Οι επαφές στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, η ξαφνική ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη Ερντογάν και το τετ α τετ του Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο πρόεδρο άφησαν πίσω τους ισχυρά πολιτικά μηνύματα. Όπως εκτιμούν οι ειδικοί, ένα είναι βέβαιο για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων: η περίοδος «νηνεμίας» τελείωσε και η ευθύνη ανήκει στην Άγκυρα. Παράλληλα, η Αθήνα συνεχίζει τον δρόμο της εξοπλιστικής, ενεργειακής και γεωπολιτικής ενίσχυσης, χωρίς όμως να αποκλείει τον διάλογο.


Οι λόγοι της ακύρωσης της συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν

Τις τελευταίες ημέρες πολλά γράφτηκαν για την απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν –γιατί επρόκειτο ξεκάθαρα για επιλογή– να αναβάλει τη συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό μόλις τέσσερις ώρες πριν από το προγραμματισμένο ραντεβού. Επισήμως, η τουρκική πλευρά επικαλέστηκε το ασφυκτικά γεμάτο πρόγραμμα του προέδρου. Σύμφωνα με το πλάνο, στις 09:00 θα έβλεπε τον Κυριάκο Μητσοτάκη για περίπου 20 λεπτά καθαρού χρόνου, αφού στις 09:30 έπρεπε να συμμετάσχει στη συνεδρίαση για τη Γάζα που συγκάλεσε ο Ντόναλντ Τραμπ με ηγέτες αραβικών και μουσουλμανικών χωρών. Ωστόσο, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κυριακάτικης Απογευματινής», η τουρκική πλευρά γνώριζε το πρόβλημα από το απόγευμα της Δευτέρας και θα μπορούσε να ζητήσει αλλαγή εγκαίρως. Δεν το έκανε, γεγονός που οδηγεί διπλωματικές πηγές να μιλούν για προσχηματική δικαιολογία. Όπως επισημαίνουν, στην πραγματικότητα η Τουρκία θα είχε περισσότερα να κερδίσει από μια χειραψία με τον Έλληνα πρωθυπουργό – κυρίως την εικόνα προς τη Δύση ότι συνομιλεί με όλους τους γείτονες και τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.


Τι λένε διπλωματικοί κύκλοι 

Πάντως, άριστα πληροφορηµένοι διπλωµατικοί κύκλοι έλεγαν στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» ότι ούτε τα άλλα σενάρια που ακούστηκαν τις τελευταίες ηµέρες ευσταθούν. Συγκεκριµένα, ειπώθηκε ότι η Τουρκία ενοχλήθηκε, επειδή η Ελλάδα βιάστηκε να ανακοινώσει τη συνάντηση. «Εµείς πάντα ανακοινώνουµε a priori τις συναντήσεις µας, εν αντιθέσει µε τους γείτονές µας. Η συνάντηση ήταν κανονισµένη και άρτια οργανωµένη», επέµεναν από την Αθήνα.

Το έτερο σενάριο, που απορρίπτουν ως εκδοχή οι καλά γνωρίζοντες, σχετίζεται µε την υποτιθέµενη διαρροή της ατζέντας (άρση του casus belli ως προϋπόθεση για συµµετοχή της Τουρκίας στο SAFE αλλιώς βέτο, Λιβύη, ενέργεια, καλώδιο κ.λπ.). Είθισται, πριν από κάθε ελληνο τουρκική επαφή, ο Τύπος να δηµοσιεύει τα επικρατέστερα θέµατα που πρόκειται να συζητηθούν. Το ίδιο συνέβη και τώρα. Γιατί δεν ενοχλήθηκαν στο παρελθόν οι Τούρκοι και ενοχλήθηκαν αυτή τη φορά; Οι ίδιοι διπλωµατικοί κύκλοι εκτιµούν ότι ο Τ. Ερντογάν θα ακύρωνε τη συνάντηση µόνο για κάτι που τον δυσαρέστησε.

Πάντως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε την Παρασκευή από το βήµα του ΟΗΕ ότι: «Η Ανατολική Μεσόγειος αντιµετωπίζει πολλές προκλήσεις, όπως η µετανάστευση. Σε κάθε µας σχέση µε κάθε γείτονα η Ελλάδα έχει πυξίδα τον σεβασµό του ∆ιεθνούς ∆ικαίου. Η Ελλάδα αναζητά ειρηνική συνύπαρξη µε την Τουρκία. Τα ήρεµα νερά πρέπει να µας επιτρέψουν να βρούµε λύση και για τις δύο πλευρές. Η Τουρκία πρέπει να άρει την απειλή πολέµου εναντίον της Ελλάδας, που είναι µαύρο σύννεφο πάνω από τις σχέσεις µας. Το casus belli πρέπει να αρθεί» υπογράµµισε, στέλνοντας σαφές µήνυµα στην Τουρκία. Η εξοπλιστική αναβάθµιση της Ελλάδας και τα νέα deals που δροµολογούνται, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασµός, τα Θαλάσσια Πάρκα, η προετοιµασία της συζήτησης µε την Τρίπολη για τη χάραξη ελληνολιβυκής ΑΟΖ, η επιµονή στην κατασκευή του καλωδίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου και, φυσικά, η έλευση της Chevron για έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης είναι κινήσεις που σίγουρα δεν άρεσαν στην Τουρκία. Ουδείς µπορεί να µαντέψει ποια εξ αυτών ξάφνιασαν και, ως εκ τούτου, θύµωσαν τον Τ. Ερντογάν. Ενδεχοµένως να µην περίµενε ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει. Να µας το «κράταγε».

Οπως, όµως, είπε και ο πρωθυπουργός στη «Wall Street Journal»: «Εάν κάποιες φορές αυτό που κάνουµε προκαλεί κάποια δυσφορία στην Τουρκία, ας είναι. C’est la vie, όπως θα έλεγαν και οι Γάλλοι».


Πώς «διαβάζουν» τη συνάντηση Ερντογάν - Τραμπ

Εκτός από τη διπλωµατική απρέπεια της Νέας Υόρκης, ο Τ. Ερντογάν επιχείρησε να «ψηλώσει» προβάλλοντας και τη σχέση του µε τον Ντ. Τραµπ. Η αλήθεια είναι ότι ο «πλανητάρχης» εξήρε τον ρόλο που παίζει η Τουρκία για ορισµένα κρίσιµα -για τις ΗΠΑ- θέµατα (Συρία, Γάζα κ.λπ.), ενώ κατά τη συνάντηση των δύο προέδρων στον Λευκό Οίκο υπεγράφησαν και συµφωνίες για την αγορά 225 αεροσκαφών Boeing από την Turkish Airlines, deals για υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG), ενώ υπεγράφη και Μνηµόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τοµέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας.

Από την Αθήνα σχολίασαν στην «Κυριακάτικη Α» ότι µια Τουρκία εντός ΝΑΤΟ είναι καλύτερη από µια Τουρκία «εκτός». Εννοώντας ότι είναι προς το συµφέρον όλων των µελών της Συµµαχίας να είναι η γείτονα στο πνεύµα της Συµµαχίας και δεµένη στο άρµα της ∆ύσης. Ως προς τα F-35 που διακαώς θέλει η Τουρκία, οι ίδιες φωνές έλεγαν στην εφηµερίδα µας ότι ο δρόµος είναι πολύ µακρύς και δύσκολος για την Αγκυρα. ∆εν λύθηκαν όλα την Πέµπτη στην Ουάσινγκτον. Για να πάρει η Τουρκία τα µαχητικά πέµπτης γενιάς πρέπει να ξεπεράσει τέσσερα στάδια. Πρώτον, πρέπει να αποδεσµευθεί από τη ρωσική ενέργεια, πράγµα το οποίο δεν µπορεί να γίνει από τη µια µέρα στην άλλη.

∆εύτερον, οφείλει να λύσει το θέµα των ρωσικών S-400. Τρίτον, απαιτείται το πράσινο φως από το Κογκρέσο και, τέλος, µένει να το δεχθεί και το... Ισραήλ, οι σχέσεις του οποίου µε την Τουρκία βρίσκονται στο ναδίρ. Το Τελ Αβίβ λέει και ξαναλέει ότι δεν θέλει να συνορεύει µε µια «εχθρική» δύναµη που έχει και εκείνη F-35 στο οπλοστάσιό της.


Οι επαφές υψηλού επιπέδου και η τακτική Μητσοτάκη

Αξίζει να σηµειωθεί ότι, την ώρα που οι Ντ. Τραµπ και Ρ.Τ. Ερντογάν συζητούσαν το θέµα των F-35 και των F-16 στον Λευκό Οίκο, ο Κ. Μητσοτάκης συναντούσε τον πρόεδρο της Lockheed Martin, κατασκευάστριας εταιρείας των F-35 που θα προµηθευτεί η Ελλάδα. Ενώ, λίγες ώρες πριν, ο πρωθυπουργός είχε συνάντηση γνωριµίας και µε την Κίµπερλι Γκίλφοϊλ.

Η άρση των κυρώσεων βάσει του νόµου CAATSA, στην οποία προσβλέπει ο Τ. Ερντογάν για να πάρει τα F-35, πρωταγωνίστησε και στην επιστολή που έστειλαν βουλευτές στους υπουργούς Εξωτερικών και Αµυνας των ΗΠΑ, λίγο πριν από τη συνάντηση Ντ. Τραµπ - Τ. Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Ο Κρις Πάππας, ο Γκας Μπιλιράκης, η Ντίνα Τάιτους και η Νικόλ Μαλλιωτάκη, συµπρόεδροι και αντιπρόεδροι της Ελληνικής Οµάδας, ηγήθηκαν ενός διακοµµατικού γκρουπ συναδέλφων τους σε επιστολή προς τον Μάρκο Ρούµπιο και τον Πιτ Χέγκσεθ. Οι νοµοθέτες εξήγησαν ότι αντιτίθενται στην πώληση µαχητικών αεροσκαφών F-16 και F-35 στην Τουρκία, λόγω της κατοχής ρωσικών πυραυλικών συστηµάτων S-400. Προτρέπουν την κυβέρνηση Τραµπ να σεβαστεί και να τηρήσει το αµερικανικό ∆ίκαιο πριν προχωρήσει σε µια τέτοια πώληση. Τονίζοντας τον κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, οι νοµοθέτες έγραψαν: «Οι κίνδυνοι ασφαλείας από την απόκτηση και τη συνεχιζόµενη κατοχή του ρωσικού συστήµατος S-400 από την Τουρκία είναι γνωστοί. Το S-400 αποτελεί άµεση απειλή για τα στρατιωτικά αεροσκάφη των ΗΠΑ, συµπεριλαµβανοµένων τόσο του F-16 όσο και του F-35, επιτρέποντας στις ρωσικές µυστικές υπηρεσίες να αποκτήσουν πληροφορίες για ευαίσθητη στρατιωτική τεχνολογία των ΗΠΑ, εάν λειτουργούν παράλληλα µε αυτές τις πλατφόρµες». Βεβαίως, αν η Τουρκία πάρει Patriot από τις ΗΠΑ, πρακτικά δεν θα χρειάζεται τους S-400. Μια τέτοια αλλαγή, όµως, θα δυσαρεστούσε τον Βλαντίµιρ Πούτιν. Εποµένως, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για την Αγκυρα.


Το αεροπορικό ισοζύγιο γέρνει υπέρ της χώρας µας

Οπως κι αν εξελιχθούν τα πράγµατα γύρω από τα F-35, όποιο «αντάλλαγµα» κι αν δώσει η άλλη πλευρά (βλ. Θεολογική Σχολή Χάλκης), το αεροπορικό ισοζύγιο γέρνει υπέρ της Ελλάδας. Η χώρα µας «απαντά» στα πεπραγµένα του Τ. Ερντογάν στις ΗΠΑ µε αξιοζήλευτα εξοπλιστικά βήµατα, την πρόοδο των οποίων αποκαλύπτει σήµερα η «Κυριακάτικη Α».
  • F-35. Οσο οι Τούρκοι είναι στο... περίµενε, η ελληνική Αεροπορία προετοιµάζεται για την άφιξη του πρώτου µαχητικού πέµπτης γενιάς νωρίτερα από το αναµενόµενο έτος παράδοσης. Τα περιµέναµε το 2030, αλλά, σύµφωνα µε αξιωµατούχο της Lockheed Martin, τελικά το πρώτο µαχητικό θα είναι έτοιµο περί τα τέλη του 2028.
  • F-16 Viper. Tο 42ο εκσυγχρονισµένο F-16-Viper, σε συνεργασία της Lockheed Martin µε την Ελληνική Αεροπορική Βιοµηχανία (ΕΑΒ), παραδόθηκε την περασµένη εβδοµάδα. Πλέον, βρισκόµαστε στο 50% του προγράµµατος (84 µαχητικά αεροσκάφη), το οποίο προχωρά κανονικά.
  • Belharra. Ψηφίζεται την Πέµπτη (2 Οκτωβρίου) στη Βουλή το σχέδιο νόµου µε τη σύµβαση για την 4η φρεγάτα Belharra και την αναβάθµιση όλων των φρεγατών, από Standard 2 σε Standard 2++. Η Ελλάδα επιδιώκει οι φρεγάτες να φέρουν τους νέους πυραύλους ELSA και φυσικά να συµµετάσχει στο αντίστοιχο πρόγραµµα. Η πρώτη Belharra αναµένεται στα τέλη ∆εκεµβρίου και οι άλλες δύο εντός του 2026.
  • Bergamini. Ο αεικίνητος υπουργός Εθνικής Αµυνας, Νίκος ∆ένδιας, αύριο θα µεταβεί στην Ιταλία, προκειµένου να υπογράψει µνηµόνιο µε τον Ιταλό οµόλογό του, Γκουίντο Κροσέτο, σχετικά µε την έναρξη διαπραγµατεύσεων για την απόκτηση τουλάχιστον δύο φρεγατών τύπου Bergamini. Στις συζητήσεις πάντως έχει τεθεί και το ενδεχόµενο του 2+2. ∆ηλαδή, της απόκτησης σε πρώτη φάση δύο φρεγατών της συγκεκριµένης κλάσης και εν συνεχεία -όταν αποδεσµευθούν από το ιταλικό πολεµικό ναυτικό- δύο επιπλέον. Εφόσον πάνε όλα καλά, η Ελλάδα σε λίγα χρόνια θα έχει 8 φρεγάτες νέας γενιάς.
  • Θόλος. Οσο για τον αντιαεροπορικό-αντιβαλλιστικό «γαλανόλευκο» θόλο, βάσει προγραµµατισµού θα βρίσκεται σε επιχειρησιακή λειτουργία περί τα τέλη του 2026.

Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»