Του Γιάννη Σμέρου*

Η πρόσφατη αντιπαράθεση ανάμεσα στον Δήμαρχο Αθηναίων Χάρη Δούκα και την κυβέρνηση για την ευθύνη του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη δεν είναι μια απλή διοικητική διαφωνία. Είναι μια ουσιαστική μάχη για τη θεσμική τάξη, τον σεβασμό των αρμοδιοτήτων και τελικά για την δημοκρατική ομαλότητα.

Όλα ξεκίνησαν όταν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε ξαφνικά τη μεταφορά της ευθύνης του Μνημείου από τον Δήμο Αθηναίων στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η απόφαση, σε συνέχεια της συζήτησης που άνοιξε μετά την απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι και τις συγκεντρώσεις για τα θύματα των Τεμπών, φάνηκε περισσότερο πολιτική παρά θεσμική.

Η κυβέρνηση επιδίωξε να δείξει αποφασιστικότητα και να μεταφέρει το βάρος των αντιδράσεων αλλού. Μόνο που, στη διαδικασία αυτή, άνοιξε ένα σοβαρό συνταγματικό ζήτημα: μπορεί η κεντρική εξουσία να αφαιρεί αυθαίρετα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση τις δικές της αρμοδιότητες;

Η τροπολογία που ακολούθησε, για τη μεταφορά της ευθύνης στο Υπουργείο Άμυνας, κρίνεται από νομικούς κύκλους αμφιλεγόμενη, καθώς έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 102 του Συντάγματος, που προστατεύει τις τοπικές υποθέσεις από την κυβερνητική αυθαιρεσία. Και εκεί όπου η κυβέρνηση επιχείρησε να κάνει έναν επικοινωνιακό ελιγμό, ο Δήμαρχος απάντησε με νηφαλιότητα και θεσμική καθαρότητα.

Όταν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, επιχείρησε να μετακυλίσει εκ νέου την ευθύνη καθαριότητας και φροντίδας πίσω στον Δήμο, καλώντας τον Δούκα «να συντονιστεί στις κατά νόμο αρμοδιότητές του», ο Δήμαρχος δεν παρασύρθηκε σε αντιπαράθεση.

Αντίθετα, με απόλυτη ψυχραιμία, υπενθύμισε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη αφαιρέσει από τον Δήμο την ευθύνη, άρα δεν υπάρχει κανένα περιθώριο «συντονισμού». Με μια λιτή, αλλά απολύτως σαφή απάντηση, ευχήθηκε «καλή τύχη στην κυβέρνηση», παραδίδοντας την ευθύνη εκεί όπου η ίδια επέλεξε να την τοποθετήσει.

Μάλιστα, η στάση του Δούκα, ο οποίος προασπίζεται τον δημόσιο χαρακτήρα της καθαριότητας και της φροντίδας του Δήμου, ήρθε σε ευθεία αντίθεση με τις πληροφορίες που ήθελαν τον Νίκο Δένδια να προκρίνει την ανάθεση της καθαριότητας σε ιδιώτη, επιβεβαιώνοντας έτσι την προσήλωση του Δημάρχου στην προστασία του δημοσίου χαρακτήρα της καθαριότητας και την προάσπιση των δικαιωμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ο Χάρης Δούκας δεν αναζήτησε μικροπολιτικά οφέλη, δεν προσπάθησε να «κερδίσει τις εντυπώσεις» αντιθέτως, προέταξε την πόλη απέναντι στην κυβερνητική προχειρότητα. Με το να μείνει πιστός στο γράμμα και το πνεύμα του νόμου, έδειξε ότι η Αθήνα δεν μπορεί να γίνεται πεδίο πολιτικών πειραματισμών.

Σε μια περίοδο όπου η Κυβέρνηση ταυτίζει την πολιτική με την επικοινωνία, η επιλογή του Δημάρχου να σταθεί θεσμικά ήταν μια πράξη ουσίας. Επεδίωξε απλώς την κανονικότητα. Και τελικά, εκεί ακριβώς βρίσκεται η υπεροχή του.

Η κυβέρνηση εγκλωβίστηκε στις αντιφάσεις της, έχασε τη μπάλα και εκτέθηκε επικοινωνιακά.

Ο Δούκας, χωρίς υπερβολές, κέρδισε τη μάχη της αξιοπιστίας, αποδεικνύοντας ότι όταν η Τοπική Αυτοδιοίκηση λειτουργεί με σοβαρότητα, μπορεί να υπερασπιστεί τη θέση της ακόμη και απέναντι στην μικροπολιτική της κεντρικής εξουσίας.

Σε μια εποχή που η επικοινωνία έχει υποκαταστήσει την πολιτική, ο Δούκας υπενθύμισε κάτι αυτονόητο: ότι οι θεσμοί και η πόλη προηγούνται. Για εκείνον, η Αθήνα δεν είναι σκηνικό εξουσίας, είναι προτεραιότητα.

* Ο Γιάννης Σμέρος είναι Χημικός Μηχανικός MSc, μέλος ΚΠΕ ΠΑΣΟΚ, πρώην Περιφερειακός Σύμβουλος Αττικής