Συναντήσαμε τον Μαργαρίτη Σχοινά το μεσημέρι της Πέμπτης στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα, την ώρα που στις Βρυξέλλες ήταν σε εξέλιξη η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής, αλλά και οι κινητοποιήσεις αγροτών.

Ο Ελληνας επίτροπος και αντιπρόεδρος της Κομισιόν χαρακτηρίζει ιστορική εξέλιξη τη συμφωνία για το Μεταναστευτικό, αναλύει τα μέτρα που λαμβάνονται πανευρωπαϊκά για τους αγρότες και προβλέπει ότι επόμενη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι εκ νέου η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Κύριε αντιπρόεδρε, να ξεκινήσουμε με το μεγάλο ζήτημα των ημερών. Οι αγρότες κινητοποιούνται στην Ελλάδα, αλλά και σε Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία. Η Σύνοδος Κορυφής έγινε εν μέσω κινητοποιήσεων των αγροτών στις Βρυξέλλες. Υπάρχουν ευρωπαϊκές λύσεις σε αυτό το πρόβλημα;

Κατ’ αρχάς να πούμε ότι, όταν οι αγρότες διαμαρτύρονται, όπως κάθε κοινωνική ομάδα στην Ευρώπη, είναι καθήκον της Ευρώπης να ακούσει και να δράσει. Τα αίτια της διαμαρτυρίας των αγροτών είναι πολυσύνθετα, δεν είναι μονοσήμαντα, αλλά, όσον αφορά την Ευρώπη, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε λίγο την κατάσταση. Πιστεύω ότι ο αγροτικός κόσμος δεν έχει καλύτερο σύμμαχο από την Ευρώπη. Tο 50% του κοινοτικού προϋπολογισμού συνεχίζει να κατευθύνεται σε αγροτικές δαπάνες. Οι αγρότες είναι κρίσιμο στοιχείο για τη συνοχή των κοινωνιών μας, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, τη διατροφή μας, την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι διαμαρτυρίες τους έχουν να κάνουν με παράγοντες που έχουν και εθνική και ευρωπαϊκή ρίζα. Εγώ θα αναφερθώ μόνο στην ευρωπαϊκή. Ενα από τα θέματα που πρέπει να ξαναδούμε και ήδη αρχίσαμε αυτή την εβδομάδα να το αντιμετωπίζουμε είναι το πώς η προσαρμογή στις δύσκολες διαδικασίες της πράσινης μετάβασης θα γίνει με τρόπο σταδιακό, όχι βίαιο. Ηδη πήραμε μέτρα αυτή την εβδομάδα που χαλαρώνουν κατά πολύ τις απαιτήσεις για την αγρανάπαυση, η οποία γίνεται λιγότερο απαιτητική. Δεύτερον, όλη η διαδικασία της έκθεσης στον διεθνή ανταγωνισμό είναι επίσης αέναη. Πρέπει να τους προστατεύουμε μέσα στο πλαίσιο του ελεύθερου εμπορίου, πρέπει να κρατάμε ψηλά τα στάνταρ της γεωργικής ποιότητας στην Ευρώπη και της ποιότητας των τροφίμων. Αυτό θέλει κάποια προστατευτικά μέτρα, τα οποία παίρνουμε. Και, τρίτον, δεν πρέπει να ξεχνάμε τους πόρους. Οι πόροι είναι πρωτοφανείς και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα μόνο για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και μόνο σε άμεσες κρατικές-κοινοτικές ενισχύσεις οι αγρότες θα πάρουν 13,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Αναθεωρήσαμε το Ταμείο Ανάκαμψης τον Δεκέμβριο, έτσι ώστε άλλα περίπου 700 εκατ. ευρώ να κατευθυνθούν σε έργα αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά στη Θεσσαλία και τον Εβρο. Και έπειτα, συζητάμε το πώς τα κονδύλια για τις έκτακτες καταστροφές θα πρέπει και αυτά να αυξηθούν σημαντικά, έτσι ώστε να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, που δεν τις είχαμε προβλέψει στον βαθμό που συμβαίνουν. Ολα αυτά, πιστεύω, μαζί είναι πολύ ικανοποιητική απάντηση στα αιτήματα των αγροτών και πιστεύω ότι οι αγρότες θα το καταλάβουν.

Αρα, δεν υπάρχει κάτι καινούργιο που να μπορεί να γίνει πέρα από όλα αυτά; Αντιδρούν και για διαφορετικούς λόγους οι αγρότες. Αλλα αιτήματα έχουν στη Γαλλία, άλλα στην Ελλάδα, άλλα στην Ισπανία.

Ναι, είναι αυτό που λέγαμε πριν, ότι η διαμαρτυρία των αγροτών είναι σαν ένα ποτάμι, μια κοίτη ποταμού, στην οποία όμως συμβάλλουν διάφοροι παραπόταμοι. Στη Γαλλία το πρόβλημα είναι κυρίως ο προστατευτισμός από τον ανταγωνισμό. Στην Ισπανία είναι η έλλειψη υδάτων. Εμείς έχουμε πρόβλημα πλημμυρών. Στη Γερμανία είναι μόνο η κατάργηση του αγροτικού ντίζελ. Ολες αυτές οι αιτίες δυσαρέσκειας έχουν διαφορετική πηγή, αλλά συμβάλλουν στο ίδιο κύμα διαμαρτυρίας. Είναι λοιπόν συμφέρον μας ως Ευρώπη να τις αντιμετωπίσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε ό,τι μας αφορά εμάς στις Βρυξέλλες, αλλά και συντονισμένα σε εθνικό επίπεδο, από κάθε κυβέρνηση.

Θέλω να πάω σε ένα θέμα το οποίο γνωρίζετε πολύ καλά, το Μεταναστευτικό-Προσφυγικό, το οποίο φαίνεται ότι θα παίξει κομβικό ρόλο στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου. Ποια είναι η σωστή πολιτική, η οποία θα είναι και δίκαιη, αλλά και θα καθησυχάζει, για παράδειγμα, τις ανησυχίες των ανθρώπων στο Ανατολικό Αιγαίο ή στη Νότια Κρήτη;

Συμφωνώ ότι το Μεταναστευτικό εδώ και χρόνια διαμορφώνει πολιτικές και εκλογικές συμπεριφορές. Το Μεταναστευτικό είναι ένας παράγοντας που έχει εν πολλοίς αποτυπωθεί στην πολιτική ζωή της Ευρώπης, αλλά πιστεύω ότι για πρώτη φορά σε αυτές τις ευρωεκλογές θα υπάρξει ένα νέο στοιχείο, που δεν υπήρχε πριν, ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα πάνε να ψηφίσουν με τη γνώση ότι για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες έχουμε πετύχει στην Ευρώπη μια μεγάλη ευρωπαϊκή συμφωνία για μια ολιστική πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο, με το νέο σύμφωνο που πετύχαμε να συμφωνήσουμε στις 20 Δεκεμβρίου. Αυτό είναι μια πολύ ιστορική εξέλιξη και στερεί από τους δημαγωγούς και τους λαϊκιστές το επιχείρημα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει λύσεις στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες της. Το νέο σύμφωνο θα τεθεί σε λειτουργία σε λίγους μήνες, αλλά ήδη η πολιτική συμφωνία αρχίζει και παράγει αποτελέσματα. Γιατί κλείνει αυτές τις χαραμάδες στον έλεγχο των συνόρων, στην αντιμετώπιση της αλληλεγγύης, τις οποίες εκμεταλλεύονταν οι διακινητές για να μπορούν να μας πλήξουν με αυξημένες ροές. Είναι, λοιπόν, αυτό το νέο ποιοτικό στοιχείο για το οποίο αισθανόμαστε πολύ περήφανοι στην Επιτροπή η Φον ντερ Λάιεν και εγώ, ως ένας από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας, γιατί αυτό βάζει πάτο στο βαρέλι. Αλλάζει τα δεδομένα στο Μεταναστευτικό στην Ευρώπη.

Πέραν τούτου, όμως, το μεγάλο βάρος εξακολουθούν να το έχουν οι χώρες πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, και κάποιες άλλες χώρες μπορούν να ξεφύγουν από την αλληλεγγύη και την κατανομή, πληρώνοντας ένα χρηματικό ποσό με βάση τις νέες ρυθμίσεις.

Λοιπόν, εγώ πιστεύω ότι οι χώρες πρώτης υποδοχής, και ιδιαίτερα η Ελλάδα, είναι οι μεγάλοι νικητές αυτής της διαπραγμάτευσης, γιατί στην κατάσταση που υπήρχε μέχρι τώρα ουσιαστικά δεν υπήρχαν κανόνες. Ηταν μια κουρελού ρυθμιστικών συμφωνιών. Με λίγα χρήματα εδώ, λίγες διεθνείς υποχρεώσεις λίγο πιο εκεί. Αυτό είναι το πρώτο σύστημα που θα εδράζεται στο κοινοτικό Δίκαιο, θα χρηματοδοτείται από κοινοτικούς πόρους, θα το διαχειρίζονται οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και θα παρέχει τις εξής δύο διαβεβαιώσεις, και μάλιστα erga omnes: διαβεβαίωση αλληλεγγύης (όποιο κράτος-μέλος χρειαστεί την αλληλεγγύη της Ευρώπης) και διαχείριση οποιασδήποτε κατάστασης στο Μεταναστευτικό - με το που θα πατάει το κουμπί αλληλεγγύης, το σύστημα θα του την παρέχει ακριβώς όπως τη χρειάζεται. Θα είναι ένα μείγμα μετεγκαταστάσεων, ενίσχυσης, Frontex και επιμερισμού των βαρών. Μην ξεχνάτε ότι οι καταστάσεις που θα αντιμετωπίσουμε τώρα δεν είναι καταστάσεις του ’15-’16. Δεν θα περιμένουμε ένα εκατομμύριο κόσμο να μπουν στην Ευρώπη, αλλά θα έχουμε άλλες καταστάσεις, με λιγότερες και πιο ποικίλες ροές. Αρα, το αίτημα αλληλεγγύης είναι κατοχυρωμένο. Η δεύτερη διαβεβαίωση που παρέχει είναι ότι τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης θα φυλάσσονται. Κανένας δεν θα μπορεί απλώς να τα περνάει και να μπαίνει στην Ευρώπη. Το νέο σύμφωνο φέρνει κοινές διαδικασίες, πολύ αυστηρούς ελέγχους και άμεσες επιστροφές. Ολα αυτά λοιπόν είναι νέα στοιχεία, που σίγουρα θα αλλάξουν την κατάσταση στο πεδίο.

Σε λίγο θα μιλήσετε σε μια εκδήλωση για το νομοσχέδιο που αφορά τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Είναι 15 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που έχουν υιοθετήσει αυτό το νομικό πλαίσιο και 12 που δεν το έχουν κάνει. Είναι σαν να υπάρχει μια διαιρετική τομή μεταξύ Βορειοδυτικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Ελλάδα πού στέκεται;

Πιστεύω ότι ο εκσυγχρονισμός της χώρας, έτσι όπως τον ζούμε την τελευταία πενταετία, δεν μπορεί να μείνει μόνο στις δομές της οικονομίας ή της παραγωγής. Είναι ένας εκσυγχρονισμός που αναπόφευκτα ακουμπάει και την κοινωνία. Το νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο είναι ακριβώς ένα πολύ σημαντικό βήμα μπροστά στον κοινωνικό εκσυγχρονισμό της χώρας. Πιστεύω ότι φέρνει τη ρυθμιστική δύναμη της Ελληνικής Δημοκρατίας πολύ κοντά στη μέση αντίληψη της κοινωνίας γι’ αυτό το θέμα και η Ευρώπη εδώ έχει τον εξής ρόλο: Η Ευρώπη δεν νομοθετεί το δικαίωμα του γάμου παντού, αλλά αναγνωρίζει την ανάγκη να ρυθμίζονται έννομα στην Ευρώπη τα δικαιώματα των παιδιών που προέρχονται από κάθε είδους γάμο. Αυτή είναι η λεπτή διαφορά, που πολλές φορές χάνεται στον δημόσιο διάλογο στην Ευρώπη. Δεν νομοθετούμε ευρωπαϊκά για τον γάμο, αλλά νομοθετούμε. Δίνουμε το δικαίωμα σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από τον γάμο στον οποίο εντάσσουν τη ζωή τους, να έχουν τα ίδια δικαιώματα ως Ευρωπαίοι πολίτες. Και αυτό το ελληνικό νομοσχέδιο το πετυχαίνει ξεκάθαρα.

Σε λίγους μήνες ολοκληρώνεται η πενταετής σας θητεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή σε αυτή τη θητεία;

Δύο δύσκολες στιγμές είχε αυτή η περίοδος. Πολύ δύσκολες στιγμές, οι οποίες όμως κατά έναν περίεργο τρόπο και οι δύο, παρ’ όλη τη δραματικότητά τους, αποτέλεσαν και αφορμές για να βελτιωθεί η κατάσταση. Η πρώτη ήταν, φυσικά, εκείνο το κολασμένο τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας του 2020 με τον Εβρο, όταν μαζί με τον Ελληνα πρωθυπουργό καταφέραμε μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο να φέρουμε την ευρωπαϊκή ηγεσία πάνω στο πρόβλημα, να πολλαπλασιάσουμε τις δυνάμεις της Frontex. Κάποια στιγμή εκεί φοβήθηκα ότι η εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού μπορεί να αποτελέσει και ταφόπλακα όλων των προσπαθειών που κάναμε, αλλά, αντί για ταφόπλακα, αποτέλεσε το «λίπασμα» για να αλλάξουμε. Η δεύτερη στιγμή ήταν τα ξημερώματα της 8ης Σεπτεμβρίου του 2020, όταν ενημερωθήκαμε για τη φωτιά στη Μόρια και εκεί οι πρώτες εκτιμήσεις μιλούσαν για εκατοντάδες νεκρούς. Ημουν σίγουρος ότι η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να σηκώσει το βάρος, την ευθύνη μιας τέτοιας καταστροφής. Αλλά η Μόρια αποτέλεσε και το σημείο ανάταξης. Γιατί συμφωνήσαμε όλοι ότι η Μόρια είναι η Ευρώπη που δεν θέλαμε στο Μεταναστευτικό. Και δώδεκα μέρες μετά, στις 20 Σεπτεμβρίου, παρουσιάσαμε τις προτάσεις για το Σύμφωνο, που ουσιαστικά ανέτρεψαν όλη αυτή την αρνητικότητα στη μεταναστευτική πολιτική και επέτρεψαν -να μην το ξεχνάμε- και τη δημιουργία πέντε υπερσύγχρονων κέντρων στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, 100% χρηματοδοτημένα από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, που κάνουν τη Μόρια πια μια ανάμνηση του παρελθόντος.

Για το πολιτικό σας μέλλον τι σκέφτεστε;

Δεν κάνω καμία σκέψη για μετά την 1η Δεκεμβρίου. Αισθάνομαι πολύ μεγάλη τιμή για το ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός και η πρόεδρος της Επιτροπής μού έδωσαν αυτή την τιμή, να είμαι ο πρώτος Ελληνας αντιπρόεδρος στην Κομισιόν από την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ. Δεν πάει το μυαλό μου πέρα από την 1η Δεκεμβρίου του έτους. Εχω πάρα πολλή δουλειά ακόμα να κάνω. Ολα τα επόμενα θα τα δούμε.

Μπορείτε να μας πείτε ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Κομισιόν;

Ο επόμενος πρόεδρος της Επιτροπής έχει ονοματεπώνυμο και λέγεται Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Τόσο απλά δηλαδή.

Θα πρέπει να γυρίσει ο κόσμος ανάποδα για να μην έχει μια δεύτερη θητεία η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Επιτροπής. Είναι μία από τις πιο πετυχημένες προέδρους. Διαχειρίστηκε εφιαλτικές καταστάσεις με πολύ μεγάλη επιτυχία και πιστεύω ότι δικαιούται και αξίζει μια δεύτερη θητεία.

Κλείνοντας, θα ήθελα ένα σχόλιο πάνω στην ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ασπίδες» και στην ελληνική πρωτοβουλία να είναι το στρατηγείο στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Λάρισα.

Οταν μιλάμε για μια γεωπολιτική Ευρώπη, η οποία πρέπει να συνδυάζει την οικονομική της ισχύ και το μέγεθος της αγοράς της και με πολιτική παρουσία στη διεθνή σκηνή, αυτό δεν θα γίνει ούτε με καλολογικές εκφράσεις ούτε με δήλωση προθέσεων. Θα γίνει με πρωτοβουλίες στην πράξη. Αυτές λοιπόν οι πρωτοβουλίες που πήραμε συνολικά ως Ευρωπαίοι με την επιχείρηση «Ασπίδες» προβάλλουν την Ευρώπη ως μια δύναμη καλού, σταθερότητας στο γεωπολιτικό σκηνικό. Και μάλιστα σε πεδία όπου κρίνονται τα κοινά ευρωπαϊκά μας συμφέροντα, όπως η ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα. Αρα, είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι περνάμε από την Ευρώπη της ανάλυσης στην Ευρώπη της πράξης και ότι η Ελλάδα, με μια αναγνωρισμένη πια αμυντική ικανότητα, ένας μικρός εθνικός πρωταθλητής μέσα στην Ευρώπη της άμυνας, αναλαμβάνει τόσο αυξημένες ευθύνες. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά