«Το 2019 δύο “χειροβοµβίδες” απειλούσαν τη σταθερότητα της Ελλάδας», µας διηγείται ο Αλέξης Πατέλης, ο οποίος µόλις κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο «Η µεγάλη επιστροφή: Ο δρόµος για την αξιοπιστία της Ελλάδας» (εκδόσεις «Παπαδόπουλος»). Ο προϊστάµενος στο οικονοµικό γραφείο του πρωθυπουργού από το 2019 µέχρι το 2024 µιλάει στα «Π» για τις δύσκολες στιγµές της περασµένης πενταετίας και απαντά στα όσα είπε ο Αλέξης Τσίπρας για την ελληνική οικονοµία.

Διαβάστε: Αποκαλύψεις Πατέλη: Οι άγνωστοι διάλογοι Μητσοτάκη, Μέρκελ, Τραμπ και Ερντογάν στο βιβλίο του - Το κατοχικό δάνειο, η ΕΚΤ και ο… Πίνατ


Κύριε Πατέλη, στο βιβλίο σας αναφέρεστε στην οικονοµική ανάκαµψη της χώρας την περασµένη πενταετία. Μία µόνιµη κριτική που ασκείται στην κυβέρνηση είναι ότι είµαστε σταθερά στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης ως προς την αγοραστική δύναµη των πολιτών. Τι απαντάτε;

Η διαφορά είναι ανάµεσα στο πού ξεκίνησες και πού πηγαίνεις. Η Ελλάδα την πενταετία 2019-2024 είχε τη δεύτερη υψηλότερη κατά κεφαλήν ανάπτυξη στην ευρωζώνη, µε τη µεγαλύτερη πτώση στην ανεργία και τη µεγαλύτερη πτώση χρέους. Η χώρα µας έχει διανύσει µεγάλο δρόµο: από χώρα-παρίας και τα capital controls (που υπήρχαν ακόµη το 2019) µέχρι την αναβάθµιση σε επενδυτική βαθµίδα και εξώφυλλο ως χώρα της χρονιάς στον «Economist». Από εκεί και πέρα, για να πας µπροστά, πρέπει να κοιτάξεις και πίσω. Εχουµε µελετήσει εκτενώς το πώς µπήκαµε στην κρίση -που µας οδήγησε στις χαµηλότερες θέσεις στην Ε.Ε.-, ήρθε η ώρα να µελετήσουµε και το πώς βγήκαµε από την κρίση και να το χρησιµοποιήσουµε για να πάµε ακόµα πιο µπροστά. Πώς φτάσαµε να µας κοιτούν µε θαυµασµό στο εξωτερικό και να µας ρωτούν µε απορία: «Τελικά, πώς τα καταφέρατε εσείς οι Ελληνες;». Το βιβλίο έχει ένα αισιόδοξο µήνυµα: ότι η Ελλάδα µπορεί. Οτι χρειάζεται κανείς να έχει ένα συγκεκριµένο σχέδιο, το οποίο και επικοινωνεί και εφαρµόζει µεθοδικά. Ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι.

Ο Αλέξης Τσίπρας στην τελευταία του συνέντευξη υποστηρίζει ότι το 2019 παρέδωσε «µια Ελλάδα εκτός µνηµονίων και επιτροπείας, µε ρυθµισµένο χρέος, δεκάδες δισεκατοµµύρια στα δηµόσια ταµεία, δώδεκα συνεχή τρίµηνα ανάπτυξης». ∆εν είναι αληθή τα στοιχεία που παρουσιάζει;

Ρύθµιση χρέους είχε ήδη συµφωνηθεί µε την απόφαση του Eurogroup τον Νοέµβριο του 2012, η οποία έλεγε ότι θα γίνει αναδιάρθρωση όταν η Ελλάδα αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασµα. Με το που πήγε να το αποκτήσει, το 2014, ο κ. Τσίπρας έριξε την κυβέρνηση και ξεκίνησε την περήφανη διαπραγµάτευση, που µας φέσωσε και άλλα δεκάδες δισ. Είναι σαν να έχεις σπάσει το πόδι σου και εκεί που πας να αναρρώσεις, έρχεται ο άλλος και σου δίνει µια επιπλέον κλωτσιά και πας στην Εντατική. Ο κ. Τσίπρας υπερηφανεύεται διότι κατάφερε να µας βγάλει από την Εντατική, όπου µας έβαλε επειδή δεν ήθελε να εφαρµόσει το 1 δισ. του µέιλ Χαρδούβελη, αλλά προτίµησε το «αγάπη µου, έκλεισα τις τράπεζες» του Βαρουφάκη. Να θυµίσουµε επίσης ότι το 2019 υπήρχε ευρέως διαδεδοµένη η άποψη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ότι οι Ελληνες προτιµούν το ψέµα, «σκίζω το µνηµόνιο και µετά το εφαρµόζω» -ένας πολιτικός αµοραλισµός που ακόµα και η Μέρκελ θαύµασε-, ότι η Ελλάδα δεν µπορεί να σταθεί στα πόδια της χωρίς επιτροπεία, ότι µόνο αριστερά κόµµατα µπορούν να κυβερνήσουν τη χώρα χωρίς διαδηλώσεις, ότι το παλιό πολιτικό σύστηµα δεν µπορεί να πάει την Ελλάδα µπροστά. Η αξιοπιστία µας ήταν στα τάρταρα. Ακόµα και το περίφηµο «µαξιλάρι» ήταν απόρροια αδυναµίας, όχι δύναµης. Καµία άλλη χώρα δεν ήταν αναγκασµένη να βάζει τόσα χρήµατα στην άκρη -µερικά από αυτά δανεικά!- απλώς να κάθονται.
Η αξιοπιστία µας ήταν στα τάρταρα. Ακόµα και το περίφηµο «µαξιλάρι» ήταν απόρροια αδυναµίας, όχι δύναµης. Καµία άλλη χώρα δεν ήταν αναγκασµένη να βάζει τόσα χρήµατα στην άκρη –µερικά από αυτά δανεικά!– απλώς να κάθονται

Την περίοδο 2019-2024, µε την οποία καταπιάνεστε στο βιβλίο, έπεσαν δεκάδες δισ. στην πραγµατική οικονοµία, πρώτον λόγω COVID και δεύτερον από το Ταµείο Ανάκαµψης. Στην επόµενη πενταετία δεν υπάρχουν αυτοί οι πόροι. Σας ανησυχεί η πορεία της οικονοµίας;

Η εποχή της πανδηµίας ήταν µια πολύ δύσκολη περίοδος. Μια καινούργια κυβέρνηση είχε έρθει στην εξουσία να εφαρµόσει το πρόγραµµά της µε ορµή το 2019 και ξαφνικά ένας ιός από την Κίνα έκλεισε τα πάντα στην οικονοµία και ανάγκασε µια υπερχρεωµένη χώρα να δανειστεί δεκάδες δισεκατοµµύρια, µε κίνδυνο να χρεοκοπήσει και πάλι. Η Ελλάδα ήταν εκτός προγραµµάτων της ΕΚΤ και οι Ευρωπαίοι αρχικά πίεζαν για ένα ακόµα µνηµόνιο µέσω του ESM. Το Ταµείο Ανάκαµψης δηµιουργήθηκε µόνο ύστερα από δύσκολη διαπραγµάτευση, η οποία ξεκίνησε µε µια επιστολή που συνυπέγραψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Και µε το που έληξε η πανδηµία, έπειτα από δύο χρόνια, εισέβαλε η Ρωσία στην Ουκρανία και δεκαπλασιάστηκαν οι τιµές ενέργειας, µε καινούργια αβεβαιότητα, που διακινδύνευε την επαναφορά σε δηµοσιονοµική σταθερότητα.

Ολα αυτά τα περιγράφω στο βιβλίο, που είναι γραµµένο σαν µυθιστόρηµα και απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες, χωρίς να προϋποθέτει γνώσεις οικονοµικών. Είναι λίγο και σαν θρίλερ, διότι έτσι τα ζήσαµε. Τίποτα στη ζωή δεν είναι δεδοµένο, αβεβαιότητες θα υπάρχουν πάντα. Οµως, µε αφετηρία την αξιοπιστία που έχτισε η χώρα, και µε σχέδιο και τεχνοκρατική γνώση, πιστεύω ότι µπορούµε να αντιµετωπίσουµε και τις µελλοντικές προκλήσεις.

Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγµή, µε την περισσότερη πίεση και ένταση, που ζήσατε στο Μέγαρο Μαξίµου;

Σας ανέφερα ήδη πανδηµία και ενεργειακή κρίση, δύο πολύ δύσκολες στιγµές. Ξεχωρίζω όµως και τη διάσωση της Τράπεζας Πειραιώς το 2020-21 και τον µετασχηµατισµό της σε µία από τις πιο θωρακισµένες τράπεζες της Ευρώπης. Είναι στιγµή να πούµε και κάποιες αλήθειες: το 2019 δύο  «χειροβοµβίδες» απειλούσαν τη σταθερότητα της Ελλάδας. Η ∆ΕΗ, µε 1,7 δισ. ζηµιές ετησίως, όδευε τη χώρα προς ολικό µπλακάουτ. Και οι τράπεζες, τέσσερα χρόνια µετά την περήφανη διαπραγµάτευση, είχαν ακόµα το µισό τους χαρτοφυλάκιο σε «κόκκινα» δάνεια. Είσαι όσο αδύναµος είναι ο πιο αδύναµός σου κρίκος, λένε στις αγορές, και ο αδύναµος κρίκος τότε ήταν η Πειραιώς. Η απενεργοποίηση των λεγόµενων CoCos αλλά και η αύξηση κεφαλαίου ήταν ριψοκίνδυνα εγχειρήµατα, που, αν αποτύγχαναν, καταλαβαίνετε τι θα γινόταν. Η πίεση και η ένταση ήταν στην κορυφή. Τα περιγράφω στο βιβλίο. Και, ναι, εξηγώ τι ήταν τα CoCos.


Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά