Το σχέδιο της κυβέρνησης για τη φοροδιαφυγή και τον ελεγκτικό μηχανισμό – Ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης
POS παντού, hi-tech έλεγχοι και ριζικό λίφτινγκ στη φορολοταρία για να περιοριστεί η «αιμορραγία» από τα έσοδα του ΦΠΑ
Περί τα 6 με 7 δισ. ευρώ χάνονται κάθε χρόνο από τα δυνητικά έσοδα ΦΠΑ, δηλαδή -με λίγα λόγια- οι εισπράξεις ΕΝΦΙΑ για μια τριετία. «Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί» λένε στο υπουργείο Οικονομικών και ετοιμάζονται για τη μάχη με τη μικρομεσαία φοροδιαφυγή, αυτή τη φορά, όμως, με υπερσύγχρονα «εργαλεία» και όχι με ελέγχους στα «τυφλά», όντας παράλληλα αποφασισμένοι να συγκρουστούν με συντεχνίες και συμφέροντα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρώτο μέτρο που βρίσκεται στο τραπέζι είναι η υποχρεωτική εγκατάσταση POS παντού. «Υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις ακόμα και τώρα» σημειώνει αρμόδια πηγή, θυμίζοντας ότι, παρά τις μαζικές εντάξεις ΚΑΔ στη λίστα των υπόχρεων POS, εξακολουθούν να υπάρχουν «τρύπες».
Για παράδειγμα, ταξί και περίπτερα -αν και πολλοί επαγγελματίες έχουν εγκαταστήσει οικειοθελώς «μηχανάκια»- δεν υποχρεούνται στην τοποθέτηση POS, ενώ αυτό που εκτιμάται ότι προκαλεί μεγάλη «διαρροή» είναι η εξαίρεση ατομικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών οι οποίοι δεν συναλλάσσονται με καταναλωτές, αλλά αποκλειστικά με επιχειρήσεις
Η εγκατάσταση POS παντού αποτελεί σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα, αν λάβει κανείς υπόψη ότι δεύτερο μέτρο στην ατζέντα κατά της φοροδιαφυγής είναι η on line σύνδεση ταμειακών μηχανών- POS - Taxis, με διπλό στόχο: αφενός να υπάρχει απευθείας ενημέρωση της ΑΑΔΕ και του υπουργείου Οικονομικών για τον τζίρο στην αγορά, άρα και για τον προσδοκώμενο ΦΠΑ, αφετέρου να μπει τέλος -κατά το δυνατόνστην πρακτική της χρέωσης της συναλλαγής στο POS, χωρίς, όμως, να κόβεται η απόδειξη από την ταμειακή.
Ενδεικτικό της διάθεσης του οικονομικού επιτελείου να «τρέξει» το project είναι ότι το συμπεριέλαβε στο Σχέδιο Ανάκαμψης, ως βασική μεταρρύθμιση, με θέσπιση κινήτρων για την προσαρμογή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις νέες απαιτήσεις και στην προμήθεια του σχετικού εξοπλισμού. Ως καταληκτική προθεσμία -έπειτα από αλλεπάλληλες παρατάσεις- αντικατάστασης και της τελευταίας ταμειακής μηχανής παλαιού τύπου έχει οριστεί η 31η Οκτωβρίου, ωστόσο ήδη έχουν φτάσει αιτήματα στο υπουργείο Οικονομικών για μία ακόμη παράταση ως το τέλος του χρόνου.
Τι εστί Τεχνητή Νοημοσύνη; Μια συλλογή τεχνολογιών που, συνδυάζοντας δεδομένα, αλγόριθμους και αυξημένη υπολογιστική ισχύ, είναι σε θέση να μαθαίνει και να παίρνει αποφάσεις που μέχρι πρόσφατα λαμβάνονταν αποκλειστικά από ανθρώπους, με στόχο την επίτευξη καθορισμένων στόχων. Στη γενική εικόνα, σύμφωνα με μελέτη της Accenture σε συνεργασία με τη Microsoft, η ανάπτυξη και εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ κατά 195 δισ. δολάρια για την περίοδο 2020-2035. Πώς μπορεί να συμβάλει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής; Λύνοντας τα χέρια των εφοριακών.
Το έργο περιλαμβάνει την προμήθεια συστήματος ανάλυσης και εξόρυξης δεδομένων για τα δεδομένα της ΑΑΔΕ. Πρόκειται για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης των δεδομένων που έχει η ΑΑΔΕ και περιλαμβάνει την υιοθέτηση ισχυρής αρχιτεκτονικής δεδομένων, την ανάπτυξη κοινού αποθετηρίου μεταδεδομένων, την προμήθεια κατάλληλων λύσεων λογισμικού και την ανάπτυξη τεχνικών και εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης, όπως μοντέλα πρόγνωσης, εξόρυξης δεδομένων, στατιστικής και ποσοτικής ανάλυσης, προσομοιώσεις κ.λπ.
Στόχος είναι η ΑΑΔΕ να είναι αποτελεσματικότερη στο να χρησιμοποιεί τα δεδομένα της ευρύτερα και με στρατηγικό τρόπο, για να μπορεί να προβλέπει και να επηρεάζει συμπεριφορές που θα βελτιώνουν τη συμμόρφωση και την απόδοση ως προς την είσπραξη δημόσιων εσόδων και την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Με απλά λόγια, το σύστημα θα εντοπίζει στόχους, αναλύοντας δεδομένα που σήμερα απαιτούν στρατιές εφοριακών.
Η στόχευση του µέτρου δεν είναι τα µικρά εισοδήµατα, που καλύπτουν σχετικά εύκολα το όριο (30% εισοδήµατος) για το «χτίσιµο» του αφορολόγητου, αλλά τα µεγαλύτερα, καθώς -όπως προέκυψε από τα περσινά στοιχεία- ο 1 στους 3 µε εισόδηµα άνω των 40.000 ευρώ δεν µπόρεσε να καλύψει το όριο των ηλεκτρονικών πληρωµών. Για παράδειγµα, ένας τέτοιος φορολογούµενος, αν πραγµατοποιήσει ηλεκτρονική πληρωµή 1.000 ευρώ σε τεχνίτες, θα έχει όφελος 132 ευρώ ως έκπτωση από τον φόρο εισοδήµατος, ενώ αν πληρώσει τοις µετρητοίς, το όφελος από τον ΦΠΑ περιορίζεται σε 116 ευρώ. Στην ίδια ακριβώς «δεξαµενή» φορολογουµένων στοχεύει και η πρόβλεψη ότι οι ηλεκτρονικές πληρωµές σε γιατρούς θα µετράνε «διπλές» για το χτίσιµο του αφορολόγητου. Κι επειδή στο υπουργείο Οικονοµικών γνωρίζουν ότι τα µετρητά παραµένουν -ειδικά στις µεγαλύτερες ηλικίες- το βασικό µέσο πληρωµών, σχεδιάζουν κάτι ακόµη. Με ειδική εφαρµογή στα κινητά τηλέφωνα, να µπορούν να σκανάρονται και οι χάρτινες αποδείξεις, έτσι ώστε να µετράνε και αυτές στο «χτίσιµο» του αφορολόγητου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρώτο μέτρο που βρίσκεται στο τραπέζι είναι η υποχρεωτική εγκατάσταση POS παντού. «Υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις ακόμα και τώρα» σημειώνει αρμόδια πηγή, θυμίζοντας ότι, παρά τις μαζικές εντάξεις ΚΑΔ στη λίστα των υπόχρεων POS, εξακολουθούν να υπάρχουν «τρύπες».
Για παράδειγμα, ταξί και περίπτερα -αν και πολλοί επαγγελματίες έχουν εγκαταστήσει οικειοθελώς «μηχανάκια»- δεν υποχρεούνται στην τοποθέτηση POS, ενώ αυτό που εκτιμάται ότι προκαλεί μεγάλη «διαρροή» είναι η εξαίρεση ατομικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών οι οποίοι δεν συναλλάσσονται με καταναλωτές, αλλά αποκλειστικά με επιχειρήσεις
Η εγκατάσταση POS παντού αποτελεί σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα, αν λάβει κανείς υπόψη ότι δεύτερο μέτρο στην ατζέντα κατά της φοροδιαφυγής είναι η on line σύνδεση ταμειακών μηχανών- POS - Taxis, με διπλό στόχο: αφενός να υπάρχει απευθείας ενημέρωση της ΑΑΔΕ και του υπουργείου Οικονομικών για τον τζίρο στην αγορά, άρα και για τον προσδοκώμενο ΦΠΑ, αφετέρου να μπει τέλος -κατά το δυνατόνστην πρακτική της χρέωσης της συναλλαγής στο POS, χωρίς, όμως, να κόβεται η απόδειξη από την ταμειακή.
Ενδεικτικό της διάθεσης του οικονομικού επιτελείου να «τρέξει» το project είναι ότι το συμπεριέλαβε στο Σχέδιο Ανάκαμψης, ως βασική μεταρρύθμιση, με θέσπιση κινήτρων για την προσαρμογή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις νέες απαιτήσεις και στην προμήθεια του σχετικού εξοπλισμού. Ως καταληκτική προθεσμία -έπειτα από αλλεπάλληλες παρατάσεις- αντικατάστασης και της τελευταίας ταμειακής μηχανής παλαιού τύπου έχει οριστεί η 31η Οκτωβρίου, ωστόσο ήδη έχουν φτάσει αιτήματα στο υπουργείο Οικονομικών για μία ακόμη παράταση ως το τέλος του χρόνου.
Με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης
Κι ενώ μέχρι πρότινος οι εφοριακοί κυνηγούσαν τις παραβάσεις με το... μπλοκάκι στο χέρι, ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομικών φέρνει τον ελεγκτικό μηχανισμό στον επόμενο αιώνα, καθώς με τη βοήθεια της τεχνολογίας ο ψηφιακός μετασχηματισμός όλου του κράτους βάζει και τους φορολογικούς ελέγχους στον... αστερισμό της Τεχνητής Νοημοσύνης (Α.Ι.). Το σχέδιο ξεδιπλώνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης αλλά και στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, αποδεικνύοντας έτσι ότι υπουργείο Οικονομικών, υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ΑΑΔΕ θα πηγαίνουν χέρι χέρι από δω κι εμπρός.Τι εστί Τεχνητή Νοημοσύνη; Μια συλλογή τεχνολογιών που, συνδυάζοντας δεδομένα, αλγόριθμους και αυξημένη υπολογιστική ισχύ, είναι σε θέση να μαθαίνει και να παίρνει αποφάσεις που μέχρι πρόσφατα λαμβάνονταν αποκλειστικά από ανθρώπους, με στόχο την επίτευξη καθορισμένων στόχων. Στη γενική εικόνα, σύμφωνα με μελέτη της Accenture σε συνεργασία με τη Microsoft, η ανάπτυξη και εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ κατά 195 δισ. δολάρια για την περίοδο 2020-2035. Πώς μπορεί να συμβάλει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής; Λύνοντας τα χέρια των εφοριακών.
Το έργο περιλαμβάνει την προμήθεια συστήματος ανάλυσης και εξόρυξης δεδομένων για τα δεδομένα της ΑΑΔΕ. Πρόκειται για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης των δεδομένων που έχει η ΑΑΔΕ και περιλαμβάνει την υιοθέτηση ισχυρής αρχιτεκτονικής δεδομένων, την ανάπτυξη κοινού αποθετηρίου μεταδεδομένων, την προμήθεια κατάλληλων λύσεων λογισμικού και την ανάπτυξη τεχνικών και εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης, όπως μοντέλα πρόγνωσης, εξόρυξης δεδομένων, στατιστικής και ποσοτικής ανάλυσης, προσομοιώσεις κ.λπ.
Στόχος είναι η ΑΑΔΕ να είναι αποτελεσματικότερη στο να χρησιμοποιεί τα δεδομένα της ευρύτερα και με στρατηγικό τρόπο, για να μπορεί να προβλέπει και να επηρεάζει συμπεριφορές που θα βελτιώνουν τη συμμόρφωση και την απόδοση ως προς την είσπραξη δημόσιων εσόδων και την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Με απλά λόγια, το σύστημα θα εντοπίζει στόχους, αναλύοντας δεδομένα που σήμερα απαιτούν στρατιές εφοριακών.
Η στρατηγική
Στην οδό Νίκης αντιλαμβάνονται, πάντως, ότι η δομή και λειτουργία της ελληνικής οικονομίας, με τις χιλιάδες μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, είναι τέτοια, που δεν επαρκούν ακόμη και τα hi-tech «εργαλεία» για να κλείσουν οι «τρύπες» της μικρομεσαίας φοροδιαφυγής. Κι έτσι, μέρος της στρατηγικής είναι η συµµαχία µε τους καταναλωτές, µε την παροχή ισχυρών κινήτρων για τη χρήση πλαστικού χρήµατος, ειδικά σε δραστηριότητες όπου τα ποσοστά παραβατικότητας υπερβαίνουν κατά πολύ τον µέσο όρο. Οπως προβλέπει το Σχέδιο Ανάκαµψης, οι ηλεκτρονικές πληρωµές σε επαγγελµατίες «υψηλής επικινδυνότητας» θα συνεπάγονται την έκπτωση του 30% από το φορολογητέο εισόδηµα. Εδώ υπάρχει, όµως, ένα µικρό... µυστικό.Η στόχευση του µέτρου δεν είναι τα µικρά εισοδήµατα, που καλύπτουν σχετικά εύκολα το όριο (30% εισοδήµατος) για το «χτίσιµο» του αφορολόγητου, αλλά τα µεγαλύτερα, καθώς -όπως προέκυψε από τα περσινά στοιχεία- ο 1 στους 3 µε εισόδηµα άνω των 40.000 ευρώ δεν µπόρεσε να καλύψει το όριο των ηλεκτρονικών πληρωµών. Για παράδειγµα, ένας τέτοιος φορολογούµενος, αν πραγµατοποιήσει ηλεκτρονική πληρωµή 1.000 ευρώ σε τεχνίτες, θα έχει όφελος 132 ευρώ ως έκπτωση από τον φόρο εισοδήµατος, ενώ αν πληρώσει τοις µετρητοίς, το όφελος από τον ΦΠΑ περιορίζεται σε 116 ευρώ. Στην ίδια ακριβώς «δεξαµενή» φορολογουµένων στοχεύει και η πρόβλεψη ότι οι ηλεκτρονικές πληρωµές σε γιατρούς θα µετράνε «διπλές» για το χτίσιµο του αφορολόγητου. Κι επειδή στο υπουργείο Οικονοµικών γνωρίζουν ότι τα µετρητά παραµένουν -ειδικά στις µεγαλύτερες ηλικίες- το βασικό µέσο πληρωµών, σχεδιάζουν κάτι ακόµη. Με ειδική εφαρµογή στα κινητά τηλέφωνα, να µπορούν να σκανάρονται και οι χάρτινες αποδείξεις, έτσι ώστε να µετράνε και αυτές στο «χτίσιµο» του αφορολόγητου.
