Ο προσανατολισμός Μητσοτάκη και Δένδια προς ΗΠΑ – Το «παιχνίδι» της Μέρκελ και ο «σουλτάνος» Ερντογάν που έχει απέναντί του τον αραβικό κόσμο
Κωνσταντινος Αγγελοπουλος
Η διπλωματία της Αθήνας έχει ενώπιόν της δύσκολα προβλήματα, αλλά εξελίσσεται δυναμικά σε πολλά επίπεδα. Η Τουρκία δείχνει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποφύγει εμπλοκή της με ζητήματα Διεθνούς Δικαίου και ευρωπαϊκού κεκτημένου στις διερευνητικές και στο Κυπριακό. Ομως, για πρώτη φορά μετά το 2016 το καθεστώς Ερντογάν αντιμετωπίζει μια Ελλάδα με σοβαρά ενισχυμένη άμυνα και σημαντικά διεθνή στηρίγματα. Η ελληνική κυβέρνηση, έχοντας απέναντί της τη συνεργασία Μέρκελ - Ερντογάν, που επηρεάζει ή και μπλοκάρει αποφάσεις της Ε.Ε. σχετικά με την τουρκική επιθετικότητα εναντίον δύο χωρών της Ενωσης, κινείται πλέον με δικούς της ρυθμούς. Με δεδομένη τη φιλοτουρκική στάση της Γερμανίας στην Ε.Ε. και το γεγονός ότι δεν υφίσταται πλέον «πολιτική Τραμπ» για τον φίλο της Μόσχας, Ερντογάν, η ελληνική κυβέρνηση στρέφει το ενδιαφέρον της προς την Ουάσινγκτον και παραλλήλως ενισχύει την πολιτική των στρατιωτικών συμμαχιών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, εισπράττουν ήδη τον εκνευρισμό του Ερντογάν, που βλέπει ότι τα πολεμικά «σόου» του δεν έχουν πέραση πλέον και ότι η Ελλάδα ενισχύεται διαρκώς στη γεωπολιτική περιοχή της. Ηδη ο κ. Δένδιας εξέθεσε τις θέσεις της Ελλάδας για τα Ελληνοτουρκικά στον Αμερικανό ομόλογό του, κ. Μπλίνκεν, και η Αθήνα οργανώνει την πολιτική της για την Τουρκία στο «κλίμα Μπάιντεν». Η Αγκυρα, μετά και την εξαιρετικά σημαντική διάσκεψη «Φόρουμ Φιλίας», που διοργανώθηκε από την Αθήνα με τέσσερις αραβικές χώρες, την Κύπρο και «παρατηρητή» τη Γαλλία, διαπίστωσε κάτι σημαντικό: Η Ελλάδα, πέρα και από τις επιμέρους στρατιωτικές συνεργασίες της στην Αν. Μεσόγειο και τις σχέσεις της με το Ισραήλ, καταγράφεται ως ανοικτός στρατηγικός δρόμος των αραβικών χωρών προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Ο Ταγίπ Ερντογάν αντέδρασε σε αυτό με μεγάλη νευρικότητα, διότι γνωρίζει ότι αυτή η σοβαρή εξέλιξη αναβαθμίζει τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και τραυματίζει την τουρκική «γαλάζια πατρίδα». Γνωρίζει, επίσης, ο πολύ ανήσυχος ισλαμιστής Τούρκος πρόεδρος ότι το όλο συμμαχικό πλέγμα στην Ανατολική Μεσόγειο έχει από τη γέννησή του τη στήριξη των ΗΠΑ - μια στήριξη που δεν αναιρέθηκε ούτε επί των ημερών του Τραμπ από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο. Στην Αθήνα, στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμάται ότι η Τουρκία συνυπολογίζει αυτό το «κλίμα» και στα στοιχεία που συνδέονται με το Κυπριακό και τις ενδεχόμενες κατανομές ενεργειακών πόρων στην περιοχή.
«ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ»
Ο Κυρ. Μητσοτάκης και ο Ν. Δένδιας, παρά τη φιλοτουρκική «σφήνα» του Βερολίνου, που προστατεύει τον Ερντογάν στην υπόθεση των «κυρώσεων» κατά της Τουρκίας, δεν εκτιμούν ότι οι σχέσεις της Ε.Ε. με την Αγκυρα περιορίζονται σε αυτό το πεδίο. Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, η κυβέρνηση δεν προτίθεται να δεχθεί χωρίς συγκεκριμένους όρους μια συμφωνία «ειδικής σχέσης» Ε.Ε. - Τουρκίας. Το Βερολίνο επιθυμεί να προωθήσει ταχέως μια τέτοια συμφωνία, για να κλείσει με αυτόν τον τρόπο το ανοικτό κεφάλαιο της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Η Αθήνα -που προβλέπεται ότι θα έχει «συμμάχους» στην Ε.Ε. στην εξέλιξη αυτής της υπόθεσης- εντοπίζει την πολιτική της στα εξής σημεία:
Πρώτον, με μια «ειδική σχέση» Τουρκίας - Ε.Ε. σε οικονομικές-εμπορικές βάσεις η Αγκυρα θα διατηρεί επωφελείς γι’ αυτήν σχέσεις με την Ε.Ε., χωρίς να δεσμεύεται πολιτικά σε καμία από τις θεσμικές υποχρεώσεις που έχει µια χώρα-µέλος της Ε.Ε.
∆εύτερον, µε δεδοµένα τα διαπιστωµένα και από τον ΟΗΕ, συντριπτικά σε βάρος της Τουρκίας, στοιχεία βάναυσης παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων από το καθεστώς Ερντογάν, τίθεται το ερώτηµα κατά πόσο µπορεί να γίνεται λόγος στο ευρωπαϊκό πεδίο για µια «ανανεωµένη» σχέση Ε.Ε. - Τουρκίας. Η Αθήνα σηµειώνει ότι στο πεδίο αυτό δραστηριοποιείται κατά του καθεστώτος Ερντογάν και η Ουάσινγκτον.
Τρίτον, πρέπει να εκτιµήσει η ελληνική κυβέρνηση ποιες ακριβώς επιπτώσεις θα είχε για τις εξωτερικές υποθέσεις και για την οικονοµία της Ελλάδας η συµφωνία «ειδικής σχέσης» Ε.Ε. - Τουρκίας (µε την Αγκυρα, µάλιστα, να µην «αναγνωρίζει» µια χώρα-µέλος, την Κυπριακή ∆ηµοκρατία, και να έχει προ πολλού παραβιάσει την ισχύουσα συµφωνία τελωνειακής ένωσης).
∆ιπλωµάτες στην Αθήνα υπογραµµίζουν ότι η ελληνική πολιτική σε τούτη την υπόθεση θα κινηθεί στη βάση µιας οριστικής, πλέον, διαπίστωσης: ότι στην Ευρώπη το Βερολίνο προωθεί, για δικούς του λόγους, τουρκικά συµφέροντα, παραµερίζοντας τα ελληνικά, πράγµα που βάζει σε νέα βάση τις πολιτικές σχέσεις Ελλάδας - Γερµανίας. Η µακρά περίοδος των καλών ευρωπαϊκών σχέσεων της ελληνικής Κεντροδεξιάς µε το Βερολίνο φαίνεται τώρα ότι µπαίνει σε µια δύσκολη φάση. Η ελληνική κυβέρνηση εκτίµησε αρνητικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της γερµανικής «διαµεσολάβησης» µεταξύ Αθήνας και Αγκυρας από τον ∆εκέµβριο.
Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, εισπράττουν ήδη τον εκνευρισμό του Ερντογάν, που βλέπει ότι τα πολεμικά «σόου» του δεν έχουν πέραση πλέον και ότι η Ελλάδα ενισχύεται διαρκώς στη γεωπολιτική περιοχή της. Ηδη ο κ. Δένδιας εξέθεσε τις θέσεις της Ελλάδας για τα Ελληνοτουρκικά στον Αμερικανό ομόλογό του, κ. Μπλίνκεν, και η Αθήνα οργανώνει την πολιτική της για την Τουρκία στο «κλίμα Μπάιντεν». Η Αγκυρα, μετά και την εξαιρετικά σημαντική διάσκεψη «Φόρουμ Φιλίας», που διοργανώθηκε από την Αθήνα με τέσσερις αραβικές χώρες, την Κύπρο και «παρατηρητή» τη Γαλλία, διαπίστωσε κάτι σημαντικό: Η Ελλάδα, πέρα και από τις επιμέρους στρατιωτικές συνεργασίες της στην Αν. Μεσόγειο και τις σχέσεις της με το Ισραήλ, καταγράφεται ως ανοικτός στρατηγικός δρόμος των αραβικών χωρών προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Ο Ταγίπ Ερντογάν αντέδρασε σε αυτό με μεγάλη νευρικότητα, διότι γνωρίζει ότι αυτή η σοβαρή εξέλιξη αναβαθμίζει τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και τραυματίζει την τουρκική «γαλάζια πατρίδα». Γνωρίζει, επίσης, ο πολύ ανήσυχος ισλαμιστής Τούρκος πρόεδρος ότι το όλο συμμαχικό πλέγμα στην Ανατολική Μεσόγειο έχει από τη γέννησή του τη στήριξη των ΗΠΑ - μια στήριξη που δεν αναιρέθηκε ούτε επί των ημερών του Τραμπ από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο. Στην Αθήνα, στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμάται ότι η Τουρκία συνυπολογίζει αυτό το «κλίμα» και στα στοιχεία που συνδέονται με το Κυπριακό και τις ενδεχόμενες κατανομές ενεργειακών πόρων στην περιοχή.
«ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ»
Ο Κυρ. Μητσοτάκης και ο Ν. Δένδιας, παρά τη φιλοτουρκική «σφήνα» του Βερολίνου, που προστατεύει τον Ερντογάν στην υπόθεση των «κυρώσεων» κατά της Τουρκίας, δεν εκτιμούν ότι οι σχέσεις της Ε.Ε. με την Αγκυρα περιορίζονται σε αυτό το πεδίο. Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, η κυβέρνηση δεν προτίθεται να δεχθεί χωρίς συγκεκριμένους όρους μια συμφωνία «ειδικής σχέσης» Ε.Ε. - Τουρκίας. Το Βερολίνο επιθυμεί να προωθήσει ταχέως μια τέτοια συμφωνία, για να κλείσει με αυτόν τον τρόπο το ανοικτό κεφάλαιο της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Η Αθήνα -που προβλέπεται ότι θα έχει «συμμάχους» στην Ε.Ε. στην εξέλιξη αυτής της υπόθεσης- εντοπίζει την πολιτική της στα εξής σημεία:
Πρώτον, με μια «ειδική σχέση» Τουρκίας - Ε.Ε. σε οικονομικές-εμπορικές βάσεις η Αγκυρα θα διατηρεί επωφελείς γι’ αυτήν σχέσεις με την Ε.Ε., χωρίς να δεσμεύεται πολιτικά σε καμία από τις θεσμικές υποχρεώσεις που έχει µια χώρα-µέλος της Ε.Ε.
∆εύτερον, µε δεδοµένα τα διαπιστωµένα και από τον ΟΗΕ, συντριπτικά σε βάρος της Τουρκίας, στοιχεία βάναυσης παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων από το καθεστώς Ερντογάν, τίθεται το ερώτηµα κατά πόσο µπορεί να γίνεται λόγος στο ευρωπαϊκό πεδίο για µια «ανανεωµένη» σχέση Ε.Ε. - Τουρκίας. Η Αθήνα σηµειώνει ότι στο πεδίο αυτό δραστηριοποιείται κατά του καθεστώτος Ερντογάν και η Ουάσινγκτον.
Τρίτον, πρέπει να εκτιµήσει η ελληνική κυβέρνηση ποιες ακριβώς επιπτώσεις θα είχε για τις εξωτερικές υποθέσεις και για την οικονοµία της Ελλάδας η συµφωνία «ειδικής σχέσης» Ε.Ε. - Τουρκίας (µε την Αγκυρα, µάλιστα, να µην «αναγνωρίζει» µια χώρα-µέλος, την Κυπριακή ∆ηµοκρατία, και να έχει προ πολλού παραβιάσει την ισχύουσα συµφωνία τελωνειακής ένωσης).
∆ιπλωµάτες στην Αθήνα υπογραµµίζουν ότι η ελληνική πολιτική σε τούτη την υπόθεση θα κινηθεί στη βάση µιας οριστικής, πλέον, διαπίστωσης: ότι στην Ευρώπη το Βερολίνο προωθεί, για δικούς του λόγους, τουρκικά συµφέροντα, παραµερίζοντας τα ελληνικά, πράγµα που βάζει σε νέα βάση τις πολιτικές σχέσεις Ελλάδας - Γερµανίας. Η µακρά περίοδος των καλών ευρωπαϊκών σχέσεων της ελληνικής Κεντροδεξιάς µε το Βερολίνο φαίνεται τώρα ότι µπαίνει σε µια δύσκολη φάση. Η ελληνική κυβέρνηση εκτίµησε αρνητικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της γερµανικής «διαµεσολάβησης» µεταξύ Αθήνας και Αγκυρας από τον ∆εκέµβριο.
