Εις ανάμνησιν ενός σεμνού ανθρώπου - Άρθρο του Θεόδωρου Ρουσόπουλου
Για τον Πάπα Φραγκίσκο
Σίγουρα δεν ήταν ο πλέον αγαπητός σε συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας, αλλά ήταν ο πιο αγαπητός Πάπας του καιρού μας στον κόσμο
Θεοδωρος Ρουσοπουλος
Θα ξεκινήσω προσπαθώντας να ερμηνεύσω το φαινόμενο με λίγες φράσεις, που σε καμία περίπτωση δεν υπέχουν θέση ψυχογραφήματος. Αφορά και τις δύο πλευρές. Τον Πάπα και τους πολίτες του κόσμου ανεξαρτήτως θρησκείας. Ο Πάπας θα παραμένει ένα σύμβολο ενίοτε ισχύος, που, χωρίς να είναι κατ’ ανάγκην απόκοσμη λόγω πνευματικής δύναμης, είναι σίγουρα απότοκη αιώνων κυριολεκτικής ισχύος.
Οι Πάπες στο παρελθόν διέθεταν δύναμη στρατού, οικονομική ευμάρεια και σχεδόν τυφλή υπακοή ηγεμόνων υπό τον φόβο του Θεού. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες του κόσμου στο πρόσωπο του Φραγκίσκου είδαν έναν πραγματικά σεμνό και μοντέρνο προκαθήμενο, που δεν θύμιζε σε τίποτα τους προκατόχους του. Η απλότητά του, οι οδηγίες του προς τους ιερείς και τους καρδιναλίους να μην προκαλούν με κοσμικές συμπεριφορές, όπως τα ακριβά μοντέλα αυτοκινήτων, το θάρρος του να ζητήσει συγγνώμη από τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης -ιδίως παιδιά- εντός δομών της Καθολικής Εκκλησίας και το περίφημο ερώτημα που αφορούσε τους ομοφυλοφίλους -«ποιος είμαι εγώ να κρίνω;»- τον έκαναν ξεχωριστό.
Σίγουρα δεν ήταν ο πλέον αγαπητός σε συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας, αλλά ήταν ο πιο αγαπητός Πάπας του καιρού μας στον κόσμο. Τον συνάντησα τον περασμένο Νοέμβριο, Παρασκευή 8 του μηνός, διέβην νωρίς-νωρίς το πρωί την πύλη του Βατικανού, συνοδεία αντιπροσωπείας με τη γενική γραμματέα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Δέσποινα Χατζηβασιλείου, την αναπληρώτρια διευθύντρια του γραφείου μου στο Στρασβούργο, Stefania Kruger, και τη σύζυγό μου, δημοσιογράφο, Μάρα Ζαχαρέα.
Ο Πάπας μάς δέχθηκε στο γραφείο του σχεδόν αμέσως και η συνάντηση διήρκεσε πολύ περισσότερο του αναμενομένου. Ενα εικοσάλεπτο προγραμματισμένης ακρόασης έγινε 45 λεπτά και, εάν δεν σηκωνόμουν να φύγω, ίσως και να μέναμε περισσότερο, καθώς έδειχνε να απολαμβάνει τη συζήτηση. Η συζήτηση έγινε στα αγγλικά και ο διερμηνέας από τα ιταλικά στα αγγλικά δεν χρειάστηκε να παρέμβει πολλές φορές. Είχα προετοιμαστεί για μια συζήτηση που θα αφορούσε φυσικά τη δραστηριότητά μου ως προέδρου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία δέκα χρόνια πριν ο Πάπας Φραγκίσκος είχε απευθύνει ομιλία αναφερόμενος στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο κράτος Δικαίου και στη δημοκρατία. Του θύμισα μια φράση που είχε προφητικά πει για τους κινδύνους από την «ψηφιακή δημοκρατία» και πως μεγάλο μέρος του κόσμου ξοδεύει τον χρόνο του ασκόπως, αυτό που εκείνος είχε ονομάσει «ψηφιακά σκουπίδια». Δεν απέρριπτε την τεχνολογία ούτε τις επαναστατικές αλλαγές στον χώρο των μέσων δικτύωσης και ενημέρωσης των πολιτών, αλλά έδινε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση. Μιλήσαμε για το περιβάλλον και ζήτησε από τον γραμματέα του να φέρουν στο γραφείο τα βιβλία του. Είναι εννέα τόμοι, εκ των οποίων οι δύο για την οικολογία και το περιβάλλον και οι επτά για θεολογικά ζητήματα.
Μόλις μου έδωσε ως δώρο τα βιβλία του, με κόκκινο δερματόδετο εξώφυλλο, τα συνόδευσε με μια χιουμοριστική φράση, που μόνον ένας πραγματικά σεμνός άνθρωπος θα έλεγε: «Εάν καμιά φορά χρειάζεστε στήριγμα σε κάποιο τραπέζι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα από αυτά τα βιβλία». Γελάσαμε και οι δύο με την καρδιά μας και τότε του έκανα δώρο το δικό μου βιβλίο, τη διδακτορική μου διατριβή που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και αφορά την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων της Βενετίας, τον 17ο αιώνα. Καθώς η παπική αυλή είχε τότε ανακατευτεί σε μια προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Φιλαδελφείας Μελέτιου Τυπάλδου να μεταστρέψει το δόγμα των Ελλήνων ορθοδόξων της Βενετίας στον καθολικισμό, με ρώτησε λεπτομέρειες για τις συνθήκες που έζησαν οι συμπατριώτες μας τότε στη Γαληνοτάτη.
Θυμήθηκε την επίσκεψή του στην Ελλάδα, στη Λέσβο με τους μετανάστες και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, συνοδεία και του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου. Επιφύλαξε λόγια ειλικρινούς εκτίμησης και αγάπης για τον Πατριάρχη. Μάλιστα, με χαρά με πήρε από το χέρι για να μου δείξει τη μοναδική φωτογραφία που κοσμούσε το πραγματικά πολύ μεγάλο γραφείο του. Από όλες τις προσωπικότητες που ο Πάπας Φραγκίσκος συνάντησε στα 12 χρόνια της παποσύνης του μόνον μία φωτογραφία είχε στο γραφείο του και αυτή ήταν από συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Με ρώτησε για τη γνωριμία μου με τον Πατριάρχη και, όταν του είπα ότι ήμουν ο πρώτος δημοσιογράφος στον οποίο είχε δώσει συνέντευξη λίγες ώρες μετά την εκλογή του, τον Οκτώβριο του 1991, και πως έκτοτε διατηρούμε εξαιρετική σχέση, έδειξε να χαίρεται ειλικρινά.
Κάποια στιγμή με ρώτησε για τους γονείς μου και, όταν του είπα ότι η μητέρα μου είναι περίπου στην ηλικία του, έβγαλε ένα πλατύ χαμόγελο, άνοιξε το συρτάρι του γραφείου του και μου έδωσε ένα πανέμορφο ροζάριο, δώρο για εκείνη. Βρήκαμε κοινά σημεία στα παιδικά μας χρόνια, καθώς καταγόμαστε και οι δύο από πολυμελείς οικογένειες με γονείς βιοπαλαιστές - σιδηροδρομικός ο πατέρας του, ταχυδρομικός ο δικός μου. Με έκανε να νιώθω τόσο οικεία όσο σε σπάνιες περιπτώσεις επίσημων επισκέψεων. Ετσι, πήρα το θάρρος να αστειευτώ με μια παλαιά του φράση σε κάποιο χριστουγεννιάτικο διάγγελμά του, όταν είχε πει ότι «ήρωες δεν είναι αυτοί που χωρίζουν, ήρωες είναι αυτοί που μένουν παντρεμένοι»...
«Εχετε μπροστά σας λοιπόν δύο ήρωες, αφού με τη γυναίκα μου είμαστε μαζί 35 χρόνια», του είπα γελώντας και έστρεψε προς τη Μάρα με ένα βλέμμα συμπάθειας και κατανόησης γι’ αυτά που... τραβάει μαζί μου. Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμα από εκείνη τη συνάντηση, αλλά θα κλείσω με την αποχώρησή μας από το γραφείο του. Σηκώθηκα να φύγω και κατέβαλε προσπάθεια να σηκωθεί για να μας αποχαιρετήσει όρθιος. Ευγενικά, του είπα ότι δεν χρειάζεται να σηκωθεί, αλλά επέμεινε, και μάλιστα μας συνόδευσε έως την έξοδο. «Ξέρετε τι λέμε στην πατρίδα μου εάν κάποιος επιμένει να μας συνοδεύσει στην έξοδο;» τον ρώτησα γελώντας. «Ξέρω τι λέμε στη δική μου», απάντησε, για να συμπληρώσει «συνοδεύουμε κάποιον στην έξοδο για να είμαστε σίγουροι ότι θα φύγει...» και έσκασε πάλι ένα αβίαστο γέλιο, λέγοντας ότι χάρηκε τη συζήτηση που είχαμε. Προχωρώντας εμείς σε έναν μακρύ διάδρομο, γυρίσαμε κάπου στα μισά της διαδρομής πίσω το κεφάλι μας, κατόπιν προτροπής ενός συνεργάτη του που μας ακολουθούσε. Ο Πάπας Φραγκίσκος όρθιος, στηριζόμενος στη βακτηρία του, μας έγνεφε αποχαιρετώντας με ένα γλυκό χαμόγελο. Η Μάρα πρόλαβε και απαθανάτισε με το κινητό της τη στιγμή.
*Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης
του Συμβουλίου της Ευρώπης
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
Οι Πάπες στο παρελθόν διέθεταν δύναμη στρατού, οικονομική ευμάρεια και σχεδόν τυφλή υπακοή ηγεμόνων υπό τον φόβο του Θεού. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες του κόσμου στο πρόσωπο του Φραγκίσκου είδαν έναν πραγματικά σεμνό και μοντέρνο προκαθήμενο, που δεν θύμιζε σε τίποτα τους προκατόχους του. Η απλότητά του, οι οδηγίες του προς τους ιερείς και τους καρδιναλίους να μην προκαλούν με κοσμικές συμπεριφορές, όπως τα ακριβά μοντέλα αυτοκινήτων, το θάρρος του να ζητήσει συγγνώμη από τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης -ιδίως παιδιά- εντός δομών της Καθολικής Εκκλησίας και το περίφημο ερώτημα που αφορούσε τους ομοφυλοφίλους -«ποιος είμαι εγώ να κρίνω;»- τον έκαναν ξεχωριστό.
Σίγουρα δεν ήταν ο πλέον αγαπητός σε συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας, αλλά ήταν ο πιο αγαπητός Πάπας του καιρού μας στον κόσμο. Τον συνάντησα τον περασμένο Νοέμβριο, Παρασκευή 8 του μηνός, διέβην νωρίς-νωρίς το πρωί την πύλη του Βατικανού, συνοδεία αντιπροσωπείας με τη γενική γραμματέα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Δέσποινα Χατζηβασιλείου, την αναπληρώτρια διευθύντρια του γραφείου μου στο Στρασβούργο, Stefania Kruger, και τη σύζυγό μου, δημοσιογράφο, Μάρα Ζαχαρέα.
Ο Πάπας μάς δέχθηκε στο γραφείο του σχεδόν αμέσως και η συνάντηση διήρκεσε πολύ περισσότερο του αναμενομένου. Ενα εικοσάλεπτο προγραμματισμένης ακρόασης έγινε 45 λεπτά και, εάν δεν σηκωνόμουν να φύγω, ίσως και να μέναμε περισσότερο, καθώς έδειχνε να απολαμβάνει τη συζήτηση. Η συζήτηση έγινε στα αγγλικά και ο διερμηνέας από τα ιταλικά στα αγγλικά δεν χρειάστηκε να παρέμβει πολλές φορές. Είχα προετοιμαστεί για μια συζήτηση που θα αφορούσε φυσικά τη δραστηριότητά μου ως προέδρου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία δέκα χρόνια πριν ο Πάπας Φραγκίσκος είχε απευθύνει ομιλία αναφερόμενος στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο κράτος Δικαίου και στη δημοκρατία. Του θύμισα μια φράση που είχε προφητικά πει για τους κινδύνους από την «ψηφιακή δημοκρατία» και πως μεγάλο μέρος του κόσμου ξοδεύει τον χρόνο του ασκόπως, αυτό που εκείνος είχε ονομάσει «ψηφιακά σκουπίδια». Δεν απέρριπτε την τεχνολογία ούτε τις επαναστατικές αλλαγές στον χώρο των μέσων δικτύωσης και ενημέρωσης των πολιτών, αλλά έδινε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση. Μιλήσαμε για το περιβάλλον και ζήτησε από τον γραμματέα του να φέρουν στο γραφείο τα βιβλία του. Είναι εννέα τόμοι, εκ των οποίων οι δύο για την οικολογία και το περιβάλλον και οι επτά για θεολογικά ζητήματα.
Μόλις μου έδωσε ως δώρο τα βιβλία του, με κόκκινο δερματόδετο εξώφυλλο, τα συνόδευσε με μια χιουμοριστική φράση, που μόνον ένας πραγματικά σεμνός άνθρωπος θα έλεγε: «Εάν καμιά φορά χρειάζεστε στήριγμα σε κάποιο τραπέζι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα από αυτά τα βιβλία». Γελάσαμε και οι δύο με την καρδιά μας και τότε του έκανα δώρο το δικό μου βιβλίο, τη διδακτορική μου διατριβή που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και αφορά την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων της Βενετίας, τον 17ο αιώνα. Καθώς η παπική αυλή είχε τότε ανακατευτεί σε μια προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Φιλαδελφείας Μελέτιου Τυπάλδου να μεταστρέψει το δόγμα των Ελλήνων ορθοδόξων της Βενετίας στον καθολικισμό, με ρώτησε λεπτομέρειες για τις συνθήκες που έζησαν οι συμπατριώτες μας τότε στη Γαληνοτάτη.
Θυμήθηκε την επίσκεψή του στην Ελλάδα, στη Λέσβο με τους μετανάστες και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, συνοδεία και του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου. Επιφύλαξε λόγια ειλικρινούς εκτίμησης και αγάπης για τον Πατριάρχη. Μάλιστα, με χαρά με πήρε από το χέρι για να μου δείξει τη μοναδική φωτογραφία που κοσμούσε το πραγματικά πολύ μεγάλο γραφείο του. Από όλες τις προσωπικότητες που ο Πάπας Φραγκίσκος συνάντησε στα 12 χρόνια της παποσύνης του μόνον μία φωτογραφία είχε στο γραφείο του και αυτή ήταν από συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Με ρώτησε για τη γνωριμία μου με τον Πατριάρχη και, όταν του είπα ότι ήμουν ο πρώτος δημοσιογράφος στον οποίο είχε δώσει συνέντευξη λίγες ώρες μετά την εκλογή του, τον Οκτώβριο του 1991, και πως έκτοτε διατηρούμε εξαιρετική σχέση, έδειξε να χαίρεται ειλικρινά.
Κάποια στιγμή με ρώτησε για τους γονείς μου και, όταν του είπα ότι η μητέρα μου είναι περίπου στην ηλικία του, έβγαλε ένα πλατύ χαμόγελο, άνοιξε το συρτάρι του γραφείου του και μου έδωσε ένα πανέμορφο ροζάριο, δώρο για εκείνη. Βρήκαμε κοινά σημεία στα παιδικά μας χρόνια, καθώς καταγόμαστε και οι δύο από πολυμελείς οικογένειες με γονείς βιοπαλαιστές - σιδηροδρομικός ο πατέρας του, ταχυδρομικός ο δικός μου. Με έκανε να νιώθω τόσο οικεία όσο σε σπάνιες περιπτώσεις επίσημων επισκέψεων. Ετσι, πήρα το θάρρος να αστειευτώ με μια παλαιά του φράση σε κάποιο χριστουγεννιάτικο διάγγελμά του, όταν είχε πει ότι «ήρωες δεν είναι αυτοί που χωρίζουν, ήρωες είναι αυτοί που μένουν παντρεμένοι»...
«Εχετε μπροστά σας λοιπόν δύο ήρωες, αφού με τη γυναίκα μου είμαστε μαζί 35 χρόνια», του είπα γελώντας και έστρεψε προς τη Μάρα με ένα βλέμμα συμπάθειας και κατανόησης γι’ αυτά που... τραβάει μαζί μου. Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμα από εκείνη τη συνάντηση, αλλά θα κλείσω με την αποχώρησή μας από το γραφείο του. Σηκώθηκα να φύγω και κατέβαλε προσπάθεια να σηκωθεί για να μας αποχαιρετήσει όρθιος. Ευγενικά, του είπα ότι δεν χρειάζεται να σηκωθεί, αλλά επέμεινε, και μάλιστα μας συνόδευσε έως την έξοδο. «Ξέρετε τι λέμε στην πατρίδα μου εάν κάποιος επιμένει να μας συνοδεύσει στην έξοδο;» τον ρώτησα γελώντας. «Ξέρω τι λέμε στη δική μου», απάντησε, για να συμπληρώσει «συνοδεύουμε κάποιον στην έξοδο για να είμαστε σίγουροι ότι θα φύγει...» και έσκασε πάλι ένα αβίαστο γέλιο, λέγοντας ότι χάρηκε τη συζήτηση που είχαμε. Προχωρώντας εμείς σε έναν μακρύ διάδρομο, γυρίσαμε κάπου στα μισά της διαδρομής πίσω το κεφάλι μας, κατόπιν προτροπής ενός συνεργάτη του που μας ακολουθούσε. Ο Πάπας Φραγκίσκος όρθιος, στηριζόμενος στη βακτηρία του, μας έγνεφε αποχαιρετώντας με ένα γλυκό χαμόγελο. Η Μάρα πρόλαβε και απαθανάτισε με το κινητό της τη στιγμή.
*Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης
του Συμβουλίου της Ευρώπης
Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά
