Την προσφυγή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου των Υπουργών ανακοίνωσε σήμερα από τις Βρυξέλλες ο ευρωβουλευτής και μέλος της Επιτροπής Ασφάλειας και Άμυνας, καθηγητής Νικόλας Φαραντούρης, όπως είχε προαναγγείλει ήδη από τις 27 Μαΐου. Η προσφυγή αφορά τον Κανονισμό SAFE, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο προβλέπει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και επιτρέπει, μεταξύ άλλων, και τη συμμετοχή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, με την ιδιότητα της «ομονοούσας» χώρας, δηλαδή υπό ένταξη στην ΕΕ.

Η επιτροπή νομικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έκρινε ότι πρέπει να εκκινήσει άμεσα νομική διαδικασία στο Δικαστήριο της ΕΕ, κάνοντας λόγο για παραβίαση της θεσμικής ισορροπίας και της δημοκρατικής νομιμότητας, καθώς ο συγκεκριμένος Κανονισμός υιοθετήθηκε χωρίς την απαιτούμενη διαδικασία συναπόφασης. Όπως επισημαίνει ο κ. Φαραντούρης, αυτό συνιστά σοβαρή παραβίαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου, όπως ορίζεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Η Κομισιόν και το Συμβούλιο υποστήριξαν ότι υπήρχαν λόγοι κατεπείγοντος, επιχείρημα που όμως δεν τεκμηριώνεται επαρκώς, ενώ, σύμφωνα με τον ίδιο, η επίσπευση θα μπορούσε να εξασφαλιστεί μέσω των προβλεπόμενων ταχειών διαδικασιών του Ευρωκοινοβουλίου.

Ο Έλληνας ευρωβουλευτής, καθηγητής ευρωπαϊκού δικαίου, είχε καταγγείλει δημόσια τις θεσμικές παρεκκλίσεις και είχε δηλώσει εξαρχής πως θα κινήσει νομικές διαδικασίες. Σε ανάλογο πνεύμα, η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα απέστειλε επιστολή στην Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκφράζοντας ενστάσεις για τη διαδικασία που ακολουθήθηκε και ζητώντας διευκρινίσεις. Η υπόθεση αναμένεται να ανοίξει πολιτική και θεσμική συζήτηση για τον ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου στη λήψη αποφάσεων με υψηλό οικονομικό και γεωπολιτικό αντίκτυπο.


Φαραντούρης: Δεν μπορεί να λαμβάνονται κολοσσιαίας σημασίας αποφάσεις όπως ο Κανονισμός SAFE χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικό έλεγχο

Σε σημερινές δηλώσεις του ο ευρωβουλευτής Νικόλας Φαραντούρης τόνισε: «Από την πρώτη στιγμή προειδοποίησα ότι η απόφαση να παρακαμφθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνιστά θεσμικό ολίσθημα. Δεν μπορεί να λαμβάνονται κολοσσιαίας σημασίας αποφάσεις – όπως ο Κανονισμός SAFE – χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Και ασφαλώς χωρίς την αυστηρή τήρηση του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Η επίκληση "έκτακτης ανάγκης" είναι προσχηματική και ανοίγει επικίνδυνους δρόμους. Η σημερινή απόφαση να παραπέμψουμε την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ αποτελεί την θεσμική απάντησή μας και δικαιώνει τις ενστάσεις που διατύπωσα από την πρώτη στιγμή».

Σημειώνεται ότι ο Έλληνας ευρωβουλευτής είχε χαρακτηρίσει τον Κανονισμό SAFE «διπλή κερκόπορτα» για την είσοδο της Τουρκίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς ασφάλειας και άμυνας, χαρακτηρισμό που χρησιμοποίησε κατόπιν και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας απευχόμενος όπως είχε πει «ο Κανονισμός να αποτελέσει την "κερκόπορτα" για την Τουρκία».


Τι είναι ο Κανονισμός SAFE

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2025/1106 του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2025, για τη θέσπιση της Δράσης για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE) θέσπισε ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο "SAFE" (Security Action for Europe), με προϋπολογισμό 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και της αμυντικής ετοιμότητας των κρατών μελών. Το SAFE αποτελεί μέρος του ευρύτερου σχεδίου «Readiness 2030» και φιλοδοξεί να διαμορφώσει μια ευρωπαϊκή αγορά άμυνας με τη συμμετοχή και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, σε κοινά σχήματα προμηθειών.

Η Επιτροπή επέλεξε ως νομική βάση το Άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, που προβλέπει λήψη αποφάσεων μόνο από το Συμβούλιο σε «έκτακτες περιστάσεις». Με το άρθρο αυτό αποκλείστηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από τη συναπόφαση, δηλαδή από τον καθορισμό του τρόπου διαχείρισης αυτών των τεράστιων κονδυλίων.


Η "αρχή της συναπόφασης" του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Πρόκειται για τη νομοθετική διαδικασία έγκρισης νομοθετικών πράξεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ από κοινού, κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εν λόγω διαδικασία θεσπίζεται στο άρθρο 294 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ και αποτελεί την συνήθη νομοπαρασκευαστική διαδικασία της ΕΕ. Με τη Συνθήκη του Μάαστριχ και την καθιέρωση της διαδικασίας συναπόφασης, το Κοινοβούλιο έγινε συννομοθέτης, επί ίσοις όροις με το Συμβούλιο, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες, όπου εφαρμόζονται ειδικές νομοθετικές διαδικασίες.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας μετονόμασε τη διαδικασία συναπόφασης σε συνήθη νομοθετική διαδικασία και αύξησε τον αριθμό των τομέων πολιτικής στους οποίους εφαρμόζεται αυτή η διαδικασία, ενισχύοντας έτσι τις εξουσίες του Κοινοβουλίου. Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή και καθηγητή ευρωπαϊκού δικαίου Νικόλα Φαραντούρη, «η παράκαμψη του Κοινοβουλίου παραβιάζει τη Συνθήκη και η Ευρώπη δεν μπορεί να χτίζει την άμυνά της εις βάρος των αρχών της».