Το ένα μετά το άλλο, τα τοπικά πολιτειακά κοινοβούλια των ΗΠΑ προχωρούν στην αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας. Χάρη στις συνεχείς προσπάθειες Ελληνοαμερικανών και Αμερικανών γερουσιαστών με φιλελληνικά αισθήματα, τα ψηφίσματα υποβάλλονται και ψηφίζονται συχνά με ομοφωνία, τη στιγμή που οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι ακροβατούν σε μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στις διαφορετικές εθνικότητες που συνυπάρχουν στις περιφέρειές τους. Ενα νέο όμως ψήφισμα υποβλήθηκε τον Μάιο του 2025, αυτή τη φορά από τον Ελληνοαμερικανό Τζον Λεμόντες (Γιάννη Λεμονίδη), στην 126η Περιφέρεια της Νέας Υόρκης. Ως Ελληνοαμερικανός 2ης γενιάς, από παππούδες και γιαγιάδες επιζώντες της γενοκτονίας του ποντιακού Ελληνισμού, των Αρμενίων και των Ασσυρίων, ο Λεμόντες τονίζει πως έχει πάντα συνείδηση του δώρου που του δόθηκε να γεννηθεί στην Αμερική, το οποίο είναι άμεσο αποτέλεσμα της επιβίωσής τους.

Γερουσιαστά, έχετε καταγωγή από Ελληνες προγόνους. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό;

Με κάνει πολύ πιο αποφασισμένο στο να βεβαιωθώ ότι δεν θα επιτρέψουμε στον κόσμο να ξεχάσει τι έγινε, τις γενοκτονίες που διαπράχθηκαν όχι μόνο σε εμάς, αλλά και σε άλλες εθνότητες στην Ιστορία. Οι παππούδες μου ήταν αρκετά τυχεροί ώστε να ξεφύγουν. Κατέληξαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως Αμερικανός δεύτερης γενιάς είμαι πολύ τυχερός, γνωρίζοντας τους αγώνες που έδωσαν και τι θυσίασαν. Οι Τούρκοι το αποκαλούν «τουρκική Ιφιγένεια της Ανατολίας», το πώς χρηματοδότησαν τη γενοκτονία με την κατάσχεση και την κλοπή των περιουσιακών στοιχείων των πολιτών που σκότωναν. Αυτό είναι ίσως ένα από τα πιο κατάφωρα εγκλήματα της σύγχρονης εποχής.

Η εξόντωση του ποντιακού Ελληνισμού δεν έχει αναγνωριστεί ως γενοκτονία από το αμερικανικό Κογκρέσο, αντίθετα με τη γενοκτονία των Αρμενίων. Για ποιον λόγο;

Το πρόβλημα βρίσκεται στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Στην πολιτεία μου, τουλάχιστον, το πρόβλημα οφείλεται στο γεγονός ότι το ελεγχόμενο νομοθετικό σώμα από τους Δημοκρατικούς φοβάται μήπως προσβάλει τους μουσουλμάνους και την Τουρκία. Είναι μια χώρα πολύ επιθετική και φροντίζει να το προβάλλει αυτό, γιατί την ευνοεί στην πολιτική της. Ενα από τα στοιχεία της πολιτικής αυτής είναι να περιορίσουν την έκταση της γενοκτονίας και όσων διέπραξαν. Δεν την αναγνώρισαν ποτέ. Κάθε κυβέρνηση που αρνείται να αναγνωρίσει τον ρόλο της σε μια γενοκτονία είναι τρεις φορές πιο πιθανό να διαπράξει μια άλλη. Δεν πρέπει να τους αφήσουμε να ξεχάσουν τι έκαναν. Ο κόσμος καταλαβαίνει τη γενοκτονία των Ποντίων, τη γενοκτονία των Αρμενίων. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα αναγνωρίσουν ότι ιστορικά αυτές συνέβησαν. Αυτοί οι άνθρωποι σκοτώθηκαν, εκατομμύρια άλλοι εκτοπίστηκαν.

 Τι πρέπει να γίνει για να αναγνωριστεί η ποντιακή γενοκτονία, δεδομένου ότι εσείς έχετε υποβάλει ψήφισμα σχετικά με αυτό;

Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι μου πήρε τρία χρόνια για να περάσω αυτό το ψήφισμα, γιατί επέλεξαν να το μπλοκάρουν ενεργά και, τελικά, όταν εμφανίζεται στον πίνακα της ημερήσιας διάταξης, αναγράφεται ως «Γενοκτονία των Αρμενίων». Ο μόνος τρόπος για να περάσω το ψήφισμα ήταν να συμφωνήσω στη μετονομασία του. Στο κείμενό μου, ωστόσο, αναφέρομαι στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, που κόστισε χιλιάδες ζωές Ελλήνων, Ασσυρίων, Αρμενίων. Η πολιτεία μού το μπλόκαρε συστηματικά. Δεν κατάφερα ποτέ να βρω την αιτία για αυτό. Είτε μας αρέσει είτε όχι, κάθε χώρα έχει στο ιστορικό της μια τραγωδία. Συνήθως, όταν μελετήσει κανείς βαθιά το παρελθόν, θα δει ότι κάθε χώρα έχει μελανές σελίδες στην ιστορία της, για τις οποίες θα παραδεχόταν ότι δεν θα έπρεπε να έχουν γραφτεί. Σε αυτή την περίπτωση αυτό δεν συνέβη, γιατί οι Τούρκοι ακολούθησαν ενεργά μια πολιτική που υποστήριζε ότι «εμείς δεν το κάναμε αυτό».

Δεν είναι το μοναδικό ψήφισμα. Εχουν υποβληθεί κατά καιρούς και άλλα, όπως αυτό από τον γερουσιαστή του Ρόουντ Αϊλαντ, Λεωνίδα Ραπτάκη.

Πολλές από τις πολιτείες μας επιτρέπουν επιτέλους τα ψηφίσματα να περάσουν. Τα τελευταία δύο χρόνια αυτό συνέβη και στο Κονέκτικατ, στο Ρόουντ Αϊλαντ. Υπάρχει ένα κενό χρόνου, από το 1922 μέχρι σήμερα, οπότε και άρχισαν κάποιες πολιτείες να επιτρέπουν αυτή την αναγνώριση. Πρόκειται για ένα γεγονός που είναι ιστορικά γνωστό για περισσότερα από 100 χρόνια. Το ψήφισμα στην πολιτεία μου αναγνωρίστηκε τον Μάιο του 2025.

Πολεμήσατε στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Πώς αισθανθήκατε όταν ήσασταν εκεί;

Σχεδόν όλοι οι άντρες της οικογένειάς μου υπηρέτησαν στον Στρατό. Είμαι ο γιος ενός βετεράνου του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ και οι θείοι μου ήταν βετεράνοι του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Καθώς μεγάλωνα και αναγνώριζα τη συνεισφορά τους στον κόσμο μας, αποφάσισα ότι δεν θα απολάμβανα απλώς όσα μου προσφέρονταν, αντίθετα με τους περισσότερους Αμερικανούς, που απλώς έχουν βυθιστεί στις σημερινές πολυτέλειες. Απολαμβάνουν τα οφέλη της κοινωνίας μας, αλλά δεν συμμετέχουν σε καμία από τις υποχρεώσεις τους. Και αυτές οι υποχρεώσεις υπό την απειλή όπλου είναι πολύ διαφορετικές από το να πιείτε ένα φλιτζάνι καφέ και να συζητήσετε ένα πολιτικό θέμα. Οταν η διπλωματία αποτυγχάνει, πολεμάς. Δεν υπάρχει τίποτα καλό στον πόλεμο, όμως είναι απαραίτητος κάποιες φορές. Δεν έχεις χώρα αν δεν έχεις σύνορα και χωρίς αυτά δεν έχεις πολιτισμό. Ο πρωταρχικός ρόλος κάθε κυβέρνησης, πάνω απ’ όλα, είναι η προστασία των πολιτών της.

Οταν αναλογίζεστε την ελληνική σας καταγωγή, τι νιώθετε;

Οι παππούδες μου, όταν διέφυγαν μαζί με άλλους συνομηλίκους τους, ήρθαν σε μια Αμερική που δεν τους καλωσόρισε, δεν τους ήθελε. Προσπάθησε να τους εμποδίσει ενεργά να εργαστούν. Ηταν δύσκολο για αυτούς, κάτι που με έκανε να εκτιμήσω όσα εκείνοι κατάφεραν. Ηταν η πρώτη γενιά, που ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του ’20. Κλήθηκαν να πάρουν απόφαση για την τύχη των παιδιών, καθώς βρίσκονταν σε στρατεύσιμη ηλικία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και με χαρά πρόσφεραν τα παιδιά τους για τα οφέλη της χώρας μας, αναγνωρίζοντας όλα όσα τους είχε δώσει η χώρα αυτή. Από όλες τις εθνοτικές ομάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μόνη που έχει εντάξει τα παιδιά της στην επαγγελματική τάξη μέσα σε μόλις μία γενιά είναι οι Ελληνες. Είναι μια συνειδητή απόφαση της θυσίας, στην περίπτωσή μου, των παππούδων και των γιαγιάδων μας και της γενιάς τους. Ως κοινότητα αναρωτήθηκαν: Θα ζούμε εδώ για 20 γενιές και θα είμαστε ακόμη στον πάτο ή θα φτάσουμε στην κορυφή; Θυσίασαν τα πάντα για να το κάνουν αυτό και το έκαναν με επιτυχία. Ηταν μια μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία.

Το Αφγανιστάν είναι συνδεδεμένο με τους Δίδυμους Πύργους. Πώς επηρέασε η 11η Σεπτεμβρίου την απόφασή σας να συμμετάσχετε στην αποστολή;

Στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, κατά την πρώτη μου αποστολή, όταν πήραμε τη διαταγή για κατάπαυση του πυρός, η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι κάναμε τραγικό λάθος. Οταν δόθηκε η εντολή κατάπαυσης του πυρός, δεν είχαμε ακόμη κόψει το κεφάλι του φιδιού. Και έτσι είχαμε τον Σαντάμ Χουσεΐν ακόμη στην εξουσία, γεγονός που οδήγησε σε πολύ περισσότερες στρατιωτικές αποστολές. Η σκέψη όλων μας, τη στιγμή που δόθηκε η εντολή να σταματήσουμε, ήταν «ω, Θεέ μου, θα είμαστε εδώ για το υπόλοιπο της καριέρας μας, για το υπόλοιπο της ζωής μας ή μέχρι να μας συλλάβουν, ή κάτι άλλο κακό». Και αυτό ακριβώς συνέβη. Είμαστε ακόμα εκεί, με εξαίρεση την καταστροφική υποχώρηση από την Καμπούλ. Θα μπορούσαμε να έχουμε μια διατεταγμένη απόσυρση με την πάροδο του χρόνου, αντί να αφήσουμε όπλα υψηλής τεχνολογίας, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, στον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό μας. Αυτή είναι η παρωδία της κυβέρνησης Μπάιντεν. Αν ο πρόεδρος Τραμπ ή οποιοσδήποτε ισχυρός Ρεπουμπλικανός ήταν στην εξουσία, η επιχείρηση που διεξήχθη από τους μουσουλμάνους εξτρεμιστές δεν θα είχε συμβεί στο Ισραήλ, όπως και ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Πιστεύετε ότι ο κόσμος σήμερα είναι πιο ασφαλής;

Ο κόσμος έχει πάντα εστίες ανάφλεξης, αλλά γίνεται όλο και πιο ασφαλής. Η νούμερο ένα προτεραιότητα του προέδρου μας ήταν να κλείσει τα σύνορά μας, επειδή δεχόμασταν εισβολή. Προέρχομαι από μια συνοριακή πολιτεία, τη Νέα Υόρκη. Οι Δημοκρατικοί, υπεύθυνοι για την πολιτεία μου, ψήφισαν νόμο που καθιστά κακούργημα για τις τοπικές Αρχές να συντονίζονται με τις ομοσπονδιακές Αρχές σε ό,τι αφορά τους παράνομους μετανάστες. Αν ήσασταν τοπικός αστυνομικός ή σερίφης και εγώ ήμουν ο ομοσπονδιακός πράκτορας, και είχατε ένα σύνολο από παράτυπους μετανάστες υπό τον έλεγχό σας, δεν θα είχατε δικαίωμα να μου το πείτε, γιατί θα σας κατηγορούσαν για κακούργημα. Οι μόνοι άνθρωποι που έχουν ζήσει σε μια υπαρξιακή απειλή των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η γενιά του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και είναι σχεδόν όλοι νεκροί. Οι άνθρωποι που κατανοούν τον ρόλο της ασφάλειας και τον ρόλο ενός ισχυρού Στρατού έχουν ζήσει μόνο σε συνθήκες ευημερίας, χωρίς να έχουν στερηθεί ούτε μια νύχτα χωρίς κρεβάτι, δεν έχουν χάσει ποτέ ένα γεύμα, δεν έχουν κρυώσει ποτέ, δεν έχουν ζεσταθεί ποτέ, δεν έχουν σβήσει ποτέ τα φώτα. Νομίζουν ότι η ζωή τους είναι δύσκολη, στην πραγματικότητα όμως ζουν με βάση τα παγκόσμια πρότυπα πολυτέλειας.

Διακρίνετε κάποια ομοιότητα μεταξύ του πολέμου στο Ιράκ και του πολέμου ΙράνΙσραήλ, δεδομένου ότι και οι δύο στοχεύουν στην καταστροφή των όπλων μαζικής καταστροφής;

Ο πόλεμος με το Ιράν είναι στα σχέδια εδώ και 40 χρόνια. Ο βομβαρδισμός των πυρηνικών τους εγκαταστάσεων έσωσε πιθανώς εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, επειδή θα είχαν χρησιμοποιήσει αυτά τα όπλα. Δυνητικά θα μπορούσαν να τα είχαν εκτοξεύσει ακόμα και κατά της Αθήνας. Αυτό ήταν ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά προληπτικά χτυπήματα στη σύγχρονη εποχή. Ισως σε 50 χρόνια από τώρα, όταν εμείς δεν θα ζούμε, κάποιος να γράψει για το πόσες ζωές έσωσε.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα μοιράζονται κοινές αξίες και συμφέροντα και αυτό εκφράστηκε με τη συμφωνία για την κοινή άμυνα και την πρωτοβουλία «3+1». Τι ακολουθεί;

Γνωρίζουμε ότι η Τουρκία διευκολύνει τον ασύμμετρο πόλεμο κατά της Ελλάδας μέσω πληρεξουσίου. Η Λιβύη χρησιμοποιεί την ανθρωπότητα ως μέσο πίεσης, με αποτέλεσμα να αποσπάται η στρατιωτική σας προσοχή. Προσωπικά, θα ήθελα να δω τη χώρα μου να ασκεί πίεση σε αυτούς και στη Λιβύη με τον τρόπο που θα έκανε ένας Ρεπουμπλικανός, ωστόσο δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα ταυτόχρονα. Σε πολλές περιπτώσεις η ελληνική ομάδα γερουσιαστών ή μέλη τοπικών συνελεύσεων εξέφρασαν τις αντιρρήσεις τους για την απόκτηση των F-16 και των F-35 από την Τουρκία. Βλέπουμε ωστόσο ότι οι δύο χώρες διαπραγματεύονται εκ νέου. Η μακροπρόθεσμη πολιτική των ΗΠΑ προέβλεπε την αεροπορική υπεροχή της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας. Προσωπικά, έγραψα πολλές επιστολές προς την κυβέρνηση Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της θητείας της, ζητώντας από τον πρώην πρόεδρό μας να μην προμηθεύσει την Τουρκία με το πιο σύγχρονο πακέτο αναβάθμισης, καθώς είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που διατηρεί τη σταθερότητα.

Η Ελλάδα έχει αεροπορική υπεροχή;

Ο μέσος Αμερικανός μπορεί να μη γνωρίζει καν τι σημαίνει αυτό. Οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν αναγνωρίζουν τη σημασία της Ελλάδας, από γεωστρατηγική άποψη, στο λίκνο της Ανατολικής Μεσογείου, στην ανατολική και νότια πλευρά του ΝΑΤΟ και με την Τουρκία, επίσης μέλος του ΝΑΤΟ, που απειλεί συνεχώς να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ. Κανείς δεν θέλει να συμβεί αυτό. Αν η Τουρκία εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα πάει στους Ρώσους. Νομίζω ότι αυτό θα είχε τεράστιο αποσταθεροποιητικό αποτέλεσμα σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά