Την περασμένη Τετάρτη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται στη διαδικασία του πιο τολμηρού μετασχηματισμού που έχει ποτέ δρομολογηθεί από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους. Με αποκλειστική του συνέντευξη στα «Παραπολιτικά», ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Νίκος Δένδιας, ξεδιπλώνει το όραμα για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, από την αμυντική βιομηχανία και τη στρατιωτική θητεία μέχρι τους εξοπλισμούς νέας γενιάς.

Διαβάστε: Δένδιας: Δεν είναι εθνικά δυνατό η χώρα να αποποιηθεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα

Αναλυτικά η συνέντευξη του Νίκου Δένδια στα Παραπολιτικά

Κύριε υπουργέ, το διάστημα που βρίσκεστε στο υπουργείο Αμυνας έχετε προχωρήσει σε ένα μπαράζ αλλαγών. «Ατζέντα 2030», νέα δομή Ενόπλων Δυνάμεων, εξοπλιστικό, υγειονομικό νομοσχέδιο, «Ασπίδα του Αχιλλέα», Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας, οικιστικό κ.ά. Πόσο αναγκαίες ήταν οι αλλαγές και τι απαντάτε στις αντιδράσεις που υπάρχουν, όπως π.χ. στο κλείσιμο στρατοπέδων;

Οι μεταρρυθμίσεις στις οποίες προχωράμε δεν είναι μια δυνητική επιλογή της χώρας. Είναι όρος εθνικής επιβίωσης μετά τις τεράστιες αλλαγές που έχουν συμβεί την τελευταία δεκαετία τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο. Είναι γνωστό ότι οι πολεμικές συγκρούσεις διεξάγονται πλέον με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο σε σχέση με αυτόν που γνωρίζαμε, την ίδια ώρα που η χώρα αντιμετωπίζει διακηρυγμένη απειλή πολέμου για την άσκηση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της από χώρα με πολλαπλάσιο πληθυσμό. Οφείλουμε, συνεπώς, να ανταποκριθούμε σε αυτές τις συνθήκες μέσω μιας ολιστικής –και όχι αποσπασματικής– προσέγγισης, με μια σειρά μεταρρυθμίσεων, που ξεκινούν από τη στολή και τον εξοπλισμό του σύγχρονου μαχητή και φτάνουν στην ανάπτυξη καινοτόμων μέσων και στο 20ετές, ουσιαστικά, εξοπλιστικό πρόγραμμα (12+8 ετών). Οι προκλήσεις της σύγχρονης εποχής δεν αντιμετωπίζονται με εκατοντάδες στρατόπεδα που φυτοζωούν, αλλά με συγχωνεύσεις και αύξηση πληρότητας. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες αλλαγές. Δεν με πτοεί το πολιτικό κόστος και είμαι πρόθυμος να το αναλάβω. Οι αλλαγές όμως θα προχωρήσουν σε όλα τα επίπεδα. Ας μην ξεχνάμε ότι σημαντικό μέρος των μεταρρυθμίσεων αφορά τη μέριμνα για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, τον κύριο πολλαπλασιαστή ισχύος μας. Το οικιστικό, οι αυξήσεις στις αποδοχές έπειτα από 15 χρόνια, οι μεγάλες βελτιώσεις στην υγειονομική περίθαλψη είναι ένα μέρος αυτής της μέριμνας, η οποία εντάσσεται επίσης στην «Ατζέντα 2030».

Τι μας «διδάσκει» ο πόλεμος στην Ουκρανία σε επίπεδο γεωπολιτικό και επιχειρησιακό; Στο δεύτερο σκέλος, μήπως τελικά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη παίζουν σημαντικότερο ρόλο από τα μαχητικά τελευταίας γενιάς;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε ότι η στρατιωτική υπεροχή στον 21ο αιώνα δεν κρίνεται από τον αριθμό των οπλικών συστημάτων, αλλά από τη συνδυαστική τους χρήση, την ταχύτητα ανταπόκρισης και την επίγνωση του πεδίου. Τα μη επανδρωμένα συστήματα –εναέρια και επίγεια– προσφέρουν ακρίβεια, ευελιξία και αρκετές φορές επιχειρησιακό πλεονέκτημα. Δεν αναιρούν την αξία των μαχητικών αεροσκαφών τελευταίας γενιάς. Την ενισχύουν. Ενδεικτικό είναι ότι στο πλαίσιο λειτουργίας του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) 4 από τα 10 προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης αφορούν την ανάπτυξη μη επανδρωμένων συστημάτων. Παράλληλα, η Πολεμική μας Αεροπορία αναβαθμίζεται μέσω της ένταξης των αεροσκαφών Rafale, της συνέχισης της αναβάθμισης των F-16 Block 50 σε Viper και, κυρίως, της ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα των F-35. H συμμετοχή μας μάλιστα στο συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ένα τεχνολογικό και επιχειρησιακό άλμα προς το μέλλον. Δεν πρόκειται απλώς για αεροσκάφη. Πρόκειται για πλατφόρμες μάχης, πλήρως ενταγμένες σε δικτυοκεντρικά συστήματα διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνιών. Η επιλογή αυτή εντάσσεται στο νέο εθνικό δόγμα αποτροπής, το οποίο έχει ως πυρήνα την «Ασπίδα του Αχιλλέα», έναν πολυεπίπεδο θόλο αντιαεροπορικής, αντιβαλλιστικής, anti-drone, αντιπλοϊκής και ανθυποβρυχιακής προστασίας. Πρόκειται για μια ενοποιημένη αρχιτεκτονική, που επιτρέπει την πλήρη αξιοποίηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων κάθε συστήματος, σε ξηρά, θάλασσα και αέρα. Τα νέα αεροσκάφη και τα πολεμικά πλοία αποδεσμεύονται από τη χωρική υπεράσπιση, αποκτώντας πλέον στρατηγικό ρόλο. Ολα τα παραπάνω λειτουργούν συνδυαστικά. Πρόκειται για επένδυση στη συνέργεια.

Σχεδιάζεται η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου αναβολών και απαλλαγών, το οποίο σήμερα είναι ελαστικό

Έχετε εξαγγείλει ένα οικιστικό πρόγραμμα για τις Ενοπλες Δυνάμεις. Θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες για στέγαση των στελεχών;

Η προσήλωση της Πολιτείας στην αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να μετουσιώνεται σε μέριμνα για το στέλεχος που φορά με υπερηφάνεια τη στολή. Το οικιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2023 με την καταγραφή των υφιστάμενων οικημάτων, την αποτύπωση των αναγκών και την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών. Παράλληλα, ολοκληρώθηκε η ανέγερση 357 οικημάτων ανά την επικράτεια. Τον Μάιο του 2024 εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση συνολικού ποσού 100 εκατομμυρίων ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων των πρώτων δύο κατασκευαστικών φάσεων του οικιστικού προγράμματος, για την ανέγερση 702 κατοικιών σε 54 κτιριακά συγκροτήματα στη Θράκη και τα νησιά του Κεντρικού και Ανατολικού Αιγαίου. Περιοχές δηλαδή με αυξημένο επιχειρησιακό βάρος και οξύ στεγαστικό πρόβλημα. Αξίζει να αναφερθεί ότι το σύνολο των έργων της α’ και β’ φάσης βρίσκεται σε εξέλιξη και οι κατοικίες −με τις οποίες ο συνολικός αριθμός θα ανέλθει στις 1.059− αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί και παραδοθεί προς χρήση εντός του 2026. Υπενθυμίζω ότι μέρος των νέων διαμερισμάτων (ποσοστό 10%-15%) θα διατεθεί προς χρήση σε κρίσιμες κατηγορίες μετακινούμενων δημοσίων λειτουργών, όπως γιατροί και εκπαιδευτικοί, στηρίζοντας το εθνικό δίκτυο κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον, το υπουργείο έχει σχεδιάσει τις επόμενες φάσεις του οικιστικού προγράμματος, εστιάζοντας στις παραμεθόριες περιοχές. Εχουμε ήδη υποβάλει σχετική πρόταση χρηματοδότησης 200 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή πρόσθετων 1.500 κατοικιών στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στον Νομό Εβρου. Ο στόχος είναι η κάλυψη του 35% των υφιστάμενων στεγαστικών αιτημάτων έως το 2027, με τελικό ορίζοντα τον αριθμό των 4.000 διαμερισμάτων σε όλη την επικράτεια έως το 2030. Επίσης, σχεδιάζουμε εξοικονομήσεις που θα μας επιτρέψουν την κατασκευή επιπλέον κατοικιών.

Οι προκλήσεις της σύγχρονης εποχής δεν αντιμετωπίζονται με εκατοντάδες στρατόπεδα που φυτοζωούν, αλλά με συγχωνεύσεις και αύξηση πληρότητας

Ποιο θα είναι το νέο μοντέλο για τη στρατιωτική θητεία και από πότε θα εφαρμοστεί;

Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες στις οποίες προαναφέρθηκα δημιουργούν νέες απαιτήσεις σε έναν Στρατό που δεν είναι, όπως σε άλλες χώρες, αμιγώς επαγγελματικός και βασίζεται, ορθώς, στη συμμετοχή του Ελληνα πολίτη-οπλίτη. Η θητεία όμως πρέπει να εξελιχθεί, ώστε να υπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες ασφάλειας της πατρίδας μας και παράλληλα να είναι χρήσιμη για τους νέους. Στην κατεύθυνση αυτή, σχεδιάζεται η αναβάθμιση της βασικής εκπαίδευσης, όπως και της εκπαίδευσης ειδικότητας. Θα αποτελούν πλέον ολοκληρωμένες διαδικασίες απόκτησης εκτεταμένων επιχειρησιακών γνώσεων. Μετά τη βασική εκπαίδευση, οι οπλίτες που το επιθυμούν θα μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε πιστοποιημένα προγράμματα απόκτησης γνώσεων και ανάπτυξης δεξιοτήτων, που θα τους βοηθήσουν στη μετέπειτα ζωή τους και στην επαγγελματική τους πορεία. Σχεδιάζεται επίσης η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου αναβολών και απαλλαγών, το οποίο σήμερα είναι ελαστικό. Εκτός από τα παραπάνω, προωθούμε αλλαγές στην εφεδρεία, με τον συμπληρωματικό θεσμό του ενεργού εφέδρου. Στόχος είναι μέχρι το 2030 να υπάρχει μια δύναμη 150.000 ενεργών εθελοντών εφέδρων, που να μπορούν να καλύψουν άμεσα επιχειρησιακές ανάγκες, αν χρειαστεί. Συνεχίζεται επίσης ο σχεδιασμός της εθελοντικής θητείας γυναικών, η εφαρμογή της οποίας θα αποτελέσει μια μεγάλη τομή, παρέχοντας πρόσβαση των Ενόπλων Δυνάμεων σε ένα σημαντικότατο ανθρώπινο κεφάλαιο.

Ακούμε πολλές φορές ότι το κράτος δεν γνωρίζει πλήρως την περιουσία του. Οι Ενοπλες Δυνάμεις γνωρίζουν πόσα και ποια ακίνητα διαθέτουν; Υπάρχει πλάνο αξιοποίησής τους;

Η στρατιωτική περιουσία δεν αποτελεί αδρανές κεφάλαιο. Είναι λειτουργικός και ιστορικός πόρος, του οποίου η διαχείριση πρέπει να είναι θεσμικά κατοχυρωμένη και να γίνεται με πλήρη διαφάνεια. Το αμέσως επόμενο διάστημα πρόκειται να κατατεθεί νομοσχέδιο για την αξιοποίηση του συνόλου της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, ξεκινώντας από την καταγραφή της ακίνητης περιουσίας και την ανάπτυξη ενός πλήρους ψηφιακού μητρώου ακινήτων, ώστε καμία υποδομή, κανένα κτίσμα, κανένα τεμάχιο γης να μην παραμένει εκτός εποπτείας. Η διαδικασία θα επικαιροποιείται διαρκώς, ώστε η Πολιτεία να γνωρίζει, να αξιολογεί και να αποφασίζει με συγκεκριμένα κριτήρια και ανεπίληπτο τρόπο. Στην κατεύθυνση αυτή, προχωράμε στη δημιουργία θεσμοθετημένου φορέα για την ενιαία διαχείριση της στρατιωτικής περιουσίας. Ο φορέας αυτός δεν θα λειτουργεί ως κερδοσκοπικός μηχανισμός real estate, αλλά ως επιχειρησιακός βραχίονας για την παραγωγική αξιοποίηση της περιουσίας υπέρ του προσωπικού όλων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, χρηματοδοτώντας το οικιστικό πρόγραμμα. Επιπροσθέτως, θα συνεργάζεται με την Αυτοδιοίκηση, καθιστώντας δυνατή την αξιοποίηση από την ίδια ή από κοινού με το υπουργείο Αμυνας ανενεργών στρατοπέδων προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Η αξιοποίηση της περιουσίας δεν είναι σκοπός. Είναι μέσο. Σκοπός παραμένει η υποστήριξη της αποστολής των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης του προσωπικού και η ενίσχυση της διαρκούς διασύνδεσης μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας και των Ενόπλων Δυνάμεων, που αποτελούν τμήμα της, αλλά και αρωγό της.

Νίκος Δένδιας: ''Η ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας αποτελεί στρατηγική επιλογή''

Στη γειτονική Τουρκία, η εγχώρια αμυντική βιομηχανία καλύπτει πάνω από το 80% των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Στην Ελλάδα ποιο είναι το αντίστοιχο ποσοστό και πόσο μπορεί ρεαλιστικά να ανέβει;

Η ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας αποτελεί στρατηγική επιλογή. Είναι γεγονός ότι η σημερινή συνεισφορά της εγχώριας βιομηχανίας στις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων είναι πολύ χαμηλή. Το νέο Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) προβλέπει ρητά ότι οι εξοπλιστικές συμβάσεις θα περιλαμβάνουν μεσοσταθμικά συμμετοχή ελληνικής προστιθέμενης αξίας σε ποσοστό 25%. Στην κατεύθυνση της ανάπτυξης της αμυντικής τεχνολογίας στη χώρα μας, σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), το οποίο αποτελεί τον δίαυλο με το επιχειρησιακό πεδίο. Στόχος μας, σε κάθε περίπτωση, είναι η Ελλάδα να διεκδικήσει παρουσία στις τεχνολογικές εξελίξεις και η αμυντική μας βιομηχανία να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Φιλοδοξούμε η Ελλάδα να μην είναι πια μια χώρα που ξοδεύει δισεκατομμύρια για την άμυνά της και δεν κρατά τίποτα για την παραγωγή της. Οι Ενοπλες Δυνάμεις μας θα είναι πλέον όχι μόνο αγοραστές, αλλά και συντελεστές ανάπτυξης τεχνολογίας. Αλλωστε, η εγχώρια παραγωγή δεν είναι μόνο οικονομική επένδυση. Δημιουργεί τεχνογνωσία, εξωστρέφεια και θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο της στρατηγικής μας: Άμυνα με ελληνική υπογραφή.

Πώς μπορεί η Ελλάδα να πείσει μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, που κρίνει ότι τη συμφέρει να προμηθευτεί συγκεκριμένους εξοπλισμούς από την Τουρκία, να μην το πράξει;

Το ζητούμενο δεν είναι να επιβάλουμε μια απόφαση σε μια άλλη χώρα, αλλά να αναδείξουμε τις ευρύτερες συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής, οι οποίες ενδεχομένως υπερβαίνουν τα στενά οικονομικά ή τεχνικά οφέλη. Οφείλουμε να κινηθούμε με πειθώ και να καταστήσουμε σαφές ποιος είναι ο βαθύτερος κίνδυνος μιας τέτοιας απόφασης. Οταν μια χώρα εισάγει οπλικά συστήματα από κράτη που δεν συμμετέχουν στην Ε.Ε. και δεν ενστερνίζονται τις ίδιες αξίες και αρχές και τον ίδιο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, τότε διατρέχει τον κίνδυνο όχι μόνο να λειτουργήσει υπονομευτικά απέναντι στο σύστημα αξιών που εκφράζει σήμερα η Ενωμένη Ευρώπη, αλλά και να βρεθεί αντιμέτωπη με πολιτική ή στρατηγική πίεση. Ο κύριος κίνδυνος πίσω από αυτό είναι η μεταφορά εξελιγμένου know-how στην Τουρκία. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε τον στόχο της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. στον τομέα της άμυνας και της στήριξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας των κρατών-μελών της. Η ασφάλεια στην Ευρώπη είναι συλλογική υπόθεση. Ως κράτος που βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα της Ενωσης και φέρει σημαντικό αμυντικό βάρος, η Ελλάδα έχει το θεσμικό και ηθικό έρεισμα να ζητήσει από τους εταίρους της να ενισχύουν, και όχι να διαβρώνουν, το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας.

Νίκος Δένδιας για Τέμπη: ''Nα πείσουμε ότι θα χυθεί άπλετο φως''

Χαρακτηρίσατε ως «σαφή όρο πολιτικής επιβίωσης για την κυβέρνηση το να χυθεί απόλυτο φως στην υπόθεση των Τεμπών». Πώς μπορεί στην πράξη να γίνει αυτό; Δεν είναι ζήτημα που αφορά τη Δικαιοσύνη πλέον;

Το ζήτημα της υπόθεσης των Τεμπών σαφώς αφορά και τη Δικαιοσύνη. Οπως ανέφερα άλλωστε στη Βουλή, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο η ελληνική κοινωνία να πάψει να έχει εμπιστοσύνη σε αυτήν. Είναι ένα ζήτημα όμως από το οποίο κρίνεται και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του. Ως κυβέρνηση, οφείλουμε να πείσουμε ότι θα χυθεί άπλετο φως και θα διερευνηθεί κάθε πτυχή των αιτίων που οδήγησαν στο δυστύχημα, διαλύοντας άπαξ διά παντός τα επιχειρήματα περί δήθεν συγκάλυψης. Είναι το ελάχιστο χρέος μας στις οικογένειες των θυμάτων, όπως και στην ιστορία της παράταξής μας ως διαχρονικής πολιτικής δύναμης υπευθυνότητας. Η τραγωδία αυτή, που συγκλόνισε και εξακολουθεί να συγκλονίζει την ελληνική κοινωνία, συμπυκνώνει διαχρονικές παραλείψεις και αστοχίες της λειτουργίας του κράτους. Με αυτή την οπτική οφείλει να αντιμετωπίζει τη διερεύνηση του δυστυχήματος και η αντιπολίτευση. Οχι ως «αίτημα για την πτώση της κυβέρνησης». Ο ελληνικός λαός είναι σαφές ότι δεν ανέχεται μια απόπειρα τυχόν συγκάλυψης, αλλά δεν συνυπογράφει και την απόπειρα εργαλειοποίησης. Παράλληλα, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι τα μέτρα που λαμβάνονται από την κυβέρνηση για να αποκτήσει επιτέλους η Ελλάδα έναν σύγχρονο σιδηρόδρομο είναι στη σωστή κατεύθυνση.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά