EnΚώστας Βαρώτσος για Πεντάγωνο στα Παραπολιτικά 90,1: "Μου έκαναν την πρόταση και μέχρι να πάω σπίτι είχα το έργο έτοιμο στο μυαλό μου" (Ηχητικό)
Τα λόγια του σπουδαίου γλύπτη για το υπέροχο έργο στο Πεντάγωνο
Ο Κώστας Βαρώτσος στη συνέντευξή του στην εκπομπή "Κακά Κορίτσια" στα Παραπολιτικά 90,1 μίλησε για τον τρόπο που του έγινε η πρόταση από τον Γιάννη Οικονόμου και τον Νίκο Δένδια, αλλά και πώς σκέφτηκε το έργο
Είναι σημαντικό όταν ακούς έναν καλλιτέχνη του διαμετρήματος του Κώστα Βαρώτσου, έναν γαργαντούα, επί της ουσίας, της γλυπτικής, να μη νιώθεις ότι σου κάνει καθ' έδρας κήρυγμα - και αυτή ήταν η ουσία της συνέντευξης που παραχώρησε στα «Κακά Κορίτσια» και τα Παραπολιτικά 90,1. Οι αναθυμιάσεις από την «αγάπη που ένιωσα από τους ανθρώπους» για το έργο στο Πεντάγωνο δεν έχουν εξαφανιστεί. «Νιώθω ακόμα αυτό το συναίσθημα» σχολίασε ο 70χρονος δημιουργός του «Δρομέα» και της «Μαύρης Αφροδίτης», ασφαλώς εκτός των άλλων. Φαν της σύνθεσης και όχι της διύλισης, ο Κώστας Βαρώτσος αντιτίθεται σθεναρά -χωρίς, ωστόσο, να κομπάζει- στην «πραγματικότητα», όπως τόνισε, «της συρρίκνωσης του δυτικού πολιτισμού αυτήν τη στιγμή».
Διαβάστε: Εντυπωσιακά αποκαλυπτήρια για την "Κιβωτό Εθνικής Μνήμης" από τον Νίκο Δένδια - Παρόντες Καραμανλής και Σαμαράς
Επιπλέον τόνισε: «Το βλέπετε σε όλους τους τομείς, υπάρχει μια συρρίκνωση του δυτικού πολιτισμού. Ο πρώτος που αντιδρά και δείχνει τα σημάδια παρακμής είναι ο πολιτισμός, η τέχνη. Εγώ προσπαθώ να λειτουργήσω αντίστροφα, να δημιουργήσω με μια υπέρβαση και μια ανεκτικότητα. Το ΓΕΣ πρότεινε ένα έργο το οποίο αποτελείται από δύο τμήματα, το Κτίριο και την Κιβωτό (σημ. που παρουσιάστηκε στις 26 Μαρτίου 2025), που εκφράζουν το ένα την Ιστορία και το άλλο το μέλλον» Επιπλέον είπε ότι το βράδυ της Τετάρτης 29 Οκτωβρίου έζησε ένα θαύμα, επαναλαμβάνοντας -δίχως να... επαναλαμβάνεται- την αίσθηση που του άφησε η εκδήλωση στο Πεντάγωνο και την απήχηση που είχε το έργο.
Επιπλέον, ήταν στο μυαλό του να προτάξει τα ονόματα των θυσιασμένων, εκείνων που πολέμησαν για «να είμαστε όπως είμαστε». Συγκεκριμένα, «120.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει για να να βρισκόμαστε εδώ που βρισκόμαστε. Μια σοβαρή υπόθεση. Το υλικό για να κάνεις το έργο είναι τα ονόματα, δεν τα έβαλα σε έναν τάφο, τα άφησα να αιωρούνται, προς το φως και προς τον ουρανό. Ήθελα να τα νιώθεις γύρω σου, να είσαι περιστοιχισμένος από αυτά τα ονόματα».
Ο ίδιος, μάλιστα, αφηγήθηκε τον τρόπο που, αυτοστιγμεί, του ήρθε η ιδέα του έργου. Συγκεκριμένα, τόνισε ότι ο Γιάννης Οικονόμου τον πρότεινε και ο Νίκος Δένδιας. «Πριν έναν χρόνο μού έγινε η ανάθεση. Μου έκαναν την πρόταση. Με φώναξαν ο κύριος Οικονόμου και ο κύριος Δένδιας βασικά, με φώναξαν στο ΓΕΣ και μου έκαναν αυτήν την πρόταση. Αφού είδα τον χώρο, ζήτησα λίγο χρόνο για να το σκεφτώ, στον δρόμο που γυρνούσα προς το σπίτι, είχα το έργο. Τους κάλεσα στο τηλέφωνο και είπα "κύριοι, έχω το έργο". Πήρα τον κύριο Οικονόμου, ιδέα δική του ήταν να πάω εκεί. Πραγματικά, όταν γύρισα στο σπίτι είχα την ιδέα».
Τα «Κακά Κορίτσια» δεν μπορούσαν να μη ρωτήσουν για το γυαλί του έργου, μια και το συγκεκριμένο υλικό μοιάζει με τη δεύτερη φύση του δημιουργού. «Κάθε γυαλί από αυτά τα μεγάλα ζυγίζει 400 κιλά». Δεν μπόρεσε να απαντήσει πόσο γυαλί ξόδεψε εν τω συνόλω για το έργο, αλλά μπόρεσε να διαμοιραστεί τα συναισθήματά του. Ειδικά στην παρατήρηση ότι για πρώτη φορά ύστερα από πάρα πολλά χρόνια ένα έργο δημιούργησε αγαλλίαση στον πολίτη. «Πόσο μου αρέσει αυτό που λέτε, το όνειρο κάθε καλλιτέχνη είναι αυτό, να μπορέσει να δώσει με το έργο του μια αγαλλίαση. Το άγαλμα βγαίνει από το αγάλλομαι, όταν ένας καλλιτέχνης μπορεί να δώσει στον κόσμο αγαλλίαση, είναι πολύ μεγάλο πράγμα».
Μάλιστα, εξήρε την οργάνωση και τη συνέπεια στην παρουσίαση. «Πολλοί γνωστοί μου, φίλοι, αναρωτιούνται πώς κρατήσαμε τον λόγο μας. Το πρώτο έργο είχαμε πει ότι θα ήταν έτοιμο στις 25 Μαρτίου και ήταν στις 25 Μαρτίου. Το άλλο, είχαμε πει στις 29 Οκτωβρίου και ήταν στις 29 Οκτωβρίου. Ήταν απίστευτη η επιμέλεια και η οργάνωση από τις εταιρείες, αλλά και από τον στρατό, που είχε στα χέρια του την οργάνωση αυτού του πράγματος. Έμεινα άναυδος όταν γνώρισα τους μηχανικούς, τους έβλεπα να πιστεύουν, να στηρίζουν και να δουλεύουν σε αυτό το πρότζεκτ. Μάλιστα, όταν αντιμετώπισα πρόβλημα υγείας, η κυρία Ασπρουλοπούλου με αντικατέστησε. Καταφέραμε να κρατήσουμε τους χρόνους, παρ’ όλες τις αντιξοότητες. Αυτό είναι ένα θαύμα που έγινε στη ζωή μου».
Ξέρετε, λέω καμιά φορά, έχετε δει αυτά τα παιδάκια 4 χρόνων, 5 χρόνων, παίρνουν ένα ξυλάκι, μια χαζομάρα, και φωνάζουν "μαμά, έλα να δεις" τι έκαναν. Θέλουν να προσφέρουν. Είναι μια ενδογενής πράξη, η προσφορά είναι η δομή της τέχνης. Άρα, όταν γίνονται τα εγκαίνια και το προσφέρεις στον κόσμο, έχεις μια αναμονή, μια προσδοκία, ότι θα σου μεταφέρουν αγάπη. Ένιωσα τεράστια αγάπη από τους ανθρώπους που ήταν εκεί. Νιώθω αυτό το συναίσθημα.
Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα, το έχουμε όλοι μας, κι εγώ το έχω. Η έννοια της εξελικτικότητας γίνεται μέσα από καταστροφές, δεν πρέπει. Πατάω στο παρελθόν και το εξελίσσω. Είναι η δομή, η στάση για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα κράτος. Είναι η ευθύνη μας απέναντι στη συλλογικότητα που λέγεται Ελλάς. Η εξέλιξη, για διάφορους λόγους στην Ελλάδα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας μας. Πρέπει να το παλέψουμε λίγο αυτό».
Διαβάστε: Εντυπωσιακά αποκαλυπτήρια για την "Κιβωτό Εθνικής Μνήμης" από τον Νίκο Δένδια - Παρόντες Καραμανλής και Σαμαράς
Επιπλέον τόνισε: «Το βλέπετε σε όλους τους τομείς, υπάρχει μια συρρίκνωση του δυτικού πολιτισμού. Ο πρώτος που αντιδρά και δείχνει τα σημάδια παρακμής είναι ο πολιτισμός, η τέχνη. Εγώ προσπαθώ να λειτουργήσω αντίστροφα, να δημιουργήσω με μια υπέρβαση και μια ανεκτικότητα. Το ΓΕΣ πρότεινε ένα έργο το οποίο αποτελείται από δύο τμήματα, το Κτίριο και την Κιβωτό (σημ. που παρουσιάστηκε στις 26 Μαρτίου 2025), που εκφράζουν το ένα την Ιστορία και το άλλο το μέλλον» Επιπλέον είπε ότι το βράδυ της Τετάρτης 29 Οκτωβρίου έζησε ένα θαύμα, επαναλαμβάνοντας -δίχως να... επαναλαμβάνεται- την αίσθηση που του άφησε η εκδήλωση στο Πεντάγωνο και την απήχηση που είχε το έργο.
Κώστας Βαρώτσος: Τα ονόματα των θυσιασμένων στο φως
Συγκεκριμένα, ο Κώστας Βαρώτσος έκανε μια τρόπον τινά εξομολόγηση: «Χθες ήταν μια πολύ θετική στιγμή για μένα, ένιωσα όλον τον κόσμο να είναι μια αγκαλιά μαζί μου. Είναι σπάνιο για την παρουσίαση ενός έργου, να ζεις μια τόσο αγαπησιάρικη στιγμή».Επιπλέον, ήταν στο μυαλό του να προτάξει τα ονόματα των θυσιασμένων, εκείνων που πολέμησαν για «να είμαστε όπως είμαστε». Συγκεκριμένα, «120.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει για να να βρισκόμαστε εδώ που βρισκόμαστε. Μια σοβαρή υπόθεση. Το υλικό για να κάνεις το έργο είναι τα ονόματα, δεν τα έβαλα σε έναν τάφο, τα άφησα να αιωρούνται, προς το φως και προς τον ουρανό. Ήθελα να τα νιώθεις γύρω σου, να είσαι περιστοιχισμένος από αυτά τα ονόματα».
Ο ίδιος, μάλιστα, αφηγήθηκε τον τρόπο που, αυτοστιγμεί, του ήρθε η ιδέα του έργου. Συγκεκριμένα, τόνισε ότι ο Γιάννης Οικονόμου τον πρότεινε και ο Νίκος Δένδιας. «Πριν έναν χρόνο μού έγινε η ανάθεση. Μου έκαναν την πρόταση. Με φώναξαν ο κύριος Οικονόμου και ο κύριος Δένδιας βασικά, με φώναξαν στο ΓΕΣ και μου έκαναν αυτήν την πρόταση. Αφού είδα τον χώρο, ζήτησα λίγο χρόνο για να το σκεφτώ, στον δρόμο που γυρνούσα προς το σπίτι, είχα το έργο. Τους κάλεσα στο τηλέφωνο και είπα "κύριοι, έχω το έργο". Πήρα τον κύριο Οικονόμου, ιδέα δική του ήταν να πάω εκεί. Πραγματικά, όταν γύρισα στο σπίτι είχα την ιδέα».
Τα «Κακά Κορίτσια» δεν μπορούσαν να μη ρωτήσουν για το γυαλί του έργου, μια και το συγκεκριμένο υλικό μοιάζει με τη δεύτερη φύση του δημιουργού. «Κάθε γυαλί από αυτά τα μεγάλα ζυγίζει 400 κιλά». Δεν μπόρεσε να απαντήσει πόσο γυαλί ξόδεψε εν τω συνόλω για το έργο, αλλά μπόρεσε να διαμοιραστεί τα συναισθήματά του. Ειδικά στην παρατήρηση ότι για πρώτη φορά ύστερα από πάρα πολλά χρόνια ένα έργο δημιούργησε αγαλλίαση στον πολίτη. «Πόσο μου αρέσει αυτό που λέτε, το όνειρο κάθε καλλιτέχνη είναι αυτό, να μπορέσει να δώσει με το έργο του μια αγαλλίαση. Το άγαλμα βγαίνει από το αγάλλομαι, όταν ένας καλλιτέχνης μπορεί να δώσει στον κόσμο αγαλλίαση, είναι πολύ μεγάλο πράγμα».
Ανοιχτό στο κοινό
Μάλιστα, ο 70χρονος καλλιτέχνης έκανε και μία αποκάλυψη, που αφορά στην πρόσβαση του κοινού στο έργο. «Στο άμεσο μέλλον το μνημείο θα είναι προσβάσιμο προς το κοινό, κάθε Σάββατο και Κυριακή θα είναι οι πόρτες ανοιχτές και το κοινό θα μπορεί να βλέπει το έργο. Μάλιστα, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα βάζει την μπάντα του στρατού να παίζει μουσική, ώστε να συνοδεύει τους επισκέπτες. Ακούστε, το Υπουργείο Αμύνης βγήκε μπροστά με πρόταση πολιτισμική, παρήγε πολιτισμό. Είναι κάτι πρωτότυπο. Εγώ ήμουν το μέσο. Αυτοί αποφάσισαν να εκφραστούν και να ανοιχτούν προς την κοινωνία και να πουν "εμείς προτείνουμε να κάνουμε αυτό"».Μάλιστα, εξήρε την οργάνωση και τη συνέπεια στην παρουσίαση. «Πολλοί γνωστοί μου, φίλοι, αναρωτιούνται πώς κρατήσαμε τον λόγο μας. Το πρώτο έργο είχαμε πει ότι θα ήταν έτοιμο στις 25 Μαρτίου και ήταν στις 25 Μαρτίου. Το άλλο, είχαμε πει στις 29 Οκτωβρίου και ήταν στις 29 Οκτωβρίου. Ήταν απίστευτη η επιμέλεια και η οργάνωση από τις εταιρείες, αλλά και από τον στρατό, που είχε στα χέρια του την οργάνωση αυτού του πράγματος. Έμεινα άναυδος όταν γνώρισα τους μηχανικούς, τους έβλεπα να πιστεύουν, να στηρίζουν και να δουλεύουν σε αυτό το πρότζεκτ. Μάλιστα, όταν αντιμετώπισα πρόβλημα υγείας, η κυρία Ασπρουλοπούλου με αντικατέστησε. Καταφέραμε να κρατήσουμε τους χρόνους, παρ’ όλες τις αντιξοότητες. Αυτό είναι ένα θαύμα που έγινε στη ζωή μου».
"Η ηδονική στιγμή της δημιουργίας"
Ο Κώστας Βαρώτσος νιώθει πάντα σαν πρωτάρης κατά την αναμονή προς την πραγματοποίηση. Ωστόσο, μιλά για την ηδονική στιγμή της δημιουργίας και επιτυγχάνει μια υπέροχη -όσο και δύσκολη- μεταφορά, δίνοντας το παράδειγμα των μικρών παιδιών: «Υπάρχει μια αγωνία, να δεις να πραγματοποιείται το σχέδιο. Υπάρχει μια ανασφάλεια. Όταν ανεβανεις στο πάλκο και παίζεις, υπάρχουν οι μαγικές στιγμές που σου επιβεβαιώνουν ότι θα βγει ένα αριστούργημα. Όταν κατασκευάζεις ένα έργο, είναι η ηδονική στιγμή της δημιουργίας. Αυτή είναι η στιγμή ευτυχίας, όχι όταν τελειώνει. Όλα τα προβλήματα, οι συναντήσεις, οι συμφωνίες και οι διαφωνίες. Είναι μια διάσταση πολύ ιδιαίτερη, μια δημιουργική διαδικασία.Ξέρετε, λέω καμιά φορά, έχετε δει αυτά τα παιδάκια 4 χρόνων, 5 χρόνων, παίρνουν ένα ξυλάκι, μια χαζομάρα, και φωνάζουν "μαμά, έλα να δεις" τι έκαναν. Θέλουν να προσφέρουν. Είναι μια ενδογενής πράξη, η προσφορά είναι η δομή της τέχνης. Άρα, όταν γίνονται τα εγκαίνια και το προσφέρεις στον κόσμο, έχεις μια αναμονή, μια προσδοκία, ότι θα σου μεταφέρουν αγάπη. Ένιωσα τεράστια αγάπη από τους ανθρώπους που ήταν εκεί. Νιώθω αυτό το συναίσθημα.
Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα, το έχουμε όλοι μας, κι εγώ το έχω. Η έννοια της εξελικτικότητας γίνεται μέσα από καταστροφές, δεν πρέπει. Πατάω στο παρελθόν και το εξελίσσω. Είναι η δομή, η στάση για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα κράτος. Είναι η ευθύνη μας απέναντι στη συλλογικότητα που λέγεται Ελλάς. Η εξέλιξη, για διάφορους λόγους στην Ελλάδα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας μας. Πρέπει να το παλέψουμε λίγο αυτό».
