Διπλωμάτες που γνωρίζουν προσωπικά τον Ταγίπ Ερντογάν τον περιγράφουν στην υπογράφουσα ως έναν πρόεδρο που ζυγίζει προσεκτικά την κάθε του κίνηση. Ως έναν άνθρωπο που δεν λειτουργεί εν θερμώ και που κάθε του δράση συνιστά αντίδραση σε ένα γεγονός που είτε τον ικανοποίησε είτε τον δυσαρέστησε. Τούτων λεχθέντων, η αιφνιδιαστική κίνηση της τουρκικής πλευράς να ζητήσει αναβολή της συνάντησης των κυρίων Μητσοτάκη και Ερντογάν, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, και μάλιστα τέσσερις ώρες πριν από το συμφωνημένο ραντεβού, αν μη τι άλλο, μαρτυρά ότι η ματαίωση δεν ήταν απόρροια (μόνο) βεβαρημένου προγράμματος.

Συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν: Η επίσημη εκδοχή της ακύρωσης

Η επίσημη εκδοχή θέλει ως αιτία της αναβολής -και εντέλει ακύρωσης- του ραντεβού το ασφυκτικά γεμάτο πρόγραμμα του Τ. Ερντογάν. Πράγματι, η συνάντηση με τον Ελληνα πρωθυπουργό θα γινόταν στις 9 (ώρα Ελλάδος), ενώ στις 9.30 ο Τούρκος πρόεδρος θα έπρεπε να βρίσκεται στη Διάσκεψη για τη Γάζα που συγκάλεσε ο
Ντόναλντ Τραμπ, προσκαλώντας ηγέτες αραβικών και μουσουλμανικών χωρών. Γεγονός που, όμως, ήταν ήδη γνωστό τουλάχιστον από το απόγευμα της Δευτέρας. Αυτό μαρτυρά ότι οι Τούρκοι ήταν σε θέση να ειδοποιήσουν την ελληνική πλευρά εγκαίρως, αλλά επέλεξαν να μην το κάνουν. Οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν μια
ρήση που λέει «if there is a will, there ’s a way», αν υπάρχει θέληση, δηλαδή, βρίσκεται ο τρόπος να γίνει κάτι. Η Αθήνα, λοιπόν, δεν αποκλείει να υπάρχει πολιτική σκοπιμότητα πίσω από την ακύρωση του ραντεβού.

Ετσι, ερχόμαστε στις ανεπίσημες -και επικρατέστερες- εκδοχές πίσω από την ακύρωση της συνάντησης κορυφής. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Μιλιέτ» διέρρευσε ότι εκείνο που δυσαρέστησε την Αγκυρα είναι το γεγονός ότι η Αθήνα βιάστηκε να ανακοινώσει τη συνάντηση. «Ακούγεται προσχηματικό», σχολίαζαν στα «Π» αρμόδιες πηγές. Η αλήθεια είναι ότι για μεγάλα γεγονότα, όπως η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, λόγου χάριν, Ελλάδα και Τουρκία εξέδιδαν ταυτόχρονες ανακοινώσεις. Στον αντίποδα, έχει συμβεί ακόμα και να ανακοινώνεται μια ελληνοτουρκική υπουργική συνάντηση κατόπιν εορτής. Τις περισσότερες φορές, πάντως, η Ελλάδα προαναγγέλλει τις συναντήσεις. Εν αντιθέσει με την Τουρκία. Σημειωτέον, αυτή τη φορά ο τουρκικός Τύπος δεν φιλοξενούσε άρθρα ενόψει του ραντεβού. Σαν να μην υπήρχε. «Ηταν άρτια κανονισμένη και συμφωνημένη συνάντηση», επιμένουν από την κυβέρνηση. Επομένως, εδώ προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Γιατί ενοχλήθηκαν αυτή τη φορά οι Τούρκοι, ενώ άλλες φορές δεν είχαν ενοχληθεί;


Μητσοτάκης: C’est la vie, όπως θα έλεγαν και οι Γάλλοι

Αριστα ενημερωμένες πηγές εκτιμούν ότι ο Τ. Ερντογάν δεν δυσαρεστήθηκε ούτε λόγω της υποτιθέμενης διαρροής του ραντεβού, λόγω της ατζέντας που -όπως πάντα, έτσι και τώρα- «έπαιζαν» τα ελληνικά media λίγες ημέρες πριν. Εξάλλου, ό,τι κι αν ακουγόταν πως θα συζητηθεί (άρση casus belli ως προαπαιτούμενο για την ένταξη της Τουρκίας στο SAFE, Λιβύη, «Γαλάζια Πατρίδα», καλώδιο κ.λπ.) δεν θα μπορούσε να «χωρέσει» σε μια κουβέντα μισής ώρας. Για την ακρίβεια, σε είκοσι λεπτά καθαρού χρόνου, αφού θα υπήρχε και διερμηνεία. Εξ ου και οι ίδιες πηγές διάβαζαν την κίνηση του Τ. Ερντογάν ως ένα ξεκάθαρο μήνυμα δυσαρέσκειας μετά τις πρόσφατες ελληνικές κινήσεις. Η κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, τα Θαλάσσια Πάρκα, η έλευση της Chevron για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης αλλά και η έναρξη συζητήσεων με την Τρίπολη για τη χάραξη ελληνο-λιβυκής ΑΟΖ δεν άρεσαν στον «σουλτάνο». Ειδικά αν δεν περίμενε ότι κάποιο από τα παραπάνω θα γίνει και εν τέλει έγινε.

Η απάντηση ήρθε διά στόματος του Κ. Μητσοτάκη και ήταν στα... γαλλικά. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Wall Street Journal», ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Εάν κάποιες φορές αυτό που κάνουμε προκαλεί κάποια δυσφορία στην Τουρκία, ας είναι. C’est la vie, όπως θα έλεγαν και οι Γάλλοι», αφήνοντας αιχμές ότι ο Ερντογάν θύμωσε για τις έρευνες της Chevron και γι’ αυτό «τορπίλισε» το ραντεβού. Η κυβέρνηση ρίχνει το μπαλάκι στην Τουρκία για να επαναπρογραμματιστεί η συνάντηση.


Δυσοίωνες oι προβλέψεις για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων 

Μολονότι, μετά το ναυάγιο της Τρίτης, ο Γιώργος Γεραπετρίτης αποκάλυψε ότι έγινε και την Τετάρτη ακόμα μία προσπάθεια εύρεσης χρόνου για τη συνάντηση των δύο ηγετών, αυτό δεν κατέστη εφικτό. Λίγες ώρες αργότερα, το απόγευμα της Πέμπτης συγκεκριμένα, καταγράφηκαν τρεις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου από ένα τουρκικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος.

Οι προβλέψεις για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι δυσοίωνες. Αν και η Ελλάδα επιδιώκει τον διάλογο -δηλώνοντάς το δημοσίως και μη- είναι παράλληλα αποφασισμένη να προχωρήσει και σε κινήσεις που αναμφίβολα θα εξοργίσουν την Τουρκία. Πρώτα απ’ όλα, η κυβέρνηση έχει προαναγγείλει ότι θα ασκήσει βέτο για την ένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, αν δεν αρθεί το casus belli. Επ’ αυτού έχει συμμάχους. Εκτός από την Κύπρο, γαλλική διπλωματική πηγή έλεγε ότι και το Παρίσι θα... βάλει πλάτη. Επίσης, η Αθήνα θέλει να προχωρήσει και το καλώδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος - Κύπρου (και, σε δεύτερο χρόνο, Ισραήλ). Σημειωτέον, η ίδια γαλλική πηγή έλεγε ότι η Γαλλία υποστηρίζει το έργο, ξεκαθαρίζοντας, ωστόσο, ότι, σε περίπτωση κρίσης, δεν θα ενεργοποιηθεί η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής που προβλέπει η ελληνο-γαλλική αμυντική συμφωνία. Καθώς η εμπλοκή στην παρούσα φάση εντοπίζεται μεταξύ των εταιρειών. Δεν πρόκειται για επανάληψη του καλοκαιριού του 2020 («Oruc Reis») και, άρα, δεν χρήζει ενεργοποίησης του σχετικού άρθρου της αμυντικής συμφωνίας. Ας ελπίσουμε ότι τα κύματα στα μέχρι πρότινος (θεωρητικά) ήρεμα νερά δεν θα προκαλέσουν φουρτούνα.

*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»