Μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων: Το άρθρο 102 του Συντάγματος του 1911 και η διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης
Οι προβλέψεις του άρθρου 103
Τι ορίζει η σημερινή διάταξη του άρθρου 103 παρ. 4 του Συντάγματος για τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε επισήμως την βούληση του για τη Συνταγματική Αναθεώρηση και συγκεκριμένα μεταξύ άλλων του άρθρου 103 του Συντάγματος η οποία προβλέπει την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.
Διαβάστε: Συνταγματική Αναθεώρηση: Από τη μονιμότητα στο Δημόσιο έως τα ιδιωτικά πανεπιστήμια - Η Νέα Δημοκρατία "ανοίγει" το Σύνταγμα πριν από τις κάλπες του 2027
Αρχικά θα κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην συνταγματική πρόβλεψη για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Για πρώτη φορά τέθηκε το ζήτημα της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων το 1910, όταν η Βουλή που προέκυψε μετά τις εκλογές εκείνου του έτους ήταν η Β’ Αναθεωρητική και προχώρησε σε Αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864. Ήταν μια πρωτοβουλία και απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου και μια από τις βασικές του μεταρρυθμίσεις αναφορικά με την λειτουργία του Κράτους, στις οποίες προχώρησε ο Κρητικός πολιτικός.
Η νέα Βουλή που προέκυψε ονομάστηκε, Διπλή Αναθεωρητική, και «Διπλή» διότι σύμφωνα με την περί αναθεωρήσεως διάταξη του Συντάγματος του 1864, η Αναθεωρητική Βουλή έπρεπε να αποτελείται από διπλάσιο αριθμό βουλευτών.
Στο άρθρο 102 του Συντάγματος του 1911, μεταξύ άλλων οριζόταν:
«Τα προσόντα των διοικητικών εν γένει υπαλλήλων ορίζονται δια νόμου.Μετά την έναρξη λειτουργίας του Συμβουλίου της Επικρατείας οι υπάλληλοι, ούτοι από του οριστικού αυτών διορισμού είσι μόνιμοι, εφ’όσον υφίστανται οι σχετικαί υπηρεσίαι. Πλην δε των περιπτώσεων της παύσεως δυνάμει δικαστικής αποφάσεως, ούτε μετατίθενται, ούτε απολύονται, ή υποβιβάζονται άνευ ειδικής αποφάσεως κατά νόμον ωργανομένου και εκ μονίμων υπαλλήλων κατά τα δύο τρίτα τουλάχιστον αποτελουμένου συμβουλίου. Κατά της αποφάσεως ταύτης επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά τα εν τω νόμω ειδικώτερον οριζόμενα….»
Σύμφωνα με την συγκεκριμένη διάταξη, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν μόνιμοι για όσο διάστημα υπήρχε και η υπηρεσία τους. Στην περίπτωση που καταργούνταν οι θέσεις στις οποίες υπηρετούσαν θα απολύονταν.
Η σημερινή διάταξη του άρθρου 103 παρ. 4 του Συντάγματος, κινείται στην ίδια κατεύθυνση με το άρθρο 102 του 1911 και ορίζει:
«Oι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν. Aυτοί εξελίσσονται μισθολογικά σύμφωνα με τους όρους του νόμου και, εκτός από τις περιπτώσεις που αποχωρούν λόγω ορίου ηλικίας ή παύονται με δικαστική απόφαση, δεν μπορούν να μετατεθούν χωρίς γνωμοδότηση ούτε να υποβιβαστούν ή να παυθούν χωρίς απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου, που αποτελείται τουλάχιστον κατά τα δύο τρίτα από μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους. Kατά των αποφάσεων των συμβουλίων αυτών επιτρέπεται προσφυγή στο Συμβούλιο της Eπικρατείας, όπως νόμος ορίζει.»
Ενώ στην παρ.5 του άρθρου 103 του Συντάγματος ορίζονται και περιγράφονται οι εξαιρέσεις από την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.
Αναφορικά με την διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος, αυτή περιγράφεται αυστηρά στο άρθρο 110 του Συντάγματος, όπως ισχύει. Το ελληνικό Σύνταγμα, ανήκει στην κατηγορία των αυστηρών και ανελαστικών Συνταγμάτων, καθώς η διαδικασία αναθεώρησης του είναι συγκεκριμένη και περιοριστική. Μάλιστα στην παρ.1 του άρθρου 110 περιγράφονται συγκεκριμένα ποια άρθρα του δεν μπορούν να αναθεωρηθούν, ενώ υπάρχει και χρονικός περιορισμός από την μια συνταγματική αναθεώρηση στην άλλη η οποία είναι 5 ετής. Επειδή η προηγούμενη ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2019, τυπικά η διαδικασία της αναθεώρησης της Βουλής μπορούσε να ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο του 2024 και να σημειώσουμε ότι χρειάζονται δύο Βουλές, σύμφωνα με το Σύνταγμα μας, για την ολοκλήρωση της Αναθεωρητικής Διαδικασίας
Σχετικά τώρα, με την αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην περίπτωση που δεν λάβει η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας 180 θετικές ψήφους, στην πρώτη ψηφοφορία που θα πραγματοποιηθεί από την σημερινή Βουλή, τότε στην επόμενη Βουλή θα πρέπει να εγκριθεί η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας από την πλειοψηφία των 3/5, δηλαδή 180 βουλευτές, για να τεθεί σε ισχύ.
Ο Αργύρης Γιαννόπουλος είναι Δικηγόρος-Πολιτικός Επιστήμονας
Διαβάστε: Συνταγματική Αναθεώρηση: Από τη μονιμότητα στο Δημόσιο έως τα ιδιωτικά πανεπιστήμια - Η Νέα Δημοκρατία "ανοίγει" το Σύνταγμα πριν από τις κάλπες του 2027
Άρθρο 102 του Συντάγματος: Ιστορική αναδρομή στη συνταγματική πρόβλεψη για τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων
Αρχικά θα κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην συνταγματική πρόβλεψη για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Για πρώτη φορά τέθηκε το ζήτημα της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων το 1910, όταν η Βουλή που προέκυψε μετά τις εκλογές εκείνου του έτους ήταν η Β’ Αναθεωρητική και προχώρησε σε Αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864. Ήταν μια πρωτοβουλία και απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου και μια από τις βασικές του μεταρρυθμίσεις αναφορικά με την λειτουργία του Κράτους, στις οποίες προχώρησε ο Κρητικός πολιτικός.Η νέα Βουλή που προέκυψε ονομάστηκε, Διπλή Αναθεωρητική, και «Διπλή» διότι σύμφωνα με την περί αναθεωρήσεως διάταξη του Συντάγματος του 1864, η Αναθεωρητική Βουλή έπρεπε να αποτελείται από διπλάσιο αριθμό βουλευτών.
Στο άρθρο 102 του Συντάγματος του 1911, μεταξύ άλλων οριζόταν:
«Τα προσόντα των διοικητικών εν γένει υπαλλήλων ορίζονται δια νόμου.Μετά την έναρξη λειτουργίας του Συμβουλίου της Επικρατείας οι υπάλληλοι, ούτοι από του οριστικού αυτών διορισμού είσι μόνιμοι, εφ’όσον υφίστανται οι σχετικαί υπηρεσίαι. Πλην δε των περιπτώσεων της παύσεως δυνάμει δικαστικής αποφάσεως, ούτε μετατίθενται, ούτε απολύονται, ή υποβιβάζονται άνευ ειδικής αποφάσεως κατά νόμον ωργανομένου και εκ μονίμων υπαλλήλων κατά τα δύο τρίτα τουλάχιστον αποτελουμένου συμβουλίου. Κατά της αποφάσεως ταύτης επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά τα εν τω νόμω ειδικώτερον οριζόμενα….»
Σύμφωνα με την συγκεκριμένη διάταξη, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν μόνιμοι για όσο διάστημα υπήρχε και η υπηρεσία τους. Στην περίπτωση που καταργούνταν οι θέσεις στις οποίες υπηρετούσαν θα απολύονταν.
Τι ορίζει σήμερα το Άρθρο 103 του Συντάγματος
Η σημερινή διάταξη του άρθρου 103 παρ. 4 του Συντάγματος, κινείται στην ίδια κατεύθυνση με το άρθρο 102 του 1911 και ορίζει:«Oι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν. Aυτοί εξελίσσονται μισθολογικά σύμφωνα με τους όρους του νόμου και, εκτός από τις περιπτώσεις που αποχωρούν λόγω ορίου ηλικίας ή παύονται με δικαστική απόφαση, δεν μπορούν να μετατεθούν χωρίς γνωμοδότηση ούτε να υποβιβαστούν ή να παυθούν χωρίς απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου, που αποτελείται τουλάχιστον κατά τα δύο τρίτα από μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους. Kατά των αποφάσεων των συμβουλίων αυτών επιτρέπεται προσφυγή στο Συμβούλιο της Eπικρατείας, όπως νόμος ορίζει.»
Ενώ στην παρ.5 του άρθρου 103 του Συντάγματος ορίζονται και περιγράφονται οι εξαιρέσεις από την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.
Η Διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης
Αναφορικά με την διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος, αυτή περιγράφεται αυστηρά στο άρθρο 110 του Συντάγματος, όπως ισχύει. Το ελληνικό Σύνταγμα, ανήκει στην κατηγορία των αυστηρών και ανελαστικών Συνταγμάτων, καθώς η διαδικασία αναθεώρησης του είναι συγκεκριμένη και περιοριστική. Μάλιστα στην παρ.1 του άρθρου 110 περιγράφονται συγκεκριμένα ποια άρθρα του δεν μπορούν να αναθεωρηθούν, ενώ υπάρχει και χρονικός περιορισμός από την μια συνταγματική αναθεώρηση στην άλλη η οποία είναι 5 ετής. Επειδή η προηγούμενη ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2019, τυπικά η διαδικασία της αναθεώρησης της Βουλής μπορούσε να ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο του 2024 και να σημειώσουμε ότι χρειάζονται δύο Βουλές, σύμφωνα με το Σύνταγμα μας, για την ολοκλήρωση της Αναθεωρητικής ΔιαδικασίαςΣχετικά τώρα, με την αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην περίπτωση που δεν λάβει η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας 180 θετικές ψήφους, στην πρώτη ψηφοφορία που θα πραγματοποιηθεί από την σημερινή Βουλή, τότε στην επόμενη Βουλή θα πρέπει να εγκριθεί η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας από την πλειοψηφία των 3/5, δηλαδή 180 βουλευτές, για να τεθεί σε ισχύ.
Ο Αργύρης Γιαννόπουλος είναι Δικηγόρος-Πολιτικός Επιστήμονας
