Απάντηση Μενδώνη στην επίκαιρη ερώτηση του Φραγκίσκου Παρασύρη: "Η Κνωσός και τα απαραίτητα έργα συντήρησης και αναστήλωσης"
Όλα όσα δήλωσε
"Στις 17/05/2025 η Κνωσός επλήγη από ριπές ανέμων 9 Μποφόρ, υπό τη μορφή ανεμοστρόβιλου", απάντησε μεταξύ άλλων η κ. Μενδώνη
Απάντηση έδωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής κ. Φραγκίσκου Παρασύρη.
Διαβάστε: Κνωσός: Τι απαντά το Υπουργείο Πολιτισμού για την κατάρρευση της τοιχογραφίας με τα δελφίνια
Θέμα «Η Κνωσός και τα απαραίτητα έργα συντήρησης και αναστήλωσης».
Κύριε βουλευτά,
Nα ξεκινήσουμε από κάποια σημεία τα οποία αναφέρατε, και τώρα στον προφορικό σας λόγο, αλλά τα έχετε γράψει και στην ερώτησή σας. Λέτε, ξεκινώντας από την πτώση του αντιγράφου της τοιχογραφίας -μην προσπαθούμε να δημιουργήσουμε εντυπώσεις, μιλάτε για τοιχογραφίες-ενώ είναι το αντίγραφο της τοιχογραφίας, ένα αντίγραφο το οποίο είναι κάποιων δεκαετιών και δεν μιλάμε για το πρωτότυπο που βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου. Αναφέρετε, λοιπόν, κατά λέξη ότι «σε ανακοίνωση του Υπουργείου σας, στις 17/05/2025, λίγες ώρες μετά την κατάρρευση της Τοιχογραφίας, την οποία αποδίδεται στους ισχυρούς νοτιάδες, παρότι αυτή βρίσκεται σε κλειστό χώρο, με ό,τι αυτό σημαίνει για την εγκυρότητα του συμπεράσματος σας». Αυτές είναι οι δικές σας λέξεις. Από τη διατύπωσή σας και μόνο είναι φανερό ότι έχετε να πάτε πάρα πολύ καιρό στην Κνωσό.
Για να δούμε την πραγματικότητα. Στις 17/05/2025 η Κνωσός επλήγη από ριπές ανέμων 9 μποφόρ, υπό τη μορφή ανεμοστρόβιλου. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, όπου και το αντίγραφο της τοιχογραφίας, είναι μη προσβάσιμο. Είναι, δηλαδή, κλειστό για το κοινό, αλλά όχι για τους ανέμους. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, περιμετρικά, διαθέτει μεγάλα ανοίγματα, τα πολύθυρα, προς τους εξωτερικούς χώρους και ανοιχτό φωταγωγό, μέσω των οποίων δημιουργούνται ισχυρά ρεύματα αέρος. Αυτό το γνωρίζει, όποιος έχει επισκεφθεί το Ανάκτορο, καθώς το μέγαρο βρίσκεται στην πορεία των επισκεπτών που κατέρχονται στην ανατολική πτέρυγα. Επομένως, μήπως να ελέγξετε την εγκυρότητα των γραφομένων σας, για να χρησιμοποιήσω το δικό σας λεκτικό;
Δεύτερο σημείο. Αναφέρεται στο κείμενο σας «είναι γνωστό πως η σειριακή υποψηφιότητα των 4 ανακτόρων περιελήφθη στον ενδεικτικό κατάλογο στις 16/01/2014 και μόλις το 2017 ξεκίνησαν οι απαραίτητες ενέργειες για τη σύνταξη του φακέλου υποψηφιότητας προς την UNESCO, μέσω της σύναψης μιας Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Κρήτης. Το 2018 εγκρίθηκε από την Περιφέρεια το σχετικό ποσό και τελικά στις 24/04/19 υπεγράφη Προγραμματική Σύμβαση, με προϋπολογισμό 140.000€». Αυτά μας λέτε για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και για να διασκεδάζονται οι όποιες εντυπώσεις. Για να δούμε τώρα τα πραγματικά γεγονότα.
Από το 2017 ως τον Ιούνιο του 2019 έχουμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πράγματι, τον Απρίλιο του 2019 υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση, προϋπολογισμού 140.000€ με την Περιφέρεια Κρήτης. Όμως, εξαιτίας λάθους στη σύνταξη της Προγραμματικής, από πλευράς του Υπουργείου Πολιτισμού, που παρέπεμπε σε ασυμβατότητα με το τότε θεσμικό πλαίσιο, η Προγραμματική δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσει και από τον συγκεκριμένο προϋπολογισμό απορροφήθηκαν μόνο 38.500 ευρώ. Προκειμένου να προχωρήσει η κατάρτιση του φακέλου υποψηφιότητας, το Υπουργείο Πολιτισμού διέθεσε 145.000€, από το δικό του προϋπολογισμό. Το έργο ξεκίνησε στις 30/11/20 και ολοκληρώθηκε στις 30/09/23. Αυτά για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και να διασκεδάζονται οι όποιες εντυπώσεις.
Επίσης, από το κείμενο της ερώτησης, αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι απολύτως σαφής για σας, η χωροθέτηση του Μεγάρου της βασίλισσας, στο σύνολο του ανακτορικού συγκροτήματος. Τα βασιλικά διαμερίσματα, το Μέγαρο του Βασιλέως και το Μέγαρο της Βασίλισσας αποτελούν μέρος του ανακτόρου και είναι κλειστά για το κοινό από τη δεκαετία του 1980. Η αποκατάσταση του Μεγάρου του Βασιλέως, ολοκληρώθηκε με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κρήτης ΕΣΠΑ 2014 -2020. Το έργο εντάχθηκε το Σεπτέμβρη του 2019, επί δικής μας διακυβέρνησης, με προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου. Το 2019, όταν αναλάβαμε δεν βρήκαμε καμία ώριμη μελέτη για την Κνωσό. Ακολούθησε ένας αγώνας δρόμου και συντονισμένες προσπάθειες για την ωρίμανση των μελετών, προϋπολογισμού 350.000€, από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι μελέτες για την αποκατάσταση ενός μνημείου, κύριε Βουλευτά, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. ρέπει να επιλυθούν επιστημονικά και επιστημολογικά θέματα, κατά τη διάρκεια εκπόνησης των μελετών, και φυσικά είναι το ίδιο το μνημείο το οποίο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, υπαγορεύει τους χρόνους του.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού εκπόνησαν ένα σύνολο μελετών, που επιτρέπουν τη χρηματοδότηση των αντίστοιχων έργων από το ΕΣΠΑ 2021- 2027. Επιπλέον, κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, σε άριστη συνεργασία με την περιφέρεια Κρήτης εκπονήσαμε στρατηγική, ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης, εμβληματικών διαδρομών Κρήτης, με κύριο αντικείμενο την αναβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών στα μινωικά ανακτορικά κέντρα, με έμφαση στην Κνωσό, τη Φαιστό και τα Μάλια. Από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ, έχουν διασφαλιστεί πόροι για τα εξής έργα:
Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης υλοποιείται το έργο «Συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής, στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος για τη διατήρηση των υλικών των μνημείων», προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ. Ήδη στο πλαίσιο του έργου αυτού έχουν εγκατασταθεί συστήματα παρακολούθησης στην Κνωσό.
Με 750.000€, από το Ταμείο Ανάκαμψης, υλοποιήθηκε η, εκ βάθρων, επισκευή και αναβάθμιση του πωλητηρίου που λειτουργεί από τον Μάϊο του 2024. Από τον Απρίλιο του 2024, λειτουργούν ζώνες επισκεψιμότητας, μέσω ηλεκτρονικού εισιτηρίου και έχουν βοηθήσει πάρα πολύ στην τάξη της ροής των επισκεπτών.
Αυτός, κύριε Βουλευτά, είναι ο απολογισμός των έργων και της μέριμνας της κυβέρνησης μας, για την Κνωσό. Πότε έγιναν περισσότερα έργα; Σας παρακαλώ, να μου το πείτε. Όλα αυτά, σύμφωνα με το κείμενο της ερώτησης σας, αποδεικνύουν την απουσία ουσιαστικού ενδιαφέροντος του Υπουργείου Πολιτισμού για την Κνωσό!
Λυπάμαι, πραγματικά, γιατί δεν εγκαλείτε, με τον τρόπο αυτό, την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Εγκαλείτε όλα τα στελέχη του Υπουργείου που μοχθούν καθημερινά, για την ευπρέπεια και τη συντήρηση του συγκεκριμένου χώρου. Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Βουλευτά,
Δεν αμφισβητώ ότι επισκέπτεστε την Κνωσό. Αλλά είναι διαφορετικό το «έχω γνώση του χώρου», από την επίσκεψη, όπως μας λέτε. Αν είχατε γνώση του χώρου, θα είχατε καταλάβει ότι στα περισσότερα ερωτήματα, τα οποία θέσατε στη δευτερολογία σας, έχω ήδη απαντήσει. Και έχω απαντήσει ξεκάθαρα.
Για να τα πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή.
Αναφέρατε ότι το αντίγραφο είναι αναπόσπαστο μέρος του αρχαίου μνημείου. Βεβαίως, είναι αναπόσπαστο μέρος του αρχαίου μνημείου. Δεν είπα εγώ κάτι διαφορετικό. Αλλά, συνεχίζατε να μιλάτε για την τοιχογραφία. Όσο αναπόσπαστο μέρος του μνημείου και να είναι, όσο πολύτιμο και να είναι ένα αντίγραφο, δεν μπορεί να συγκριθεί με το πρωτότυπο, την τοιχογραφία. Και αυτά, ο αρχαιολογικός νόμος τα διαχωρίζει σαφώς.
Επομένως, δεν λέω ότι δεν έγινε τίποτα, καθώς έπεσε το αντίγραφο της τοιχογραφίας, Για αυτό άλλωστε η αρμόδια υπηρεσία, με όλο της το επιστημονικό προσωπικό, φρόντισε, δουλεύοντας και τη νύχτα, να μαζέψει και το παραμικρό θραύσμα και αυτή τη στιγμή το αντίγραφο της τοιχογραφίας να αποκαθίσταται. Ένα το κρατούμενο.
Δεύτερον, μας είπατε ότι σήμερα υπάρχουν λινάτσες. Βεβαίως, υπάρχουν λινάτσες διότι όταν στήνονται σκαλωσιές για να μπορέσει να γίνει μία επισκευή, βεβαίως με τους κανόνες ασφαλείας πρέπει να μπουν λινάτσες. Αυτά τα οποία λένε τα δημοσιεύματα είναι λίγο περίεργο να τα υιοθετούμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτή τη στιγμή γίνονται εργασίες. Έχουν μπει σκαλωσιές και δουλεύει προσωπικό. Άρα, οι λινάτσες, για λόγους ασφαλείας, είναι επιβεβλημένες.
Από εκεί και πέρα, εγώ δεν αμφισβήτησα -εγώ το είπα- ότι το συγκεκριμένο ανακτορικό σύνολο -τα βασιλικά διαμερίσματα είναι κλειστά, από το τέλος της δεκαετίας του 1980. Είναι κλειστά; Βεβαίως, είναι κλειστά. Και γιατί είναι κλειστά; Διότι έχουν προβλήματα. Και πότε άρχισαν τα διαμερίσματα να αποκαθίστανται; Τον Σεπτέμβρη του 2019, επί Κυβερνήσεως Κυριάκου Μητσοτάκη. Και έχει ήδη ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των διαμερισμάτων του Βασιλέως. Η λινάτσα είναι στο Μέγαρο της Βασίλισσας. Εάν δεν υπήρχε πρόβλημα, δεν θα χρειαζόντουσαν να κάνουμε μελέτες. Δεν θα χρειαζόταν να εξασφαλίσουμε τους πόρους από την ΟΧΕ των Μινωικών Ανακτόρων, η οποία έγινε από κοινού με την Περιφέρεια, προκειμένου να γίνει το έργο. Εάν ήταν όλα τέλεια, θα ήταν όλα ανοικτά. Πότε γίνονται, όμως, όλα αυτά; Ξεκινούν το 2019 και είναι σε εξέλιξη.
Και οι 900.000, κύριε Βουλευτά, είναι οι πόροι από το 2014-2020. Από το 2021-2027, όπως σας είπα -διαβάστε και στα πρακτικά για να μην τα επαναλαμβάνω- είναι διασφαλισμένα 8.000.000, από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ. Είναι απολύτως διασφαλισμένα. Και σας είπα και ποιες είναι οι μελέτες. Αλλά, δεν είναι μόνο αυτό. Μας είπατε ότι όλα τα έχει κάνει η Περιφέρεια Κρήτης.
Ακούστε, με την Περιφέρεια Κρήτης, τον κύριο Σταύρο Αρναουτάκη και τους συνεργάτες του, έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία. Όμως, ο φάκελος υποψηφιότητας δεν έγινε από την Περιφέρεια Κρήτης. Έγινε από το ΥΠΠΟ! Και σας είπα για την αστοχία, τον Απρίλιο του 2019 του ΥΠΠΟ που υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση, προϋπολογισμού 140.000€ την οποία αναφέρετε, στο γραπτό σας κείμενο, που λόγω ασυμβατότητας με το τότε θεσμικό πλαίσιο, ήταν αδύνατον να προχωρήσει. Έγινε, λοιπόν, ο φάκελος με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ, από τα στελέχη του ΥΠΠΟ και σήμερα υποστηρίζεται όλο το επιστημονικό τμήμα μόνο από το ΥΠΠΟ. Και είναι φυσικό. Ο κύριος Αρναουτάκης και η Περιφέρεια Κρήτης έχουν το δικό τους ρόλο στην προώθηση της ένταξης. Αλλά, ο καθένας, όπως λέω, έχει διακριτό ρόλο. Επομένως, ό,τι γίνεται, γίνεται σε επιστημονικό επίπεδο, από το ΥΠΠΟ, σε συνεργασία με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στην UNESCO.
Ανέφερα ήδη- το επαναλαμβάνετε- από πού θα χρηματοδοτηθούν οι μελέτες για τα έργα που σας ανέφερα. Μα, σας είπα: Από την ΟΧΕ, την οποία φτιάξαμε, από κοινού, με την Περιφέρεια. Αν υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας; Βεβαίως, υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας. Αλλά, σε έναν μείζονα αρχαιολογικό χώρο τα πράγματα πρέπει να προτεραιοποιούνται. Και όταν τα βασιλικά διαμερίσματα είναι κλειστά από το τέλος της δεκαετίας του 1980, είναι καιρός να έχουν προτεραιότητα. Για αυτό, ακριβώς, και επενδύουμε αυτά τα ποσά, τα οποία επενδύουμε. Επίσης, σε έναν αρχαιολογικό χώρο δεν γίνεται μία αναστήλωση in vitro, έτσι ξαφνικά, πάμε να κάνουμε μία αναστήλωση. Ο αρχαιολογικός χώρος θέλει ένα ολιστικό πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης και από εκεί και πέρα γίνεται τμήμα-τμήμα και αυτό είναι το οποίο υλοποιεί το ΥΠΠΟ. Ακόμη και αν είχαμε άπειρους πόρους, δεν μπορούμε να παρεμβαίνουμε όχι στην Κνωσό, αλλά σε οποιοδήποτε μνημείο ως να είναι ένα σύγχρονο κτίριο και βάζουμε χιλιάδες ανθρώπους να δουλεύουν πάνω σε αυτό. Σας το είπα και προηγουμένως: Τα μνημεία υποδεικνύουν και το χρόνο και τον τρόπο παρέμβασής τους.
Για να δούμε λίγο τα θέματα της υποψηφιότητας. Για να κατατεθεί η υποψηφιότητα συντάχθηκε ένας φάκελος. Ένα διαχειριστικό σχέδιο και η μελέτη ανάλυσης κινδύνων που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές και την κλιματική αλλαγή. Αυτό το διαχειριστικό σχέδιο, αποκλειστικά, εκπονήθηκε από το ΥΠΠΟ. Και, ακριβώς, επειδή έχουμε τα προγράμματα που σας ανέφερα, στα οποία δεν δώσατε ιδιαίτερη βαρύτητα -τα δύο προγράμματα- παρά το γεγονός ότι στην ερώτησή σας θίγετε τα θέματα της κλιματικής αλλαγής, έχουν ακριβώς τη νέα φιλοσοφία που υπαγορεύουν οι επιχειρησιακές οδηγίες του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς, που είναι αυτό, το ολιστικό πλαίσιο προστασίας και ανάδειξης των έξι ανακτόρων, που θα καθορίζει και διασφαλίζει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τους τρόπους προστασίας και προβολής τους.
Επαναλαμβάνω, ουσιαστικοί αρωγοί στην προσπάθεια αυτή είναι η Περιφέρεια και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα μπορούσατε και από αυτούς να ζητήσετε ενημέρωση. Είμαι σίγουρη ότι θα σας την έδιναν.
Επίσης, στην ερώτησή σας, αναφέρετε ότι από στέλεχος του ΥΠΠΟ σε τοπικά μέσα, γνωρίζετε ότι για τις τοιχογραφίες έχει να γίνει συντήρηση από το 2003. Σας ενημερώνω, λοιπόν, ότι σύμφωνα με το ημερολόγιο που τηρείται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων, οι τοιχογραφίες ελέγχθηκαν από αρχαιολόγους και συντηρητές τον Σεπτέμβρη του 2024.
Κύριε βουλευτά,
Το ΥΠΠΟ έχει πλήρη γνώση του τεράστιου βάρους που φέρει, αυτού της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, και έχει προβεί σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες. Αυτή τη στιγμή ο στόχος στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς πρέπει να είναι εθνικός και είναι ένας. Και πρέπει να είναι κοινός. Και ποιος είναι αυτός;
Ο Μινωικός Πολιτισμός πρέπει να αναδειχθεί και να καθιερωθεί παγκοσμίως σε αυτό που πραγματικά είναι: Η αυγή του δυτικού πολιτισμού.
Σας ευχαριστώ, κύριε πρόεδρε.
Διαβάστε: Κνωσός: Τι απαντά το Υπουργείο Πολιτισμού για την κατάρρευση της τοιχογραφίας με τα δελφίνια
Θέμα «Η Κνωσός και τα απαραίτητα έργα συντήρησης και αναστήλωσης».
Η απάντηση της Λίνας Μενδώνη
Κύριε βουλευτά,
Nα ξεκινήσουμε από κάποια σημεία τα οποία αναφέρατε, και τώρα στον προφορικό σας λόγο, αλλά τα έχετε γράψει και στην ερώτησή σας. Λέτε, ξεκινώντας από την πτώση του αντιγράφου της τοιχογραφίας -μην προσπαθούμε να δημιουργήσουμε εντυπώσεις, μιλάτε για τοιχογραφίες-ενώ είναι το αντίγραφο της τοιχογραφίας, ένα αντίγραφο το οποίο είναι κάποιων δεκαετιών και δεν μιλάμε για το πρωτότυπο που βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου. Αναφέρετε, λοιπόν, κατά λέξη ότι «σε ανακοίνωση του Υπουργείου σας, στις 17/05/2025, λίγες ώρες μετά την κατάρρευση της Τοιχογραφίας, την οποία αποδίδεται στους ισχυρούς νοτιάδες, παρότι αυτή βρίσκεται σε κλειστό χώρο, με ό,τι αυτό σημαίνει για την εγκυρότητα του συμπεράσματος σας». Αυτές είναι οι δικές σας λέξεις. Από τη διατύπωσή σας και μόνο είναι φανερό ότι έχετε να πάτε πάρα πολύ καιρό στην Κνωσό.
Για να δούμε την πραγματικότητα. Στις 17/05/2025 η Κνωσός επλήγη από ριπές ανέμων 9 μποφόρ, υπό τη μορφή ανεμοστρόβιλου. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, όπου και το αντίγραφο της τοιχογραφίας, είναι μη προσβάσιμο. Είναι, δηλαδή, κλειστό για το κοινό, αλλά όχι για τους ανέμους. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, περιμετρικά, διαθέτει μεγάλα ανοίγματα, τα πολύθυρα, προς τους εξωτερικούς χώρους και ανοιχτό φωταγωγό, μέσω των οποίων δημιουργούνται ισχυρά ρεύματα αέρος. Αυτό το γνωρίζει, όποιος έχει επισκεφθεί το Ανάκτορο, καθώς το μέγαρο βρίσκεται στην πορεία των επισκεπτών που κατέρχονται στην ανατολική πτέρυγα. Επομένως, μήπως να ελέγξετε την εγκυρότητα των γραφομένων σας, για να χρησιμοποιήσω το δικό σας λεκτικό;
Δεύτερο σημείο. Αναφέρεται στο κείμενο σας «είναι γνωστό πως η σειριακή υποψηφιότητα των 4 ανακτόρων περιελήφθη στον ενδεικτικό κατάλογο στις 16/01/2014 και μόλις το 2017 ξεκίνησαν οι απαραίτητες ενέργειες για τη σύνταξη του φακέλου υποψηφιότητας προς την UNESCO, μέσω της σύναψης μιας Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Κρήτης. Το 2018 εγκρίθηκε από την Περιφέρεια το σχετικό ποσό και τελικά στις 24/04/19 υπεγράφη Προγραμματική Σύμβαση, με προϋπολογισμό 140.000€». Αυτά μας λέτε για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και για να διασκεδάζονται οι όποιες εντυπώσεις. Για να δούμε τώρα τα πραγματικά γεγονότα.
Από το 2017 ως τον Ιούνιο του 2019 έχουμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πράγματι, τον Απρίλιο του 2019 υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση, προϋπολογισμού 140.000€ με την Περιφέρεια Κρήτης. Όμως, εξαιτίας λάθους στη σύνταξη της Προγραμματικής, από πλευράς του Υπουργείου Πολιτισμού, που παρέπεμπε σε ασυμβατότητα με το τότε θεσμικό πλαίσιο, η Προγραμματική δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσει και από τον συγκεκριμένο προϋπολογισμό απορροφήθηκαν μόνο 38.500 ευρώ. Προκειμένου να προχωρήσει η κατάρτιση του φακέλου υποψηφιότητας, το Υπουργείο Πολιτισμού διέθεσε 145.000€, από το δικό του προϋπολογισμό. Το έργο ξεκίνησε στις 30/11/20 και ολοκληρώθηκε στις 30/09/23. Αυτά για να αποδίδονται «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και να διασκεδάζονται οι όποιες εντυπώσεις.
Επίσης, από το κείμενο της ερώτησης, αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι απολύτως σαφής για σας, η χωροθέτηση του Μεγάρου της βασίλισσας, στο σύνολο του ανακτορικού συγκροτήματος. Τα βασιλικά διαμερίσματα, το Μέγαρο του Βασιλέως και το Μέγαρο της Βασίλισσας αποτελούν μέρος του ανακτόρου και είναι κλειστά για το κοινό από τη δεκαετία του 1980. Η αποκατάσταση του Μεγάρου του Βασιλέως, ολοκληρώθηκε με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κρήτης ΕΣΠΑ 2014 -2020. Το έργο εντάχθηκε το Σεπτέμβρη του 2019, επί δικής μας διακυβέρνησης, με προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου. Το 2019, όταν αναλάβαμε δεν βρήκαμε καμία ώριμη μελέτη για την Κνωσό. Ακολούθησε ένας αγώνας δρόμου και συντονισμένες προσπάθειες για την ωρίμανση των μελετών, προϋπολογισμού 350.000€, από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι μελέτες για την αποκατάσταση ενός μνημείου, κύριε Βουλευτά, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. ρέπει να επιλυθούν επιστημονικά και επιστημολογικά θέματα, κατά τη διάρκεια εκπόνησης των μελετών, και φυσικά είναι το ίδιο το μνημείο το οποίο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, υπαγορεύει τους χρόνους του.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού εκπόνησαν ένα σύνολο μελετών, που επιτρέπουν τη χρηματοδότηση των αντίστοιχων έργων από το ΕΣΠΑ 2021- 2027. Επιπλέον, κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, σε άριστη συνεργασία με την περιφέρεια Κρήτης εκπονήσαμε στρατηγική, ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης, εμβληματικών διαδρομών Κρήτης, με κύριο αντικείμενο την αναβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών στα μινωικά ανακτορικά κέντρα, με έμφαση στην Κνωσό, τη Φαιστό και τα Μάλια. Από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ, έχουν διασφαλιστεί πόροι για τα εξής έργα:
- Κτίρια υποδοχής και αναβάθμιση χώρων εισόδου του αρχαιολογικού χώρου στο Μινωικό ανάκτορο της Κνωσού, προϋπολογισμού 3.300.000. Αποκατάσταση και ανάδειξη του Μεγάρου της βασίλισσας και διαδρομές επισκεπτών, προϋπολογισμού 1.800.000.
- Εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού και πυροσβεστικού δικτύου, προϋπολογισμού 2.000.000 ευρώ.
Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης υλοποιείται το έργο «Συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής, στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος για τη διατήρηση των υλικών των μνημείων», προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ. Ήδη στο πλαίσιο του έργου αυτού έχουν εγκατασταθεί συστήματα παρακολούθησης στην Κνωσό.
Με 750.000€, από το Ταμείο Ανάκαμψης, υλοποιήθηκε η, εκ βάθρων, επισκευή και αναβάθμιση του πωλητηρίου που λειτουργεί από τον Μάϊο του 2024. Από τον Απρίλιο του 2024, λειτουργούν ζώνες επισκεψιμότητας, μέσω ηλεκτρονικού εισιτηρίου και έχουν βοηθήσει πάρα πολύ στην τάξη της ροής των επισκεπτών.
Αυτός, κύριε Βουλευτά, είναι ο απολογισμός των έργων και της μέριμνας της κυβέρνησης μας, για την Κνωσό. Πότε έγιναν περισσότερα έργα; Σας παρακαλώ, να μου το πείτε. Όλα αυτά, σύμφωνα με το κείμενο της ερώτησης σας, αποδεικνύουν την απουσία ουσιαστικού ενδιαφέροντος του Υπουργείου Πολιτισμού για την Κνωσό!
Λυπάμαι, πραγματικά, γιατί δεν εγκαλείτε, με τον τρόπο αυτό, την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Εγκαλείτε όλα τα στελέχη του Υπουργείου που μοχθούν καθημερινά, για την ευπρέπεια και τη συντήρηση του συγκεκριμένου χώρου. Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ
Κύριε Βουλευτά,
Δεν αμφισβητώ ότι επισκέπτεστε την Κνωσό. Αλλά είναι διαφορετικό το «έχω γνώση του χώρου», από την επίσκεψη, όπως μας λέτε. Αν είχατε γνώση του χώρου, θα είχατε καταλάβει ότι στα περισσότερα ερωτήματα, τα οποία θέσατε στη δευτερολογία σας, έχω ήδη απαντήσει. Και έχω απαντήσει ξεκάθαρα.
Για να τα πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή.
Αναφέρατε ότι το αντίγραφο είναι αναπόσπαστο μέρος του αρχαίου μνημείου. Βεβαίως, είναι αναπόσπαστο μέρος του αρχαίου μνημείου. Δεν είπα εγώ κάτι διαφορετικό. Αλλά, συνεχίζατε να μιλάτε για την τοιχογραφία. Όσο αναπόσπαστο μέρος του μνημείου και να είναι, όσο πολύτιμο και να είναι ένα αντίγραφο, δεν μπορεί να συγκριθεί με το πρωτότυπο, την τοιχογραφία. Και αυτά, ο αρχαιολογικός νόμος τα διαχωρίζει σαφώς.
Επομένως, δεν λέω ότι δεν έγινε τίποτα, καθώς έπεσε το αντίγραφο της τοιχογραφίας, Για αυτό άλλωστε η αρμόδια υπηρεσία, με όλο της το επιστημονικό προσωπικό, φρόντισε, δουλεύοντας και τη νύχτα, να μαζέψει και το παραμικρό θραύσμα και αυτή τη στιγμή το αντίγραφο της τοιχογραφίας να αποκαθίσταται. Ένα το κρατούμενο.
Δεύτερον, μας είπατε ότι σήμερα υπάρχουν λινάτσες. Βεβαίως, υπάρχουν λινάτσες διότι όταν στήνονται σκαλωσιές για να μπορέσει να γίνει μία επισκευή, βεβαίως με τους κανόνες ασφαλείας πρέπει να μπουν λινάτσες. Αυτά τα οποία λένε τα δημοσιεύματα είναι λίγο περίεργο να τα υιοθετούμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτή τη στιγμή γίνονται εργασίες. Έχουν μπει σκαλωσιές και δουλεύει προσωπικό. Άρα, οι λινάτσες, για λόγους ασφαλείας, είναι επιβεβλημένες.
Από εκεί και πέρα, εγώ δεν αμφισβήτησα -εγώ το είπα- ότι το συγκεκριμένο ανακτορικό σύνολο -τα βασιλικά διαμερίσματα είναι κλειστά, από το τέλος της δεκαετίας του 1980. Είναι κλειστά; Βεβαίως, είναι κλειστά. Και γιατί είναι κλειστά; Διότι έχουν προβλήματα. Και πότε άρχισαν τα διαμερίσματα να αποκαθίστανται; Τον Σεπτέμβρη του 2019, επί Κυβερνήσεως Κυριάκου Μητσοτάκη. Και έχει ήδη ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των διαμερισμάτων του Βασιλέως. Η λινάτσα είναι στο Μέγαρο της Βασίλισσας. Εάν δεν υπήρχε πρόβλημα, δεν θα χρειαζόντουσαν να κάνουμε μελέτες. Δεν θα χρειαζόταν να εξασφαλίσουμε τους πόρους από την ΟΧΕ των Μινωικών Ανακτόρων, η οποία έγινε από κοινού με την Περιφέρεια, προκειμένου να γίνει το έργο. Εάν ήταν όλα τέλεια, θα ήταν όλα ανοικτά. Πότε γίνονται, όμως, όλα αυτά; Ξεκινούν το 2019 και είναι σε εξέλιξη.
Και οι 900.000, κύριε Βουλευτά, είναι οι πόροι από το 2014-2020. Από το 2021-2027, όπως σας είπα -διαβάστε και στα πρακτικά για να μην τα επαναλαμβάνω- είναι διασφαλισμένα 8.000.000, από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ. Είναι απολύτως διασφαλισμένα. Και σας είπα και ποιες είναι οι μελέτες. Αλλά, δεν είναι μόνο αυτό. Μας είπατε ότι όλα τα έχει κάνει η Περιφέρεια Κρήτης.
Ακούστε, με την Περιφέρεια Κρήτης, τον κύριο Σταύρο Αρναουτάκη και τους συνεργάτες του, έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία. Όμως, ο φάκελος υποψηφιότητας δεν έγινε από την Περιφέρεια Κρήτης. Έγινε από το ΥΠΠΟ! Και σας είπα για την αστοχία, τον Απρίλιο του 2019 του ΥΠΠΟ που υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση, προϋπολογισμού 140.000€ την οποία αναφέρετε, στο γραπτό σας κείμενο, που λόγω ασυμβατότητας με το τότε θεσμικό πλαίσιο, ήταν αδύνατον να προχωρήσει. Έγινε, λοιπόν, ο φάκελος με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ, από τα στελέχη του ΥΠΠΟ και σήμερα υποστηρίζεται όλο το επιστημονικό τμήμα μόνο από το ΥΠΠΟ. Και είναι φυσικό. Ο κύριος Αρναουτάκης και η Περιφέρεια Κρήτης έχουν το δικό τους ρόλο στην προώθηση της ένταξης. Αλλά, ο καθένας, όπως λέω, έχει διακριτό ρόλο. Επομένως, ό,τι γίνεται, γίνεται σε επιστημονικό επίπεδο, από το ΥΠΠΟ, σε συνεργασία με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στην UNESCO.
Ανέφερα ήδη- το επαναλαμβάνετε- από πού θα χρηματοδοτηθούν οι μελέτες για τα έργα που σας ανέφερα. Μα, σας είπα: Από την ΟΧΕ, την οποία φτιάξαμε, από κοινού, με την Περιφέρεια. Αν υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας; Βεβαίως, υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας. Αλλά, σε έναν μείζονα αρχαιολογικό χώρο τα πράγματα πρέπει να προτεραιοποιούνται. Και όταν τα βασιλικά διαμερίσματα είναι κλειστά από το τέλος της δεκαετίας του 1980, είναι καιρός να έχουν προτεραιότητα. Για αυτό, ακριβώς, και επενδύουμε αυτά τα ποσά, τα οποία επενδύουμε. Επίσης, σε έναν αρχαιολογικό χώρο δεν γίνεται μία αναστήλωση in vitro, έτσι ξαφνικά, πάμε να κάνουμε μία αναστήλωση. Ο αρχαιολογικός χώρος θέλει ένα ολιστικό πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης και από εκεί και πέρα γίνεται τμήμα-τμήμα και αυτό είναι το οποίο υλοποιεί το ΥΠΠΟ. Ακόμη και αν είχαμε άπειρους πόρους, δεν μπορούμε να παρεμβαίνουμε όχι στην Κνωσό, αλλά σε οποιοδήποτε μνημείο ως να είναι ένα σύγχρονο κτίριο και βάζουμε χιλιάδες ανθρώπους να δουλεύουν πάνω σε αυτό. Σας το είπα και προηγουμένως: Τα μνημεία υποδεικνύουν και το χρόνο και τον τρόπο παρέμβασής τους.
Για να δούμε λίγο τα θέματα της υποψηφιότητας. Για να κατατεθεί η υποψηφιότητα συντάχθηκε ένας φάκελος. Ένα διαχειριστικό σχέδιο και η μελέτη ανάλυσης κινδύνων που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές και την κλιματική αλλαγή. Αυτό το διαχειριστικό σχέδιο, αποκλειστικά, εκπονήθηκε από το ΥΠΠΟ. Και, ακριβώς, επειδή έχουμε τα προγράμματα που σας ανέφερα, στα οποία δεν δώσατε ιδιαίτερη βαρύτητα -τα δύο προγράμματα- παρά το γεγονός ότι στην ερώτησή σας θίγετε τα θέματα της κλιματικής αλλαγής, έχουν ακριβώς τη νέα φιλοσοφία που υπαγορεύουν οι επιχειρησιακές οδηγίες του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς, που είναι αυτό, το ολιστικό πλαίσιο προστασίας και ανάδειξης των έξι ανακτόρων, που θα καθορίζει και διασφαλίζει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τους τρόπους προστασίας και προβολής τους.
Επαναλαμβάνω, ουσιαστικοί αρωγοί στην προσπάθεια αυτή είναι η Περιφέρεια και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα μπορούσατε και από αυτούς να ζητήσετε ενημέρωση. Είμαι σίγουρη ότι θα σας την έδιναν.
Επίσης, στην ερώτησή σας, αναφέρετε ότι από στέλεχος του ΥΠΠΟ σε τοπικά μέσα, γνωρίζετε ότι για τις τοιχογραφίες έχει να γίνει συντήρηση από το 2003. Σας ενημερώνω, λοιπόν, ότι σύμφωνα με το ημερολόγιο που τηρείται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων, οι τοιχογραφίες ελέγχθηκαν από αρχαιολόγους και συντηρητές τον Σεπτέμβρη του 2024.
Κύριε βουλευτά,
Το ΥΠΠΟ έχει πλήρη γνώση του τεράστιου βάρους που φέρει, αυτού της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, και έχει προβεί σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες. Αυτή τη στιγμή ο στόχος στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς πρέπει να είναι εθνικός και είναι ένας. Και πρέπει να είναι κοινός. Και ποιος είναι αυτός;
Ο Μινωικός Πολιτισμός πρέπει να αναδειχθεί και να καθιερωθεί παγκοσμίως σε αυτό που πραγματικά είναι: Η αυγή του δυτικού πολιτισμού.
Σας ευχαριστώ, κύριε πρόεδρε.
