Παρά τη νηνεμία στο Αιγαίο και τη θερινή ραστώνη, η ελληνική διπλωματία έχει ανεβάσει στροφές. Τουρκία, Αλβανία, Λιβύη: αυτά είναι τα ανοιχτά μέτωπα. Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ: αυτές είναι οι συμμαχικές χώρες της περιοχής στις οποίες εστιάζει η Ελλάδα.

Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι οι Έλληνες αξιωματούχοι επέλεξαν τις συγκεκριμένες χώρες για τα πρώτα τους ταξίδια μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους. Αν εξαιρέσουμε την Κύπρο, όπου παραδοσιακά μεταβαίνει η εκάστοτε νεοεκλεγείσα ελληνική κυβέρνηση προτού πάει σ’ άλλη χώρα, η Αίγυπτος και το Ισραήλ αποδεικνύουν ακριβώς τη σημασία που αποδίδει η Αθήνα στον συγκεκριμένο άξονα. Η «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» αποκαλύπτει το παρασκήνιο των πρόσφατων διπλωματικών κινήσεων και το σκεπτικό πίσω από τα βήματα που έπονται.

Τα σημαντικά ορόσημα

Βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να διατηρηθεί το καλό κλίμα με την Τουρκία. Πάση θυσία. Μια άτυπη συμφωνία που προς το παρόν τηρείται. Ενόψει των ελληνοτουρκικών συναντήσεων, έγιναν (και γίνονται) πολλές κρυφές και φανερές επαφές. Επειδή γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για το τι δίνουμε-τι παίρνουμε σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση με τη γείτονα και επειδή ειπώθηκαν οι όροι «παραχωρήσεις» και «υποχωρήσεις», αλλά και διάφορα σενάρια περί κλιμακωτής επέκτασης των χωρικών μας υδάτων, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, θέλησε να βάλει τέλος στην παραφιλολογία. Μιλώντας στην ΕΡΤ, ξεκαθάρισε ότι σε θέματα κυριαρχίας δεν νοούνται παραχωρήσεις, προσθέτοντας: «Η κυριαρχία είναι ενιαία, αδιαίρετη, δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να διασπαστεί και άρα δεν τίθεται στην ατζέντα. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα χωρικά ύδατα ή προφανώς με την κυριότητα των νησιών, με την αποστρατιωτικοποίηση, δεν μπορεί να τεθούν υπό οποιαδήποτε εκδοχή σε συζήτηση. Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι όταν κάθεσαι σε ένα τραπέζι μπορεί να υπάρχουν κάποιες αποκλίσεις από τις βασικές διαπραγματευτικές θέσεις», κατέληξε.

Στις θέσεις που σίγουρα δεν θα υπαναχωρήσει η Ελλάδα συγκαταλέγεται και το Κυπριακό. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, μίλησε μεν για διατήρηση του καλού κλίματος στα ελληνοτουρκικά, αλλά επέμεινε στη διχοτόμηση της Κύπρου. Ενδεχόμενο που απορρίπτουν Αθήνα και Λευκωσία.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Α», εκτός από τις ελληνοτουρκικές επαφές σε επίπεδο κορυφής επίκεινται συναντήσεις και σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας. Πρώτα απ’ όλα, προγραμματίζεται για τα τέλη Αυγούστου η Σύνοδος των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, στο περιθώριο της οποίας δεν αποκλείεται να συναντηθούν ο Νίκος Δένδιας και ο Γιασάρ Γκιουλέρ.

Το πιο σημαντικό ορόσημο είναι αυτό της Συνόδου του ΟΗΕ, που θα γίνει τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Δεδομένου του ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα δει εκεί τον Ταγίπ Ερντογάν, αναμένεται ένα προπαρασκευαστικό τετ α τετ μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών, Γεραπετρίτη και Φιντάν. Καλά πληροφορημένες πηγές εξηγούν ότι ακόμα κι αν η συνάντηση των υπουργών δεν προηγηθεί αυτής των δύο ηγετών, θα γίνει μετά. Πάντως θα γίνει.

Επόμενο κρίσιμο ορόσημο: το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη. Όπως αποκαλύπτει η Απογευματινή, το Συμβούλιο δεν θα γίνει στις αρχές του φθινοπώρου, όπως προγραμματιζόταν, αλλά περί τα τέλη του 2023. Επικρατέστερος μήνας είναι ο Δεκέμβριος. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Αφενός για να εμπεδωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης και αφετέρου για να υπάρχει κίνητρο να διατηρηθεί αυτό το κλίμα.

Στήνει «Γέφυρα» με τη Λιβύη

Ένα από τα πιο δύσκολα κεφάλαια που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ελλάδα είναι η Λιβύη. Όσο δεν διεξάγονται εκλογές στη χώρα και παρατείνεται η θητεία της προσωρινής -φιλότουρκης- κυβέρνησης, οι αναταραχές θα συνεχίζονται και τα απόνερά τους θα φτάνουν έως τις ελληνικές ακτές.

Βέβαια, η ελληνική διπλωματία δείχνει να αλλάζει στάση απέναντι στη Λιβύη. Είναι ενδεικτικό ότι ο Γ. Γεραπετρίτης συνομίλησε τηλεφωνικώς με τη Νάιλα Ελ Μανγκούς που εκτελεί χρέη υπουργού Εξωτερικών στην προσωρινή κυβέρνηση του Ντιμπεϊμπά. Είναι η γυναίκα που αρνήθηκε να συναντήσει ο Νίκος ∆ένδιας στην Τρίπολη τον Νοέμβριο του 2022, ώστε να μη «νομιμοποιήσει» την κυβέρνηση που υπέγραψε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ο Γ. Γεραπετρίτης και η Νάιλα Ελ Μανγκούς, πάντως, συμφώνησαν να συναντηθούν στη Σύνοδο του ΟΗΕ.

Η τριμερής συνάντηση με Ισραήλ, Κύπρο και η στρατηγική συνεργασία με Αίγυπτο

Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα, βαρύνουσα σημασία αποδίδεται στις σχέσεις της Ελλάδας με τις ισχυρές χώρες της περιοχής. Στις 3-4 Σεπτεμβρίου θα διεξαχθεί η τριμερής συνάντηση των ηγετών Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στη Λευκωσία.

Είχε προγραμματιστεί για τον περασμένο μήνα. Ωστόσο, λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, αλλά και επειδή ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υποβλήθηκε σε επέμβαση βηματοδότη, το πρόγραμμα των μετακινήσεών του για τον Ιούλιο ματαιώθηκε και η τριμερής αναβλήθηκε για τις αρχές του επόμενου μήνα. Το έδαφος στρώθηκε με την εποικοδομητική επίσκεψη του υπουργού Άμυνας στο Τελ Αβίβ την περασμένη Δευτέρα.

«Είμαι αποφασισμένος να εμπλουτίσω την αμυντική βιομηχανική μας συνεργασία προς κοινό όφελος των χωρών, των κοινωνιών και των οικονομιών μας», δήλωσε ο Νίκος Δένδιας μετά τη συνάντησή του με τον ομόλογό του Ιώβ Γκαλάντ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Α», στόχος είναι να αξιοποιήσουμε την τεχνογνωσία του Ισραήλ στην αμυντική βιομηχανία, ώστε να μην είμαστε απλοί καταναλωτές. Πώς θα γίνει αυτό;

Υπάρχει συγκεκριμένο πλάνο που προβλέπει συνεργασία του δικού μας Δημοκρίτειου Ερευνητικού Κέντρου με το αντίστοιχο δικό τους Sibet. Υπό διαπραγμάτευση με τους Ισραηλινούς βρίσκονται κι άλλα θέματα. Όπως για παράδειγμα η προμήθεια ισραηλινών συστημάτων, ώστε οι παραδοσιακές βόμβες των 2.000 λιβρών να γίνουν «έξυπνες» βόμβες με GPS για να πετυχαίνουν τον στόχο τους με ακρίβεια.

Συμβούλιο

Αρχές του 2024 θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Αιγύπτου. Οι διμερείς μας σχέσεις μετά και τη συμφωνία του 2020 για τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ είναι στο βέλτιστο επίπεδο, όπως διαπιστώθηκε στην πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Σίσι.

Ο τελευταίος -σημειωτέον- δεν μετέβη στην Τουρκία όπως προγραμμάτιζε κι αυτό σημαίνει πολλά. Όπως επίσης και το ότι ο Γ. Γεραπετρίτης παρέμεινε μια ημέρα παραπάνω στη γειτονική χώρα, ώστε να έχει μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι. Αρμόδιες πηγές προβλέπουν (αργά ή γρήγορα) εξομάλυνση και στις σχέσεις Αιγύπτου - Τουρκίας.

Ειδικά τώρα που ο Ερντογάν δεν έχει εκλογές κι άρα δεν έχει «ανάγκη» από εχθρούς. Εξάλλου πρόκειται αναμφίβολα για δύο μεγάλες δυνάμεις. Ακόμα κι αν επιτευχθεί η επαναπροσέγγιση που επιχειρεί ο Ερντογάν, πάντως, οι σχέσεις Αθήνας - Καΐρου έχουν δυνατά θεμέλια που δεν κλονίζονται από την όποια μεταξύ τους αναθέρμανση.

Στριμώχνουν την Αλβανία για την απελευθέρωση του Φρέντη Μπελέρη

Μεγάλο στοίχημα για την ελληνική κυβέρνηση αποτελεί το θέμα της προφυλάκισης του δημάρχου Χειμάρρας, Φρέντη Μπελέρη. Ο νεοεκλεγείς ομογενής μας παραμένει στη φυλακή, με την κατηγορία της απόπειρας εξαγοράς ψήφων στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές. Έχουν ήδη γίνει ορισμένα βήματα, τα οποία δυστυχώς έχουν πέσει στο κενό, ναρκοθετώντας τον δρόμο προς την προσφυγή στη Χάγη για το θέμα της ΑΟΖ.

Τα δυο θέματα δεν συνδέονται, ωστόσο η διατήρηση της έντασης που προκαλεί η υπόθεση Μπελέρη δεν καλλιεργεί πρόσφορο έδαφος για το συνυποσχετικό. Ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το θέμα στον Αλβανό πρωθυπουργό, Έντι Ράμα, στο περιθώριο της Διάσκεψης του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, λέγοντάς του ανοιχτά ότι η επιμονή της αλβανικής πλευράς να μην προβαίνει στα αναγκαία μέτρα για την αποφυλάκιση του Φ. Μπελέρη και κυρίως το να μην του επιτρέπεται να ορκιστεί (με κίνδυνο να εκπέσει του αξιώματός του) θα επιφέρει σοβαρή επιδείνωση στις διμερείς μας σχέσεις.

Επίσης, ο Γ. Γεραπετρίτης είχε στις Βρυξέλλες σειρά επαφών με κρίσιμους θεσμικούς παράγοντες, που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας στην ΕΕ. Ο υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπερκ, τον αρμόδιο για τα θέματα διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Όλιβερ Βάρχελι, και τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ντέιβιντ Μακάλιστερ. Τους διεμήνυσε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να προχωρήσει η ενταξιακή πορεία της Αλβανίας όταν υπάρχει τέτοιου τύπου περιφρόνηση του κράτους δικαίου, του τεκμηρίου αθωότητας και του σεβασμού των πολιτικών δικαιωμάτων. Τα ίδια είπε και στην ομόλογό του από την Αλβανία.

Οι επαφές Αθήνας - Τιράνων και η προειδοποίηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών ίσως προλάβουν την ολική ρήξη στις διμερείς μας σχέσεις. Η επιλογή είναι μία: είτε οι αλβανικές Αρχές συμμορφώνονται με το κράτος δικαίου είτε ξεχνούν την ευρωπαϊκή τους προοπτική. «Επίκεινται σημαντικά κείμενα, σημαντικές αξιολογήσεις της Αλβανίας, τον Οκτώβριο θα έχουμε έκθεση για την εξέλιξη της πορείας της γείτονος προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι ώστε να ανοίξουν και τα προενταξιακά κεφάλαια. Υπό αυτές τις συνθήκες ο δρόμος της Αλβανίας είναι στρωμένος με αγκάθια», τόνισε με νόημα στην ΕΡΤ ο υπουργός Εξωτερικών. 

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή