ) στην Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος, καθώς και στις Ομάδες Σχεδιασμού των Στόχων Πολιτικής. Η Επιτροπή Σχεδιασμού είναι σκόπιμο να υποστηρίζεται από ομάδες εργασίας, ανά δημόσια πολιτική (Επιχειρηματικότητα, Περιβάλλον, Υποδομές, Κοινωνική πολιτική κλπ), στις οποίες θα συμμετέχουν στελέχη που προτείνουν οι ΠΕΔ.
  • Δημιουργία – θεσμοθέτηση, σε περιφερειακό επίπεδο, κοινού οργάνου της Περιφέρειας και της ΠΕΔ, στο οποίο θα συμμετέχουν επίσης Αναπτυξιακοί Φορείς της Τ.Α. που υλοποιούν προγράμματα Leader.

Συγκρότηση Περιφερειακής Επιτροπής Αναπτυξιακού Σχεδιασμού – Ανάπτυξης (π.χ. με τη βελτίωση του θεσμού των ΠΕΑΣ), ως κοινού οργάνου κάθε Περιφέρειας με την αντίστοιχη Περιφερειακή Ένωση Δήμων (ΠΕΔ), για την συστηματική συνεργασία της Περιφέρειας και των Δήμων προκειμένου να διασφαλιστεί ο συντονισμός της περιφερειακής και της τοπικής αναπτυξιακής πολιτικής, η επιστημονική υποστήριξη και η κοινωνική συναίνεση στον περιφερειακό και τον τοπικό αναπτυξιακό προγραμματισμό.

  • Στη νέα Προγραμματική Περίοδο, περίοπτη θέση καταλαμβάνουν οι δράσεις των «έξυπνων πόλεων» που αφορούν σχεδόν αποκλειστικά Δήμους. Προτείνουμε οι πόροι για τη σύγχρονη διακυβέρνηση των πόλεων, να τεθούν υπό ενιαίο συντονισμό, παρακολούθηση της εφαρμογής και αξιολόγηση των επιπτώσεων από Διαχειριστική Αρχή του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ
  • Ειδικά για το Στόχο Πολιτικής 5 (ΣΠ5),
  • Η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι ειδικά για το σχεδιασμό του Στόχου Πολιτικής 5 για την αξιοποίηση του μοντέλου των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, θα πρέπει να είναι επικεφαλής σχετικής Ομάδας ή «δομής», εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ.
  • Εκχώρηση της κεντρικής διαχείρισης των Προγραμμάτων ΟΧΕ Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (Β.Α.Α.) και ΤΑΠΤοΚ σε Ενδιάμεσο Φορέα άμεσα συνεργαζόμενο με την ΚΕΔΕ (πχ. ΕΥΔ ΥΠΕΣ, ΕΕΤΑΑ, ΜΟΔ)
  • Δημιουργία Επιτελικής Ομάδας Καθοδήγησης, στην οποία θα συμμετέχουν αρμόδια στελέχη του ΥΠΑΝΕ, της ΚΕΔΕ, της ΕΝΠΕ και της ΕΕΤΑΑ με αντικείμενο, σε πρώτη φάση, την εκπόνηση συγκεκριμένου επιχειρησιακού σχεδίου για τον ΣΠ5 και εν συνεχεία την υλοποίησή του.
  • Επίσης είναι αναγκαία η άμεση συμμετοχή των Περιφερειών και των Δήμων στην διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής του Προγράμματος για την Αγροτική Ανάπτυξη
  • Καθοριστική συμμετοχή της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του Προγράμματος Δίκαιης Μετάβασης (ειδική αναπτυξιακή ρήτρα, φορολογικό και επενδυτικό καθεστώς, χωρικό σχέδιο, ολοκλήρωση των μεγάλων οδικών, σιδηροδρομικών και αεροπορικών έργων υποδομής κ.α
  • Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην επιβίωση και ανάπτυξη των αγροτικών και νησιωτικών περιοχών. Με συμμετοχή της Τ.Α. δημιουργία τοπικών δομών αγροτικής ανάπτυξης σε γεωργία και κτηνοτροφία, αγροτικό εξηλεκτρισμό, κτηνοτροφικά πάρκα, βελτίωση αγροτικών υποδομών (αγροτικής οδοποιίας, δικτύων άρδευσης κλπ), ενημέρωση και υποστήριξη για την ανάπτυξη εναλλακτικών καλλιεργειών, έργα δασικής αναψυχής, δασική οδοποιία
  1. Συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εφαρμογή των Προγραμμάτων:

Για τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εφαρμογή των προγραμμάτων  προτείνονται τα ακόλουθα

  • Θεσμοθέτηση ευέλικτων και λειτουργικών Επιτροπών Παρακολούθησης, προκειμένου να λειτουργούν ως πραγματικά θεσμικά εργαλεία παρακολούθησης (monitoring).
  • Θεσμοθέτηση διαδικασίας χρονοπρογραμματισμού των Προσκλήσεων και έγκαιρη ενημέρωση των Δήμων ως δικαιούχων στο νέο ΕΣΠΑ. Συμμετοχή της ΚΕΔΕ και των ΠΕΔ, μέσω της διαβούλευσης, στη διαμόρφωση των Προσκλήσεων.
  • Δημιουργία Προγράμματος υποστήριξης των δικαιούχων με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Διάθεση πόρων Τεχνικής Βοήθειας για δράσεις θεσμικής υποστήριξης των Δήμων και τη συγκρότηση δομών τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης σε επίπεδο ΠΕΔ. Ενίσχυση του θεσμού της «διοικητικής υποστήριξης» των μικρών Δήμων.
  • Συστηματική παρακολούθηση των δράσεων του Στόχου Πολιτικής 5 μέσω της προαναφερόμενης Επιτελικής Ομάδας Καθοδήγησης.

Δήλωση Προέδρου Κ.Ε.Δ.Ε. Δ. Παπαστεργίου: «Έχουμε τονίσει επανειλημμένα ότι οι Δήμοι μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα στην εθνική προσπάθεια για την αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας. Δεν μπορεί άλλωστε να υπάρξει εθνική ανάπτυξη, χωρίς τοπική ανάπτυξη, χωρίς εμπιστοσύνη στις παραγωγικές δυνάμεις των τοπικών μας κοινωνιών.

Θεωρούμε αυτονόητο ότι πλέον οι Δήμοι πρέπει να συμμετέχουν ουσιαστικά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση όλων των αναπτυξιακών προγραμμάτων που θα τρέξουν το επόμενο διάστημα, πάντα σε αγαστή συνεργασία με τις Περιφέρειες και την ΕΝΠΕ. Έχουμε και τη γνώση και την εμπειρία αλλά και την ικανότητα να συμμετέχουμε ενεργά στο σχεδιασμό της επόμενης ημέρας για τη χώρας μας. Έχει γίνει σημαντική δουλειά μέχρι σήμερα, όμως μπορούμε ακόμη καλύτερα, διορθώνοντας λάθη και παραλείψεις παλιών προσεγγίσεων που ήθελαν τους Δήμους απλούς θεατές των ΕΣΠΑ.

Ήρθε η ώρα για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, η ώρα να εμπιστευθούμε περισσότερο την Αυτοδιοίκηση και τους ανθρώπους της.

Στο πλαίσιο αυτό, απέστειλα προς τον Πρωθυπουργό της χώρας Κ. Μητσοτάκη επιστολή , στην οποία περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις της ΚΕΔΕ, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στις πρόσφατες συνεδριακές μας διασκέψεις.

Είμαι αισιόδοξος ότι οι προτάσεις αυτές θα αξιοποιηθούν από τη σημερινή ηγεσία της χώρας , προς όφελος των τοπικών μας κοινωνιών.

Σε αυτή την εθνική προσπάθεια άλλωστε, δεν περισσεύει κανείς».