Για την Αθήνα, τον αστικό σχεδιασμό με όρους βιωσιμότητας και πράσινης ανάπτυξης, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πόλεις του μέλλοντος, όπως είναι η διαχείριση των αποβλήτων και η ανακύκλωση, μίλησαν στην 27η Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης του Economist στην Αθήνα ο Χάρης Δούκας, νέος δήμαρχος Αθηναίων, ο Christian Kälin, πρόεδρος της Henley & Partners, και η Ελένη Μπέλση, μέλος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εταιρειών Ανακύκλωσης (EuRIC).

Παίρνοντας τον λόγο στο πάνελ του Economist, ο Χάρης Δούκας έδωσε έμφαση στην ανάγκη για βιώσιμες λύσεις στην Αθήνα, στον απόηχο της κλιματικής κρίσης. Φέρνοντας ως παράδειγμα την πρόσφατη θεομηνία Daniel και τις εικόνες στη Βασιλίσσης Σοφίας, όπου περαστικοί παρασύρθηκαν από ορμητικούς χειμάρρους, ο νέος δήμαρχος Αθηναίων υπογράμμισε ότι τα κλιματικά δεδομένα έχουν αλλάξει, ειδικά στη Μεσόγειο. Όπως είπε, σε δύο ημέρες έπεσε η βροχή που πέφτει σε τρία χρόνια στην Ελλάδα. Το ίδιο συνέβη και μερικές ημέρες αργότερα με τη θεομηνία Elias. Κάτι αντίστοιχο έγινε και πριν από τρία χρόνια με την κακοκαιρία Ιανός.

Αναφερόμενος στη Μεσόγειο, υπογράμμισε ότι όλα τα νέα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι είναι η περιοχή με μία από τις μεγαλύτερες κλιματικές πιέσεις παγκοσμίως. «Η συνολική απορρύθμιση του κλίματος αποτυπώνεται πλέον και με συγκεκριμένους αριθμούς. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει ξεπεράσει τους 4 βαθμούς Κελσίου τους τελευταίους μήνες», τόνισε.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο δεύτερο μεγάλο πρόβλημα της Μεσογείου,  στις μεγάλες φωτιές (wildfires), προκειμένου να δώσει έμφαση στη σημασία αλλαγής φιλοσοφίας όσον αφορά στη διαχείριση πρασίνου στις μεγάλες πόλεις, όπως είναι η Αθήνα. Ο Χάρης Δούκας τόνισε ότι από το 2017 μέχρι σήμερα οι πυρκαγιές στο Λεκανοπέδιο Αττικής κατέκαψαν το 23% των δασών. Τα μετεωρολογικά μοντέλα πρόβλεψης καιρού δείχνουν ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα επταπλασιαστούν τα επόμενα χρόνια, με τους καύσωνες να τριπλασιάζονται μέχρι το 2030.

Χάρης Δούκας: Η Αθήνα έχει ανάγκη από συμπαγείς χώρους πρασίνου και όχι από πάρκα τσέπης

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το 90% των ποταμιών, των παραποτάμων και των ρεμάτων έχει μπαζωθεί τις προηγούμενες δεκαετίες, υπάρχει ξεκάθαρη ανάγκη «να μπει το πράσινο σε κεντρική θέση, με άλλους όρους όμως που ξεπερνούν το καθαρά περιβαλλοντικό κομμάτι». Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, το think green «δεν είναι lifestyle αλλά συνδέεται με όρους επιβίωσης». Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνει να δημιουργηθούν συμπαγείς χώροι πρασίνου για να ανέβει το ποσοστό δασοκάλυψης στην Αττική από το 11% στο 30%, ήτοι 25.000 νέα δέντρα (5.000 τον χρόνο). Μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο ενισχύει τα επίπεδα οξυγόνου, επηρεάζοντας το κλίμα του Λεκανοπεδίου, αλλά και προλαμβάνει τις 3.000 θανάτους ετησίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Ο Χάρης Δούκας έκανε λόγο για «φυσικά σφουγγάρια που απορροφούν τις βροχές», όχι όμως στο μέγεθος του Daniel, καθώς σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχει ανάγκη για σύγχρονα και αποτελεσματικά αντιπλημμυρικά έργα. Έφερε, μάλιστα, ως παράδειγμα τον Ελαιώνα, ο οποίος μπορεί με την κατάλληλη συμπαγή δεντροφύτευση να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα στην καμένη Πάρνηθα.

Ο κανόνας 3, 30, 300 για μια πράσινη Αθήνα

Παράλληλα, ο νέος δήμαρχος Αθηναίων μίλησε για την πόλη των 15 λεπτών, η οποία δομείται στον λεγόμενο κανόνα 3, 30, 300. Αναλυτικά:

  • Μόλις ο πολίτης ανοίξει το παράθυρο του σπιτιού του αντικρίζει 3 δέντρα.
  • Η συνοικία που βρίσκεται η κατοικία πρέπει να έχει 30% σκίαση από πράσινο.
  • Στα 300 μέτρα υπάρχει ένα πάρκο με πράσινο.

Σύμφωνα με τον Χάρη Δούκα, η συγκεκριμένη προσέγγιση-αλλαγή φιλοσοφίας θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών, βγάζοντας παράλληλα από το περιθώριο τις υποβαθμισμένες περιοχές.

Φθηνό ρεύμα για 50.000 ευάλωτα νοικοκυριά στην Αθήνα

Ο νέος δήμαρχος Αθηναίων εστίασε την προσοχή του και στην ενεργειακή φτώχεια στην Αθήνα, η οποία, σε συνδυασμό με τα υψηλά ενοίκια, έχει ως αποτέλεσμα το 60% του μέσου εισοδήματος να φεύγει κάθε μήνα για την κάλυψη των αναγκών σε στέγαση και ενέργεια.

Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνει να αξιοποιηθούν οι ανανεώσιμες ενεργειακές κοινότητες και μέσω του οικονομικού ενεργειακού συμψηφισμού να έχουν φθηνό ρεύμα τα 50.000 ευάλωτα νοικοκυριά του Κοινωνικού Τιμολογίου για τα επόμενα 25 χρόνια, όσα είναι και ο χρόνος ζωής ενός φωτοβολταϊκού πάρκου.

Κλείνοντας την τοποθέτησή του, και φέρνοντας ως παράδειγμα το Άμστερνταμ, ο Χάρης Δούκας ξεκαθάρισε ότι «οι πόλεις μπορούν να αλλάξουν, όταν σταματήσουν οι δικαιολογίες και ο λόγος περάσει στην καινοτομία, καθώς η τεχνολογία υπάρχει».

Σε ερώτηση αν το γεγονός ότι δεν προέρχεται από το κυβερνών κόμμα θα δημιουργήσει πρόβλημα στην υλοποίηση του σχεδιασμού του για την Αθήνα, ο Χάρης Δούκας απάντησε μέσα από το παράδειγμα της ανακύκλωσης. «Έχω μια εντολή να βοηθήσω όλους τους πολίτες και τα προβλήματά τους. Η ανακύκλωση δεν έχει χρώματα και κόμματα. Πρέπει να δουλέψουμε από κοινού με τους αρμόδιους υπουργούς. Επιδίωξή μου είναι η αυτόνομη Αυτοδιοίκηση, ανεξάρτητη και ισχυρή, χωρίς να μπλέκεται με κυβερνητικά», είπε. Και πρόσθεσε, δίνοντας την οικονομική διάσταση της σωστής ανακύκλωσης:

«Εδώ και 40 χρόνια δεσμεύονται χρήματα από την Ευρώπη και την Ελλάδα στη σωστή εκπαίδευση για την ανακύκλωση. Οι αριθμοί όμως παραμένουν “κλειδωμένοι”. Η ανακύκλωση στην Αθήνα δεν ξεπερνά το 5%, τη στιγμή που οι πολίτες πληρώνουν τρεις φορές γι' αυτήν (κοντά στο 5% στην ανακύκλωση, όταν πληρώνουμε τρεις φορές:

  • Τέλος ανακύκλωσης
  • Υπηρεσίες ανακύκλωσης
  • Πρόστιμα από την Ε.Ε. για τους ΧΥΤΑ».

Και ξεκαθάρισε ότι πρέπει οι πολίτες, το Δημόσιο και ο ιδιωτικός τομέας να συνεργαστούν για να «μην κατασπαταλούνται τα δικά μας λεφτά». Αναφερόμενος στην Αθήνα είπε ότι δεν υπάρχει καφέ κάδος και συγκεκριμένα ότι η τοποθέτησή τους είναι πολύ χαμηλή. Από τη στιγμή που το 40% των απορριμμάτων είναι τρόφιμα, η αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης στον συγκεκριμένο τομέα οδηγεί σε μείωση της φόρτισης στους άλλους κάδους και σε εξοικονόμηση κοντά στα 2,5 εκατ. ευρώ ετησίως - ποσό που μπορεί να ανέβει έως τα 5 εκατ. ευρώ ανάλογα με το ποσοστό ανακύκλωσης. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σε μείωση των ακριβών τελών της Αθήνας. «Η ανακύκλωση έχει ένα πολύ σημαντικό αποτέλεσμα που συνεχίζει να μας πληγώνει και αυτό πρέπει να αλλάξει», κατέληξε.

Christian Kälin: Τα πλεονεκτήματα της Αθήνας έναντι των άλλων πόλεων

Από τη μεριά του ο Christian Kälin, πρόεδρος της Henley & Partners, τόνισε ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Αθήνα, σε σχέση με το μέγεθός τους, τα πηγαίνουν καλά στην προσέλκυση μόνιμων κατοίκων από το εξωτερικό και επενδύσεων στην αγορά ακινήτων και στον κατασκευαστικό κλάδο. Όπως είπε, τόσο η χώρα όσο και η πρωτεύουσα συνεχίζουν να ανεβαίνουν στον σχετικό δείκτη ελκυστικότητας, καθώς αυξάνονται τα άτομα από το εξωτερικό που επιλέγουν να μείνουν μόνιμα εδώ, αγοράζοντας σπίτια στην Αθήνα, τη Μύκονο και την Κέρκυρα. Το γιατί συμβαίνει αυτό συνδέεται άμεσα με σειρά παραγόντων όπως:

  • Διεθνές αεροδρόμιο
  • Εξαιρετικό θαλάσσιο μέτωπο (Αθηναϊκή Ριβιέρα)
  • Κλίμα (ηλιοφάνεια)

«Στην Αθήνα τα πράγματα βελτιώνονται, ωστόσο υπάρχει χώρος για πολλά περισσότερα», τόνισε και αναφέρθηκε στη συνέχεια στην ανάγκη αντιμετώπιση προκλήσεων όπως:

Το δίλημμα «Φαγητό ή θέρμανση» που αντιμετωπίζει τμήμα του πληθυσμού.

Μεταφορές και εναλλακτικοί τρόποι μετακίνησης

Χρηματοδότηση για την υλοποίηση νέων μέτρων που οδηγούν σε μια σύγχρονη πόλη με έμφαση στη βιωσιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη.

«Στην Ελλάδα υπάρχει ένας ανοιχτός δρόμος παρά τις δυσκολίες, τις κοινωνικές προκλήσεις και τις κλιματολογικές συνθήκες», σημείωσε, εκφράζοντας την ελπίδα η Αθήνα να καταγραφεί ως μια «πολύ πετυχημένη περίπτωση» τα επόμενα χρόνια.

Ελένη Μπέλση: Πρόβλημα η χαμηλή ανακύκλωση στην Αθήνα

Παίρνοντας τον λόγο, η Ελένη Μπέλση ξεκαθάρισε ότι δεν μπορεί να γίνει καμία συζήτηση για την πόλη του μέλλοντος χωρίς αναφορά σε ανακύκλωση και διαχείριση αποβλήτων. Αφού έκανε μια σύντομη αναφορά στους δύο βασικούς πυλώνες του Green Deal της Κομισιόν (Κυκλική οικονομία και κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050), η κ. Μπέλση τόνισε ότι δυστυχώς στην Ελλάδα «οι αλλαγές είναι πολύ δύσκολες».

Όπως είπε, στην πραγματικότητα η κυκλική οικονομία δεν έχει στον πυρήνα της το περιβάλλον αλλά τη βιομηχανία και την οικονομία. «Είμαστε πολύ πίσω στη διαχείριση των αποβλήτων, γιατί θάβουμε το 80% των αποβλήτων που παράγονται. Αυτό σημαίνει ότι θάβουμε ένα μεγάλο μέρος υλικών, τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν ως πρώτες ύλες ή ως δευτερογενή καύσιμα για τη βιομηχανία», σημείωσε.

Όσον αφορά τους τρόπους ενίσχυσης της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, προτείνει την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα ως stakeholder και τη στενή συνεργασία με κυβέρνηση, δήμους και περιφέρειες. Παράλληλα, όπως τόνισε, είναι σημαντική η ύπαρξη ξεκάθαρης περιβαλλοντικής νομοθεσίας για την πρόληψη του αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. «Τα σκουπίδια είναι πρόβλημα για την πόλη, αλλά μπορεί να γίνει ευκαιρία για βελτίωση και αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας», είπε ακόμη κατά τη διάρκεια της 27ης Συζήτησης Στρογγυλής Τραπέζης του Economist στην Αθήνα.

Απαντώντας, μάλιστα, σε ερώτηση για τις επιδόσεις της Ελλάδας στην ανακύκλωση, τόνισε ότι η χώρα θέτει αισιόδοξους στόχους (μείωση ταφής στο 10% μέχρι το 2030), ωστόσο στην πράξη τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. «Εδώ και δεκαετίες θάβουμε το 80% των απορριμμάτων», σημείωσε, επαναλαμβάνοντας τη δυσκολία των πολιτών στην Ελλάδα να αλλάξουν συνήθειες.