Τι είπε η Αγκελα Μέρκελ, εκνευρισµένη, σε κλειστή Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Τι γνώριζε ο Ντόναλντ Τραµπ για την ελληνική οικονοµία; Πώς αντιµετώπισε ο Ταγίπ Ερντογάν τον… Πίνατ; Αυτά και άλλα πολλά παρασκήνια αποκαλύπτει ο Αλέξης Πατέλης στο νέο του βιβλίο «Η Μεγάλη Επιστροφή: Ο δρόµος για την αξιοπιστία της Ελλάδας» (Εκδόσεις «Παπαδόπουλος»).


Η συνάντηση Μητσοτάκη με την Άνγκελα Μέρκελ για το κατοχικό δάνειο στο βιβλίο του Αλέξη Πατέλη

Ο προϊστάµενος στο οικονοµικό γραφείο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2019 µέχρι το 2024 πιάνει το νήµα από το καλοκαίρι του 2019, µε τα capital controls ακόµα εν ισχύι, και περιγράφει την ανάκαµψη της ελληνικής οικονοµίας, µέσα από εµπόδια και δυσκολίες. Για πρώτη φορά, µάλιστα, αποκαλύπτει ότι τον Οκτώβριο του 2021, στην επίσκεψή της στην Αθήνα, η Αγκελα Μέρκελ µίλησε στον Κυριάκο Μητσοτάκη για το κατοχικό δάνειο, το αναγκαστικό δηλαδή δάνειο που είχε δώσει η χώρα µας στο Γ’ Ράιχ και το οποίο ουδέποτε εξοφλήθηκε. «Να σας ρωτήσω για το κατοχικό δάνειο; Μήπως ήρθε η ώρα να το αφήσουµε πίσω;», ρώτησε η τότε καγκελάριος της Γερµανίας. «Σε καµία περίπτωση», της απάντησε κοφτά ο Ελληνας πρωθυπουργός.


Οι πρώτες εντυπώσεις για τον Μητσοτάκη στο Νταβός

Ας πιάσουµε το νήµα της αφήγησης Πατέλη από την αρχή. Τον Ιανουάριο του 2020, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συµµετέχει για πρώτη φορά στις εργασίες του Παγκόσµιου Οικονοµικού Φόρουµ στο Νταβός. Εκεί, µεταξύ άλλων, συναντά τον πρόεδρο της Microsoft , Μπραντ Σµιθ. Οπως περιγράφει ο κ. Πατέλης, «λιγότερο από έναν µήνα αργότερα, ο Μπραντ Σµιθ, συνοδευόµενος από µία συνεργάτιδά του, επισκέφθηκε το Μέγαρο Μαξίµου για µια follow-up συνάντηση. Στην αίθουσα αναµονής, όπου τον καλωσόρισα ενώ περιµέναµε τον πρωθυπουργό, µου εκµυστηρεύτηκε: “Κάθε χρόνο έχω 40-45 συναντήσεις στο Νταβός. Φέτος, από όλες τις συναντήσεις, αυτή µε τον Ελληνα πρωθυπουργό ήταν µακράν η πιο εντυπωσιακή. Είναι από τους πιο οραµατικούς ηγέτες.”».


Η κρίσιμη απόφαση για το πρώτο lockdown

Λίγο µετά ξέσπασε η πανδηµία του κορονοϊού, που αιφνιδίασε ολόκληρη την Ευρώπη και φυσικά τον κόσµο. Ο κ. Πατέλης αποκαλύπτει για πρώτη φορά τι είχε ειπωθεί στις πρώτες συσκέψεις πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μαξίµου: «Στις 12 Μαρτίου βρισκόµασταν σε µια µεγάλη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίµου, όταν οι υγειονοµικοί πρότειναν το κλείσιµο όλων των εµπορικών επιχειρήσεων και την απαγόρευση κυκλοφορίας. ∆ιέκοψα τη συζήτηση και αναφώνησα: “Μα τι λέτε τώρα; Θα καταρρεύσει η οικονοµία!”. Ο πρωθυπουργός συµφώνησε µαζί µου: “∆εν γίνονται αυτά τα πράγµατα. Το κόστος θα ήταν τεράστιο”. ∆ύο µέρες αργότερα, άλλαξε γνώµη. Αποφάσισε µόνος του ότι έπρεπε να γίνει το πρώτο ολικό lockdown και έδωσε αµέσως εντολή να κλείσουν τα πάντα. Αργότερα, µας εξήγησε την αιφνίδια αλλαγή στην απόφασή του: “Ηταν προφανές, από τις εµπειρίες των άλλων χωρών, ότι, αργά ή γρήγορα, προς τα εκεί πηγαίναµε. Το ότι είχαµε λίγα κρούσµατα δεν ήταν λόγος να µην αποφασίσουµε το lockdown. Αντιθέτως, ήταν λόγος να το επισπεύσουµε, καθώς είχαµε καλύτερες πιθανότητες να ελέγξουµε την πανδηµία στη χώρα µας, µε κλειστά τα σύνορα και αυστηρούς περιορισµούς”».

Ο τότε οικονοµικός σύµβουλος του πρωθυπουργού χαρακτηρίζει την απόφασή του σωτήρια για τη χώρα, καθώς έτσι απέφυγε τα χειρότερα του πρώτου κύµατος της πανδηµίας.


Η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ

Για την ελληνική οικονοµία ήταν, δεδοµένων των συνθηκών τότε, αποφασιστικής σηµασίας να µπει η χώρα στο πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Ο κ. Πατέλης περιγράφει πώς ο κ. Μητσοτάκης έπεισε την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, αφού είχε προηγηθεί συνεννόηση µε τον Γιάννη Στουρνάρα και είχε κάνει και εκείνος τις απαραίτητες κινήσεις.

«Στις 18 Μαρτίου πραγµατοποιήθηκε τηλεφωνικό ραντεβού µεταξύ της Κριστίν Λαγκάρντ και του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στο γραφείο του επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Κοίταξα την επιφάνειά του - όπως πάντα, καθαρή από τα πολλά χαρτιά. Με σταθερή ηρεµία στη φωνή του, ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα του 2020 δεν ήταν η Ελλάδα της προηγούµενης δεκαετίας: “Σήµερα είµαστε η πιο µεταρρυθµιστική κυβέρνηση της ευρωζώνης. ∆εν υπάρχει πλέον λόγος να τυγχάνει διαφορετικής αντιµετώπισης η χώρα µου”. Ηθελε όµως προσοχή. Οι κεντρικές τράπεζες δεν αντιδρούν καλά σε πολιτικές πιέσεις. Η συζήτηση έπρεπε να βασίζεται σε τεχνοκρατικά επιχειρήµατα».

Οι εντάσεις με τη Μέρκελ στις Συνόδους Κορυφής

Τις κρίσιµες εκείνες ηµέρες έπεσε στο τραπέζι από Ευρωπαίους πρωθυπουργούς, µεταξύ των οποίων και ο κ. Μητσοτάκης, η ιδέα του κοινού δανεισµού για τη στήριξη των εθνικών οικονοµιών. Στη Σύνοδο Κορυφής, που πραγµατοποιήθηκε αναγκαστικά µε τηλεδιάσκεψη, η καγκελάριος της Γερµανίας ήταν αρνητική. «Στην παρέµβασή της, η Μέρκελ αναφερόταν στα ευρωοµόλογα, τα οποία είχαν ζητήσει, µε επιστολή που είχαν αποστείλει την προηγούµενη µέρα, εννέα ηγέτες κρατών. “Μην προτείνετε πράγµατα που ξέρετε ότι δεν θα γίνουν και µην πυροβολείτε ένα πρόγραµµα του ESM πριν ακόµη αυτό δηµιουργηθεί”», είπε η Αγκελα Μέρκελ, όπως περιγράφει ο κ. Πατέλης.

Αποκαλύπτει επίσης και τι ακριβώς είπε σε εκείνη την καθοριστική Σύνοδο των «27» ο Κυριάκος Μητσοτάκης: «Στην παρέµβασή του, ο δικός µας πρωθυπουργός ήταν ευθύς: “Ακούω λέξεις, όπως ‘βιβλική’ και ‘πρωτοφανής’, και βλέπω ένα δυσανάλογο κείµενο συµπερασµάτων (της Συνόδου Κορυφής). Θέλω να είµαι ξεκάθαρος: Αν συνεχίσουµε έτσι, δεν θα είµαι ευχαριστηµένος”. “Οι χώρες που υπογράψαµε την επιστολή εκπροσωπούµε το 57% του ΑΕΠ”, πρόσθεσε. “Αν δεν αντιδράσουµε ως ηγέτες, απλώς θα ωθήσουµε την ΕΚΤ προς ακόµα µεγαλύτερα προγράµµατα διάσωσης, κάτι που θα δηµιουργήσει µεγαλύτερα ρίσκα συστηµικής σταθερότητας και -γιατί όχι;- πληθωρισµό”. Ηταν µία από τις παρεµβάσεις όπου ο Ελληνας πρωθυπουργός άρχισε να ξεχωρίζει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ακολούθησαν κι άλλες παρεµβάσεις του σε καίρια ζητήµατα, που µε τον χρόνο εδραίωσαν το κύρος και τον σεβασµό του ανάµεσα στους Ευρωπαίους ηγέτες».

Στις 23 Απριλίου έγινε εκ νέου Σύνοδος Κορυφής, µε τηλεδιάσκεψη. Ο κ. Μητσοτάκης, όπως διηγείται ο κ. Πατέλης, υπενθύµισε ότι η κυρία Μέρκελ ήταν η µόνη ηγέτιδα που βρισκόταν ακόµη στη θέση της από τότε που η Ελλάδα είχε αιτηθεί το πρώτο µνηµόνιο. «Μία δεκαετία µετά», είπε ο Ελληνας πρωθυπουργός στους Ευρωπαίους οµολόγους του, «δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη που έγιναν τότε. Η απάντηση των ηγετών πρέπει να είναι εµπροσθοβαρής, να εστιάζει σε επιδοτήσεις και όχι σε δάνεια και να είναι τεράστια, αντάξια της σοβαρότητας της κρίσης».


Η στρατηγική για τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών

Τον Σεπτέµβριο του 2020, από το βήµα της ∆ιεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι οι ασφαλιστικές εισφορές θα µειωθούν κατά 3%. Το τι είχε προηγηθεί αφηγείται ο κ. Πατέλης: «“Πρόεδρε, περιλαµβάνεται η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης στο πακέτο της ∆ΕΘ”. “∆εν αρκεί. Ηρθε η ώρα να πάρουµε ένα ρίσκο. Θα συµπεριλάβετε και τη µείωση τριών µονάδων στις ασφαλιστικές εισφορές µεµιάς από το νέο έτος”, παρενέβη ο πρωθυπουργός. “Μια τέτοια ευκαιρία να εφαρµόσουµε το πρόγραµµά µας δεν θα εµφανίζεται κάθε µέρα”. Ηταν τέλη Αυγούστου 2020. Στη σύσκεψη ολοκληρώναµε το πακέτο που θα ανακοίνωνε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη ∆ιεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης (∆ΕΘ) δύο εβδοµάδες αργότερα».


Ο διάλογος Μητσοτάκη - Φον ντερ Λάιεν

Το βιβλίο αποκαλύπτει επίσης και την αντίδραση της προέδρου της Κοµισιόν, όταν της γνωστοποίησαν το σχέδιο της Ελλάδας για την αξιοποίηση των πόρων από το Ταµείο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης: «“Your plan is music to my ears”. Στην οθόνη στο Μαξίµου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Είχαµε µόλις ολοκληρώσει την παρουσίαση του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του Ταµείου Ανάκαµψης. “Είµαι πραγµατικά ενθουσιασµένη µε όσα ακούω. Η Ελλάδα θα µπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για τα άλλα κράτη-µέλη”».

Το Σχέδιο έπρεπε να αποκτήσει όµως και µια ονοµασία. Στο τραπέζι των συσκέψεων του Μεγάρου Μαξίµου έπεσαν διάφορες προτάσεις: «Θησέας», «Ιάσονας», «Οδυσσέας». Ο πρωθυπουργός πήρε τον λόγο και είπε: «Η Ελλάδα κοιτάει µπροστά, όχι στο παρελθόν της. Στα 200 χρόνια του νεοελληνικού κράτους, σχεδιάζουµε το µέλλον µας: Με τους νέους, µε την ψηφιοποίηση, σχεδιάζουµε την επόµενη, καλύτερη εκδοχή µας». Και κάπως έτσι, το Σχέδιο πήρε την ονοµασία «Ελλάδα 2.0».
Στις αρχές ∆εκεµβρίου 2023 ο φακός της κάµερας έχει καταγράψει τον Πίνατ να µπαίνει ανάµεσα στον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ταγίπ Ερντογάν, κατά την υποδοχή του προέδρου της Τουρκίας στο Μέγαρο Μαξίµου. Οπως θυµάται ο κ. Πατέλης, «µια συνεργάτιδα του πρωθυπουργού τού έδωσε µια λιχουδιά, προφανώς για να τον κρατήσει ήσυχο. Τότε ο Ερντογάν γύρισε και, αστειευόµενος, ρώτησε τον πρωθυπουργό: “Είστε σίγουροι ότι τον έχετε ταΐσει;”».


Οι συναντήσεις με τον Τραμπ

Μία ακόµα αποκάλυψη που κάνει στο βιβλίο του ο κ. Πατέλης αφορά την ιδέα που είχε πέσει (δεν αναφέρει από ποιον) στο Μέγαρο Μαξίµου για ένα πρόγραµµα απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας για πλούσιους αλλοδαπούς. Ο πρωθυπουργός, όπως περιγράφει, το έκοψε µαχαίρι. «Τα ελληνικά διαβατήρια δεν είναι προς πώληση», είπε ο κ. Μητσοτάκης.

Ιδού, όµως, και τι θυµάται ο Αλέξης Πατέλης από το πρώτο του ταξίδι στην Ουάσινγκτον και τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη µε τον Ντόναλντ Τραµπ, τον Ιανουάριο του 2020: «Στον Λευκό Οίκο φτάσαµε εν µέσω χιονοθύελλας. Μπαίνοντας, δεν θα µπορούσε κανείς παρά να εντυπωσιαστεί από την οµορφιά της Μελάνια Τραµπ. Κατά τη διάρκεια της γνωριµίας, συστηνόµασταν στον πρόεδρο Τραµπ. Οταν έφτασε η σειρά µου, του έσφιξα το χέρι και του είπα: “Αλέξης Πατέλης, οικονοµικός σύµβουλος του πρωθυπουργού” και προσέθεσα στα πέντε δευτερόλεπτα που είχα στη διάθεσή µου τετ-α-τετ: “Κόβουµε φόρους και υλοποιούµε µεταρρυθµίσεις”. “Το ξέρω”, µου απάντησε αµέσως, σαν να ήξερε τι θα του έλεγα, και γρήγορα προχώρησε στον επόµενο».

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά