Για δεκαετίες, η Μεσόγειος αντιµετωπιζόταν ως περιφέρεια, ένα ιστορικό και πολιτισµικό υπόβαθρο των παγκόσµιων εξελίξεων, αλλά σπάνια ως πρωταγωνιστής τους. Σήµερα, όµως, η εικόνα αυτή αλλάζει ριζικά. Αυτή η αρχαία κοιτίδα πολιτισµού επιστρέφει δυναµικά στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, αναδεικνυόµενη σε καθοριστικό κόµβο γεωπολιτικών, ενεργειακών και οικονοµικών εξελίξεων, που επηρεάζουν άµεσα την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και, τελικά, ολόκληρο τον πλανήτη. Η νέα αυτή πραγµατικότητα απαιτεί ένα σύγχρονο όραµα συνεργασίας, βασισµένο στην κατανόηση ότι η σταθερότητα της Μεσογείου είναι αναπόσπαστο µέρος της παγκόσµιας ειρήνης και ευηµερίας

Στρατηγική σημασία 


Στην καρδιά αυτής της νέας γεωπολιτικής συνθήκης βρίσκεται η Κύπρος. Ενα νησί µικρό σε µέγεθος, αλλά τεράστιο σε σηµασία, που αποτελεί στρατηγικό σταυροδρόµι ανάµεσα σε τρεις ηπείρους. Από τις ενεργειακές διαδροµές και τις θαλάσσιες οδούς έως τα υποθαλάσσια δίκτυα και τις εµπορικές συνδέσεις, η Κύπρος λειτουργεί ως φυσικός δίαυλος που ενώνει πολιτισµούς, αγορές και συµφέροντα. Η ειρηνική επανένωση του νησιού ξεπερνά τα όρια ενός εθνικού ζητήµατος. Είναι πράξη στρατηγικής σταθερότητας για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και προϋπόθεση για µια νέα εποχή συνεργασίας στην περιοχή. Μια ενωµένη Κύπρος θα µπορούσε να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάµεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τον αραβικό κόσµο, αναδεικνύοντας το νησί σε πρότυπο συνύπαρξης και προόδου. Για την Τουρκία, η συνειδητοποίηση ότι η λύση του Κυπριακού αποτελεί επένδυση στην ειρήνη και όχι παραχώρηση είναι καθοριστικής σηµασίας για τη δική της περιφερειακή θέση και αξιοπιστία. Η γεωστρατηγική αξία της περιοχής δεν περιορίζεται πλέον σε συµβολικό επίπεδο. Η Μεσόγειος εξελίσσεται σε κρίσιµο κόµβο του νέου παγκόσµιου συστήµατος, όπου η ενέργεια, η ασφάλεια, οι θαλάσσιες µεταφορές και οι τεχνολογικές υποδοµές καθορίζουν τις διεθνείς ισορροπίες. Χωρίς ειρήνη και ειλικρινή συνεργασία στην Κύπρο και τη Μέση Ανατολή, η σταθερότητα στην Ευρώπη θα παραµένει ευάλωτη και προσωρινή.

Το δίλημμα

Η συνεχιζόµενη κρίση στη Γάζα αναδεικνύει την εύθραυστη ισορροπία της Μέσης Ανατολής. Οι Συµφωνίες του Αβραάµ αποτέλεσαν ένα ιστορικό βήµα προς την περιφερειακή συνεργασία, αλλά δεν µπορούν να αποκτήσουν πραγµατική δυναµική χωρίς τη συµµετοχή των Παλαιστινίων. Η ειρήνη που δεν τους περιλαµβάνει δεν µπορεί να είναι βιώσιµη. Η δικαιοσύνη και η αµοιβαία αναγνώριση είναι προϋποθέσεις για κάθε διαρκή λύση. Πέρα, όµως, από τις πολιτικές και στρατηγικές παραµέτρους, υπάρχει µια βαθιά ανθρώπινη διάσταση. Οι λαοί της περιοχής είναι κουρασµένοι από τις συγκρούσεις και βαθιά τραυµατισµένοι συναισθηµατικά. Η ειρήνη δεν είναι αποτέλεσµα µιας υπογραφής, αλλά µακρόχρονη διαδικασία συµφιλίωσης και θεραπείας. Οι πληγές που άφησε το αίµα δεν κλείνουν εύκολα και χρειάζονται γενιές για να αποκατασταθεί η εµπιστοσύνη. Η ανοικοδόµηση της Γάζας θα αποτελέσει κρίσιµη δοκιµασία για τη διεθνή κοινότητα. Οπως η Ευρώπη αναγεννήθηκε µέσα από το Σχέδιο Μάρσαλ µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, έτσι και τώρα απαιτείται µια συλλογική παγκόσµια προσπάθεια ανοικοδόµησης. Οχι µόνο για τις υποδοµές, αλλά και για την Εκπαίδευση, την κοινωνική συνοχή και την αποκατάσταση της ελπίδας. Η Γάζα πρέπει να µετατραπεί από σύµβολο καταστροφής σε σύµβολο ειρήνης και αναγέννησης.

Η καινούρια πολυμερής τάξη

Η Ευρώπη οφείλει να διαδραµατίσει κεντρικό ρόλο στη νέα µεσογειακή αρχιτεκτονική. Ωστόσο, σήµερα εµφανίζεται κατακερµατισµένη, χωρίς ενιαία φωνή και χωρίς συνεκτική εξωτερική πολιτική. Η αδυναµία της να αποκτήσει κοινή αµυντική και διπλωµατική στρατηγική καθιστά την παρουσία της στη Μεσόγειο υποτονική. Αν θέλει να παραµείνει παράγοντας σταθερότητας και όχι απλός παρατηρητής, πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη θέση της σε αυτή την περιοχή, που αποτελεί τον φυσικό της ζωτικό χώρο. Παράλληλα, τα Ηνωµένα Εθνη έχουν χάσει µεγάλο µέρος της αποτελεσµατικότητάς τους, µε αποτέλεσµα η πολυµέρεια να υποχωρεί. Ο κόσµος χρειάζεται µια νέα αρχιτεκτονική συνεργασίας, ικανή να ενώνει δυνάµεις, αντί να τις διασπά. Αυτό προϋποθέτει ηγεσίες µε όραµα, που θα τολµήσουν να υπερβούν το στενό εθνικό συµφέρον και να θέσουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τη συλλογική ευθύνη.

Στο ίδιο τραπέζι

Σε αυτό το πνεύµα, στήριξα την πρόταση του πρωθυπουργού για τη δηµιουργία µιας νέας ∆ιάσκεψης της Μεσογείου ως θεσµικής πλατφόρµας συνεργασίας, διαλόγου και εµπιστοσύνης. Μιας ανοιχτής πρωτοβουλίας που θα φέρει στο ίδιο τραπέζι όλα τα κράτη της περιοχής -ακόµα και εκείνα που δεν διατηρούν φιλικές σχέσεις-, ώστε να χτιστούν δίαυλοι επικοινωνίας και κατανόησης. Μια τέτοια διάσκεψη µπορεί να στηριχθεί στις κοινές µας ιστορικές εµπειρίες, αλλά και στις κοινές µας φιλοδοξίες για ειρήνη, ασφάλεια και ανάπτυξη. Η Μεσόγειος δεν είναι πια περιθώριο, αλλά το νέο κέντρο του κόσµου. Είναι το λίκνο του πολιτισµού, που µπορεί να γίνει ξανά το λίκνο της ειρήνης και της προόδου. Αυτό που χρειάζεται σήµερα δεν είναι η ισχύς, αλλά η βούληση. Οχι η σύγκρουση, αλλά η υπέρβαση. Με πολιτική τόλµη και στρατηγικό όραµα, η Μεσόγειος µπορεί πράγµατι να µετατραπεί στο «εργαστήριο του κόσµου». Εκεί όπου θα σχεδιαστεί η επόµενη εποχή ειρήνης, συνεργασίας και ανάπτυξης. Εκεί όπου οι λαοί της θα αποδείξουν ότι η ιστορία τους δεν τελειώνει µε συγκρούσεις, αλλά συνεχίζεται µε τη δύναµη της συνύπαρξης, της ελπίδας και της συλλογικής ευθύνης.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά