Ε να νέο τοπίο διαµορφώνεται (και) για την Ελλάδα, µετά τις δύο συνόδους κορυφής, του ΝΑΤΟ στη Χάγη και της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις Βρυξέλλες, την περασµένη εβδοµάδα. Σηµαντικό στοιχείο στο καινούργιο αυτό τοπίο είναι η στήριξη που προσέφερε σύσσωµη η Ε.Ε. στην Ελλάδα στο ζήτηµα του παράνοµου και ανυπόστατου τουρκολιβυκού µνηµονίου, µε τη σχετική καθαρή αναφορά στα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, τα οποία αναµένεται να κλείσουν στις επόµενες ώρες.

Επειτα από έντονο διπλωµατικό παρασκήνιο, επιβεβαιώνεται στο κείµενο αυτό για ακόµα µία φορά η θέση της Ε.Ε. ότι το µνηµόνιο «παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώµατα τρίτων κρατών, δεν συνάδει µε το ∆ίκαιο της Θάλασσας και δεν µπορεί να παράγει έννοµες συνέπειες για τρίτα κράτη». Ουσιαστικά, δηλαδή, όπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές, επιβεβαιώνεται από τα κράτη-µέλη ότι το µνηµόνιο είναι άκυρο και δεν µπορεί να έχει νοµικές συνέπειες για τρίτες χώρες. Οπως επισήµανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, το τουρκολιβυκό µνηµόνιο «δεν έχει ουσιαστικά καµία πρακτική και νοµική αξία». Αυτό, µάλιστα, συνέβη ένα 48ωρο αφότου Λιβύη και Τουρκία υπέγραψαν µνηµόνιο συνεργασίας για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές. Ο χάρτης που έχει κυκλοφορήσει από τη λιβυκή εταιρεία πετρελαίου και φέρεται να αποτυπώνει τις περιοχές αυτές «εκ πρώτης όψεως φαίνεται να κινείται νοτίως της µέσης γραµµής», όπως ανέφεραν διπλωµατικές πηγές, που υπογράµµιζαν ότι «σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα δεν θα δεχθεί καµία παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωµάτων». Το δεύτερο στοιχείο στο νέο τοπίο είναι ο επανεξοπλισµός της Ευρώπης και η ανανεωµένη έµφαση σε θέµατα άµυνας και ασφάλειας.

Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι σαφώς ενοχληµένος από τη στάση της Ελλάδας να δεχθεί µόνο υπό συγκεκριµένους όρους και προϋποθέσεις τη συµµετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας, κάτι που φάνηκε από τις δηλώσεις του. «Με στόχο την ενίσχυση της άµυνας και την αποτελεσµατικότερη λειτουργία του στρατού, δεν θεωρούµε σωστό να τίθενται εµπόδια στο εµπόριο αµυντικών προϊόντων µεταξύ των συµµάχων. Αυτά τα εµπόδια και οι περιορισµοί πρέπει να αρθούν αµέσως και χωρίς καµία προϋπόθεση», ανέφερε ο πρόεδρος της Τουρκίας λίγο πριν από την αναχώρησή του από την Αγκυρα για τη Χάγη και τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ.

Οι τρίτες χώρες

Στη Σύνοδο της Ε.Ε. πέρασε η ελληνική πρόταση να συµπεριληφθεί στα συµπεράσµατα για την ασφάλεια και την άµυνα συγκεκριµένη αναφορά για τη συνεργασία της Ε.Ε. µε «οµονοούσες χώρες» (likeminded countries), που συµµερίζονται τους στόχους µας στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας». Νωρίτερα, στη διάρκεια της συζήτησης πίσω από τις κλειστές πόρτες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άµυνα και συγκεκριµένα σχετικά µε τη συνεργασία της Ε.Ε. µε τρίτες χώρες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φέρεται να έκανε ιδιαίτερη αναφορά σε τρίτες χώρες που δεν ευθυγραµµίζονται µε την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΚΕΠΠΑ) και να τόνισε ότι η Ευρώπη οφείλει να λάβει υπ’ όψιν τα στρατηγικά συµφέροντά της και να µην αντιµετωπίσει αυτές τις συνεργασίες ως business as usual ή απλώς ως µια επιχειρηµατική συναλλαγή, αφήνοντας έτσι µια έµµεση, πλην σαφέστατη, αιχµή για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας. Πρόκειται, µάλιστα, για µια αναφορά που δεν υπήρχε στο προσχέδιο των συµπερασµάτων, αλλά έπειτα από ελληνικές πιέσεις µπήκε στο τελικό κείµενο.

Στο νέο αυτό τοπίο, επίσης, επικρατεί έντονη ανησυχία και προβληµατισµός για το Μεταναστευτικό-Προσφυγικό. Καθώς το ένα µετά το άλλο τα υπερσυντηρητικά ή ακροδεξιά κόµµατα σηµειώνουν εκλογικές επιτυχίες στην Ευρώπη, το τελευταίο που θα ήθελαν να δουν οι ηγέτες των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών είναι µια απότοµη αύξηση των µεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική. Για αυτό και είναι έτοιµοι να στηρίξουν την προσπάθεια της Ελλάδας στο µείζον αυτό ζήτηµα. Οπως αποκάλυψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο της πρόσφατης συνεδρίασης του ΚΥΣΕΑ, ζήτησε από τον υπουργό Εθνικής Αµυνας Νίκο ∆ένδια και την ηγεσία των Ενόπλων ∆υνάµεων να µεριµνήσουν ώστε να αποσταλούν πλοία του ελληνικού Ναυτικού έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης ώστε προληπτικά, και σε συνεργασία µε τις λιβυκές Αρχές και µε τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές δυνάµεις, «να στείλουµε ένα µήνυµα ότι δεν πρόκειται να κάνουν κουµάντο οι διακινητές για το ποιος θα εισέρχεται στη χώρα µας», όπως χαρακτηριστικά είπε. Από τις Βρυξέλλες, ο πρωθυπουργός γνωστοποίησε ότι «ο αρµόδιος Ευρωπαίος επίτροπος µαζί µε υπουργούς από την Ιταλία, την Ελλάδα και τη Μάλτα θα βρεθεί στην ανατολική και τη δυτική Λιβύη στις αρχές Ιουλίου, έτσι ώστε να µεταφέρουµε το µήνυµα στις λιβυκές Αρχές ότι αυτή η πρακτική δεν µπορεί να γίνει άλλο ανεκτή». 

Ικανοποίηση

Λίγες ηµέρες νωρίτερα, µεγάλη ικανοποίηση είχε προκαλέσει στην Αθήνα η επιστολή της προέδρου της Κοµισιόν. «Παρά τη συνολική µείωση των παράτυπων διελεύσεων στην Ε.Ε. κατά 21% το πρώτο εξάµηνο του 2025, οι αυξηµένες ροές από τη Λιβύη εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής», αναφέρει η επιστολή που έστειλε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. Ο δε εκπρόσωπος Τύπου της Κοµισιόν για ζητήµατα µετανάστευσης, Μάρκους Λαµέρτ, έκανε λόγο για «ενδείξεις για ενδεχόµενη εργαλειοποίηση της µετανάστευσης από τη Λιβύη για πολιτικούς σκοπούς». Μέσα σε αυτό το κλίµα και την ατµόσφαιρα -και παρά την ολιγόλεπτη συνοµιλία των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν στη Χάγη- η συνεδρίαση του Ανώτατου Συµβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας και Τουρκίας στην Αγκυρα δεν αναµένεται να πραγµατοποιηθεί τελικά µέσα στο καλοκαίρι και µετατίθεται χρονικά για αργότερα.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά