Τρία ισχυρά νομικά «όπλα» έχει στα χέρια της η κυβέρνηση για την ταχεία εκκίνηση της λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, πριν ακόμα από τη συνταγματική αναθεώρηση που θα περιλαμβάνει το άρθρο 16, η οποία ωστόσο δεν μπορεί τυπικά να ξεκινήσει πριν το 2025.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη εξαγγείλει την αναθεώρηση του άρθρου 16 που προβλέπει το κρατικό μονοπώλιο στην ανώτατη εκπαίδευση, ενώ χθες έγινε το πρώτο μεγάλο βήμα για μια «ιστορική μεταρρύθμιση στην παιδεία και ειδικά στην ανώτατη εκπαίδευση», όπως την χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός.


Το 2025 θα λειτουργήσει το πρώτο ΑΕΙ αυτής της μορφής

Στο υπουργικό συμβούλιο που συνεδρίασε χθες, ο αρμόδιος Υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης παρουσίασε το νομοσχέδιο που επιτρέπει την εγκατάσταση, ίδρυση και λειτουργία στην Ελλάδα παραρτημάτων αναγνωρισμένων ΑΕΙ της Ε.Ε. και τρίτων χωρών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Μάλιστα, ο ίδιος δήλωσε αργότερα (στον Alpha) ότι θα είναι όλο το νομικό και θεσμικό πλαίσιο έτοιμο ώστε να μπορεί το πρώτο πανεπιστήμιο αυτής της μορφής να ξεκινήσει να λειτουργεί το 2025.

Διαβάστε ακόμα: Μη κρατικά ΑΕΙ: Οι προϋποθέσεις εγκατάστασης και οι όροι λειτουργίας - Πώς σχολιάζουν φοιτητές στο εξωτερικό την απόφαση της κυβέρνησης


Τα νομικά όπλα της κυβέρνησης 

Το πρώτο νομικό όπλο το δίνει το ίδιο το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2020 καταδίκασε την Ουγγαρία, υπογραμμίζοντας ότι για τη λειτουργία ξένων ιδιωτικών πανεπιστημίων τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεσμεύονται και από τους κανόνες του Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου, ιδίως δε από τη Γενική Συμφωνία για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών. Όπως έχει σημειώσει σχετικά ο Ευάγγελος Βενιζέλος, «δεν δικαιούται ένα κράτος - μέλος, επικαλούμενο την εθνική του νομοθεσία συμπεριλαμβανομένου και του εθνικού του Συντάγματος, να αρνηθεί να συμμορφωθεί στις διεθνείς του υποχρεώσεις».

Το δεύτερο νομικό όπλο προέρχεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας και συγκεκριμένα «κρύβεται» σε απόφαση που εξέδωσε το ανώτατο δικαστήριο της χώρας το 2012. Η απόφαση αυτή, την οποία υπενθυμίζει σε ανακοίνωσή του το Υπουργείο Παιδείας, «έκρινε ως σύμφωνη με το Σύνταγμα την επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα των δημοσίων πανεπιστημίων παρά την πρόβλεψη της παρ. 4 του άρθρου 16 για δωρεάν εκπαίδευση από τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων».

Το τρίτο νομικό όπλο προέρχεται από γνωμοδότηση σε ανύποπτο χρόνο – το 2018 συγκεκριμένα – από τον πρώην υπηρεσιακό πρωθυπουργό Ιωάννη Σαρμά, τότε αντιπρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Σε άρθρο του στο επιστημονικό περιοδικό «Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου», με τίτλο «Η ελευθερία ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων ως ενωσιακό θεμελιώδες δικαίωμα», υποστήριζε πως ένα από τα βασικότερα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., αναφέρεται ρητά και με σαφήνεια στην ελευθερία ίδρυσης «εκπαιδευτικών ιδρυμάτων». Σύμφωνα με τον πολύπειρο δικαστικό, γίνεται σαφές «ότι η ελευθερία ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κατοχυρώνεται ως «μορφή της επιχειρηματικής ελευθερίας», άρα ότι ως «ελευθερία ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων» νοείται και η δυνατότητα ενός επιχειρηματία να ιδρύσει ως επιχείρηση εκπαιδευτικό ίδρυμα», άρα το κράτος-μέλος δεν μπορεί να εμποδίσει κάποιον που θέλει να δημιουργήσει ιδιωτικό πανεπιστήμιο.