Μιλήσαμε με τον Μαργαρίτη Σχοινά το απόγευμα της Πέμπτης, λίγο προτού αναχωρήσει από την Αθήνα, όπου εγκαινίασε το κτήριο που αποτελεί την έδρα του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών. Ο Έλληνας Επίτροπος της ΕΕ και αντιπρόεδρος της Κομισιόν μας αποκάλυψε ότι την προσεχή Τετάρτη θα ανακοινωθεί δέσμη μέτρων για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, ενώ έστειλε ένα σαφές μήνυμα στην Άγκυρα για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Στο τηλεοπτικό του μήνυμα, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είπε ότι «είναι ώρα η πολιτική να θέσει κανόνες στις αγορές» και ζήτησε παρέμβαση από την Ευρωπαϊκή Ενωση στη διαμόρφωση των χονδρικών τιμών φυσικού αερίου. Θα ληφθούν τέτοια μέτρα στη Σύνοδο Κορυφής αυτή την Πέμπτη;

 Η αφετηρία γι’ αυτή τη συζήτηση είναι ότι ζούμε στιγμές ιστορικές, χωρίς προηγούμενο. Αρα, είναι απόλυτα δικαιολογημένη η αναζήτηση λύσεων, που επίσης είναι χωρίς προηγούμενο. Ειδικά θέματα, όπως το φυσικό αέριο - ουσιαστικά δεν υπάρχει πια αγορά φυσικού αερίου! Ολα αυτά αναγκάζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση να δράσει με όρους όχι απλώς μεσομακροπρόθεσμους -και αυτοί είναι σημαντικοί-, αλλά με όρους άμεσης ανταπόκρισης. Τα μέτρα αυτά που ανακοίνωσαν πολλά κράτη-μέλη και η Ελλάδα εντάσσονται στη λογική της εργαλειοθήκης που προϋπήρχε του πολέμου - γιατί οι τιμές είχαν ξεκινήσει να παίρνουν την ανηφόρα πριν από τον πόλεμο. Τώρα όμως που βρισκόμαστε στην καρδιά του προβλήματος, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι χωρίς κάποιες παρεμβάσεις στην τιμολόγηση της ενέργειας δεν θα μπορέσουμε να δώσουμε ικανοποιητικές απαντήσεις στο ζήτημα της ακρίβειας. Δεν αρκούν μόνο οι απαντήσεις της «πράσινης» μετάβασης, της αναζήτησης εναλλακτικών πηγών από LNG και από άλλους προμηθευτές. Χρειάζεται οπωσδήποτε παρέμβαση στα τιμολόγια. Η Κομισιόν έστρωσε το χαλί για αυτή τη συζήτηση, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Είμαι σίγουρος ότι στη Σύνοδο Κορυφής αυτό το θέμα θα βρει τη θέση που του αξίζει στα συμπεράσματα. Δεν μπορώ να το προκαταλάβω, γιατί μιλάμε για θέματα πολύ σύνθετα. Ποτέ δεν έχει ληφθεί ένα τέτοιο μέτρο στο παρελθόν. Υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές λύσεις, όπως το να αλλάξεις τη δομή στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Αντί να βάλεις πλαφόν στο φυσικό αέριο, να παρέμβεις στη δομή της αγοράς ηλεκτρικού. Ολα αυτά είναι στο τραπέζι.

Αργήσαμε ως Ευρώπη να δούμε το θέμα της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, γιατί ήμασταν σε μια πλάνη ότι η ειρήνη και οι άλλες κατακτήσεις είναι δεδομένες

Υπάρχει στο τραπέζι σκέψη και για ευρωομόλογο ή κάποια κοινή έκδοση χρέους, όπως έγινε με την περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας;

Αυτή η συζήτηση υπάρχει de facto. Ζούμε τη μετα-πανδημική ανάκαμψη και μια νέα κατάσταση πολεμική. Βέβαια, δεν υπάρχει σύγκλιση απόψεων ότι αυτό είναι που πρέπει να γίνει, ένα «Ταμείο Ανάκαμψης 2», ας πούμε, για τον πολύ απλό λόγο ότι το Ταμείο Ανάκαμψης βρίσκεται στις πρώτες φάσεις υλοποίησής του. Πολλές φορές θα πρέπει να αποφεύγουμε κιόλας να έχουμε περισσότερα εργαλεία από ό,τι προβλήματα. Πρέπει να δούμε πρώτα πώς το Ταμείο Ανάκαμψης στη σημερινή του μορφή θα καλύψει τις νέες ανάγκες, πριν πεταχτούμε στο RRF 2, χωρίς να έχουμε ήδη ξεκινήσει το RRF 1.

Η Ευρώπη διαπίστωσε πια την ανάγκη για ενεργειακή διαφοροποίηση και απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Υπάρχουν σχέδια στα οποία εμπλέκεται η χώρα μας, από τον αγωγό EastMed μέχρι το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Αιγύπτου. Ποια από αυτά σκέπτεται σοβαρά να χρηματοδοτήσει και να υποστηρίξει η Κομισιόν;

Η αφετηρία της συζήτησης αυτής είναι ότι αργήσαμε ως Ευρώπη να δούμε το θέμα της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία και πρέπει να το ομολογήσουμε αυτό.

Γιατί όμως αργήσαμε;

Capture

Γιατί ήμασταν σε μια πλάνη ότι η ειρήνη και οι άλλες κατακτήσεις είναι δεδομένες. Ερχεται η πραγματικότητα να μας θυμίσει ότι δεν είναι έτσι. Αρα, χρειαζόμαστε επειγόντως να κάνουμε εντατικά μαθήματα απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια. Ηδη έχουν γίνει βήματα, όπως το πάγωμα του Nord Stream 2 από τη γερμανική κυβέρνηση και η εντατικοποίηση των επαφών με τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία και το Κατάρ για εναλλακτικές πηγές. Ο EastMed εξακολουθεί να είναι ένα project κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, πρέπει όμως και η πραγματικότητα της αγοράς να το βοηθάει. Ενας αγωγός όπως ο East Med έχει κοινοτική λογική, όμως πρέπει να εντάσσεται σε μια ευρύτερη μελέτη αγοράς, γιατί κανένας δεν θα επενδύσει σε έναν τέτοιο αγωγό αν οι τιμές του LNG είναι πολύ φθηνότερες από το αέριο που θα πηγαίνει μέσω του EastMed. Δεν χωρά καμία αμφιβολία ότι όλα αυτά τα εναλλακτικά σχέδια είναι σχέδια κοινού ενδιαφέροντος και πρέπει να προχωρήσουν.


Η νέα προσφυγική κρίση θα αποτελέσει τεστ για την ευρωπαϊκή οικονομία, που ήδη πιέζεται, γράφουν οι «New York Times». Εχει η Ε.Ε. τα χρήματα και τη βούληση να διαχειριστεί την προσφυγική κρίση από την Ουκρανία;

Η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει αν θέλει να είναι με το Ιράν, τη «Χεζμπολάχ» και τη Ρωσία του Πούτιν ή με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και την Ευρωπαϊκή Ενωση

Οχι μόνο η προσφυγική κρίση δεν θα είναι απειλή για την Ευρώπη, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι θα είναι μια μοναδική ευκαιρία για την Ευρώπη. Γιατί μιλάμε για πληθυσμούς καταρτισμένους, με δεξιότητες, με βούληση να δουλέψουν. Τους έχουμε δώσει το καθεστώς της ανθρωπιστικής βίζας, που τους δίνει άμεση πρόσβαση στην αγορά εργασίας, στην Υγεία και στην Εκπαίδευση και θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται ώστε αυτό το δικαίωμα που τους δώσαμε να γίνει πραγματικότητα στην κοινωνία. Την επόμενη Τετάρτη θα παρουσιάσουμε μια πρώτη δέσμη μέτρων για το πώς θα γίνει αυτό. Είναι μια ευκαιρία να τονωθούν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη, να βρούμε ανθρώπους και δεξιότητες σε τομείς όπου αποδεδειγμένα στην Ευρωπαϊκή Ενωση πάσχουμε, έχουμε χρόνιες ελλείψεις, όπως στον τουρισμό, στην εστίαση, στις ψηφιακές δεξιότητες, στον πρωτογενή τομέα. Δεν συμμερίζομαι την αρνητική αντίληψη ότι οι προσφυγικές ροές είναι απειλή. Μπορεί να είναι μια ευκαιρία για την Ευρώπη.

Θα μας δώσετε μια πρόγευση των ανακοινώσεων της Τετάρτης;

Θα επικεντρωθούμε στο με τι συγκεκριμένα μέτρα θα μπορέσουμε να κάνουμε άμεσα εφαρμόσιμες τις πρόνοιες που τους δώσαμε ήδη με αυτό το καθεστώς ανθρωπιστικής προστασίας, που τους παρέχει πρόσβαση σε εργασία, Υγεία και Παιδεία. Προσπαθούμε όλοι οι τίτλοι και τα διπλώματά τους να αναγνωρίζονται αυτόματα. Να είναι επιλέξιμοι για επιδοτήσεις μέσω προγραμμάτων κατάρτισης στους τομείς που θα τους χρειαστούμε, με τους ίδιους όρους που είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες. Να ανοίξουμε μια νέα θυρίδα με κοινοτικές χρηματοδοτήσεις για τα κράτη-μέλη, ώστε όλες οι δαπάνες που προορίζονται για τους πρόσφυγες να γίνονται με τρόπο γρήγορο και μη γραφειοκρατικό. Στην Υγεία, θα δούμε αν θα χρειαστούν ανταλλαγές και επιμερισμός με τον πληθυσμό που είναι πιο ευάλωτος, έχει χρόνια προβλήματα υγείας κ.ά. Να περάσουμε από το δικαίωμα στην πρακτική άσκηση του δικαιώματος το συντομότερο δυνατόν.

Ο πόλεμος έχει φέρει μεγάλες αλλαγές διεθνώς. Αλλάζει κάτι στις σχέσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία, η οποία προσπαθεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην κρίση, αλλά ταυτόχρονα εξακολουθεί να κατέχει παράνομα εδάφη ενός κράτους-μέλους, να μην εφαρμόζει την κοινή δήλωση και να μη δέχεται επιστροφή μεταναστών, ενώ συνεχίζει τις προκλητικές δηλώσεις απέναντι σε δύο κράτη-μέλη;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλάζει την ευρύτερη γεωπολιτική τεκτονική διάταξη στην ήπειρο. Ζούμε το πρώτο επεισόδιο μιας σειράς τεκτονικών γεωπολιτικών αλλαγών στην Ευρώπη. Η Δανία ήδη ανακοίνωσε δημοψήφισμα για να καταργήσει την εξαίρεσή της από τις ευρωπαϊκές πολιτικές ασφάλειας και άμυνας, ενώ οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στη Φινλανδία και τη Σουηδία «φλερτάρουν» με το ΝΑΤΟ. Η Τουρκία δεν μπορεί να είναι έξω από αυτές τις αλλαγές. Πρέπει να αποφασίσει αν θέλει να είναι με το Ιράν, τη «Χεζμπολάχ» και τη Ρωσία του Πούτιν ή με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό για την Τουρκία ήταν πάντοτε ένα δίλημμα, αλλά τώρα η απάντησή του γίνεται πολύ πιο επείγουσα. Η στάση της γείτονος και στα Ελληνοτουρκικά και στις διαφορές με την Κύπρο εν πολλοίς θα καθοριστεί από την απάντηση που θα δοθεί σε αυτό το δίλημμα. Οι πρώτες εκτιμήσεις είναι ότι πληθαίνουν οι φωνές στην Αγκυρα που πιέζουν για μια σαφέστατη δυτική στροφή, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτό θα ήταν το καλύτερο σενάριο και για την Ελλάδα και για την Κύπρο και για την Ευρώπη και για τις ΗΠΑ και για το ΝΑΤΟ. Επειδή έχουμε συνηθίσει και σε απρόβλεπτες κινήσεις από την Τουρκία, θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να διαπιστώσουμε αν αυτά τα πρόδρομα σημάδια, που ενισχύθηκαν και από τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, θα αποκτήσουν πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.

Να κλείσω με ένα παράπονο, που ακούγεται αρκετά στην Ελλάδα: Η Ε.Ε. έδειξε γρήγορα αντανακλαστικά στο Προσφυγικό τώρα με την Ουκρανία, όμως δεν το έκανε το ίδιο αποτελεσματικά στο παρελθόν, με αποτέλεσμα η χώρα μας να σηκώνει δυσανάλογα βάρη στο Μεταναστευτικό-Προσφυγικό.

Η Ελλάδα είναι με μεγάλη διαφορά ο πρωταθλητής Ευρώπης στη στήριξη στο Μεταναστευτικό από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι η χώρα που έχει λάβει την περισσότερη στήριξη σε χρήματα - πάνω από 3,5 δισ. ευρώ. Είναι η χώρα στην οποία βρίσκεται ο μεγαλύτερος αριθμός ευρωπαϊκών οργανισμών που σχετίζονται με τη μετανάστευση, για να βοηθήσουν τις Αρχές - Frontex, Europol, Οργανισμός Ασύλου κ.λπ. Είναι η χώρα που όλα της τα μέσα για τη διαχείριση του Μεταναστευτικού -τα σκάφη του Λιμενικού, τα περιπολικά, οι μοτοσυκλέτες στον Εβρο- είναι πληρωμένα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα πέντε κέντρα υποδοχής μεταναστών και προσφύγων στα νησιά είναι 100% χρηματοδοτημένα από την Ε.Ε. Στο πλαίσιο του νέου συμφώνου, αν οι προτάσεις συμφωνηθούν και εφαρμοστούν όπως τις έχουμε προτείνει, η Ελλάδα θα έχει την απόλυτη βεβαιότητα ότι, όταν χρειαστεί την κοινοτική αλληλεγγύη, θα την έχει στο ακέραιο, όπως την είχε και στην κορυφαία ιστορική στιγμή, στον Εβρο, την Καθαρά Δευτέρα του 2020.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 19/3