Την ανάγκη για ολοκληρωμένη στρατηγική θεώρηση των εθνικών θεμάτων, ξεπερνώντας την «ευκαιριακή και γεγονοτολογική προσέγγιση» υπογράμμισε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, μιλώντας το βράδυ της Δευτέρας στην ημερίδα που διοργάνωσαν το S&D & και ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, ο Γιάννης Μανιάτης με θέμα: «Ευρωπαϊκή Ασφάλεια & Άμυνα. Η δοκιμασία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης» στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία. Στο πλαίσιο της συζήτηση που είχε με τον διευθυντή της αγγλόφωνης έκδοσης της «Καθημερινής», Αθανάσιο Έλλις ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τόνισε ότι «πατριωτισμός είναι αυτό που περιγράφω», αναφερόμενος στη ρεαλιστική αντιμετώπιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος σχολίασε τις πρόσφατες ενεργειακές εξελίξεις, την πρόταση Μητσοτάκη για πενταμερή διάσκεψη, το ζήτημα του SAFE και της τουρκικής συμμετοχής, καθώς και την ανάγκη επανεξέτασης της εθνικής γραμμής με πολιτική συναίνεση.

Διαβάστε: Ευάγγελος Βενιζέλος: "Ο Σαμαράς στήριξε τη διπλή ονομασία για τα Σκόπια - Τήρησε εντίμως τη γραμμή παρά τις επιφυλάξεις του" (Βίντεο)


Ευάγγελος Βενιζέλος: "Σημαντική η εμπορική συμφωνία για εισαγωγή αμερικανικού LNG"

Αναφερόμενος στις πρόσφατες ενεργειακές συμφωνίες στην Αθήνα, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου υπενθύμισε ότι το Μνημόνιο για τη συνεργασία των χωρών του καθέτου διαδρόμου υπεγράφη το 2016 και η συμφωνία των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου το 2022. Παράλληλα χαρακτήρισε «σημαντική» την εμπορική συμφωνία για εισαγωγή αμερικανικού LNG, αλλά επισήμανε ότι θα κριθεί το 2030 και μετά, εφόσον η ελληνική εταιρία έχει πού να το μεταπωλήσει.

Σημείωσε ως εξίσου ή περισσότερο σημαντικές τις έρευνες στο Ιόνιο και νότια-νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Απαντώντας σε ερώτημα για το αν οι ΗΠΑ έκαναν «επιλογή υπέρ της Ελλάδος», ο Ευάγγελος Βενιζέλος προειδοποίησε: «Αυτό θα ήταν μία πρόχειρη, επιπόλαια και αφελής θεώρηση των πραγμάτων». Την ίδια στιγμή υπενθύμισε την πρόταση Μητσοτάκη για πενταμερή διάσκεψη με συμμετοχή της Τουρκίας και τόνισε ότι «δεν πρέπει ποτέ να υποτιμήσουμε τον απευθείας ελληνοτουρκικό διάλογο».

Η πρόταση για πενταμερή διάσκεψη και το Κυπριακό

Ο κ. Βενιζέλος εξήγησε την ιστορία της πρότασης για περιφερειακή διάσκεψη, που ξεκίνησε από τον Σαρλ Μισέλ το 2020 και υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Σημείωσε, επίσης, ότι υπήρξε και επίσημη τουρκική πρόταση από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 2020, με επιστολή του τότε μονίμου αντιπροσώπου Σινιρλίογλου.

Επιπρόσθετα, ο κ. Βενιζέλος τόνισε δύο προβλήματα: το πρόβλημα της Κύπρου (χωρίς εκπροσώπηση Τουρκοκυπρίων) και το πρόβλημα της εκπροσώπησης της Λιβύης.

Σχετικά με το Κυπριακό, έθεσε ευθέως το ερώτημα: «Πρέπει εμείς να ξεκαθαρίσουμε, πιστεύουμε πράγματι στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία;» Ενώ προειδοποίησε ότι εάν το αποτέλεσμα απορριφθεί και πάλι σε δημοψήφισμα από την ελληνοκυπριακή πλευρά, δεν θα έχουμε πολύ μεγάλη αξιοπιστία διεθνώς.

Ελληνοτουρκικά: Η ανάγκη για στρατηγική επίγνωση και η διάσταση των χωρικών υδάτων

Αναφερόμενος στα ελληνοτουρκικά, ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι «χρειάζεται μία επίγνωση, πρέπει να τα ξαναδούμε όλα αυτά τώρα», με πολιτικό πολιτισμό και συναίνεση. «Όλες οι εξελίξεις, όσο σημαντικές και αν είναι, πρέπει να τοποθετούνται στη θέση τους στη μεγάλη εικόνα», σημείωσε υπογραμμίζοντας ότι «πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί η διαδικασία και το κλίμα των ελληνοτουρκικών επαφών στα τρία επίπεδα: διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και θετική ατζέντα».

Όσον αφορά τα χωρικά ύδατα, ο κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι η συζήτηση «γίνεται πολύ ερασιτεχνικά». Υπογράμμισε ότι «η περιφερειακή διάσκεψη ως ιδέα δεν περιλαμβάνει το Αιγαίο, καθώς η Ελλάδα δεν έχει προτείνει διάσκεψη για το Αιγαίο αλλά για την Ανατολική Μεσόγειο. Στο Αιγαίο δεν υπάρχουν άλλες παράκτιες χώρες εκτός από Ελλάδα και Τουρκία, και οι δύο χώρες έχουν 6 ναυτικά μίλια χωρικά ύδατα».

Στην Ανατολική Μεσόγειο, αντίθετα, «οι άλλες χώρες έχουν 12 μίλια χωρικά ύδατα, ενώ η Ελλάδα έχει 6 μίλια, πλην των σημείων που τα έχει επεκτείνει τώρα. Η Τουρκία, επίσης, σε ένα μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου που σχετίζεται με ελληνικά νησιά, έχει 6 ναυτικά μίλια, χωρίς να υπάρχει κανονιστική πράξη, αλλά αυτό προκύπτει από τους χάρτες. Άρα έχουμε πολλά θέματα να συζητήσουμε, χωρίς να διαπραγματευόμαστε θέματα κυριαρχίας», διευκρίνισε.

Στη συνέχεια σημείωσε ότι το 2013, ως υπουργός Εξωτερικών, σταμάτησε τη διαπραγμάτευση για τα ελληνικά χωρικά ύδατα και άλλαξε τρεις βασικές παραμέτρους της εθνικής γραμμής. Πρώτον, πρόσθεσε τη Μεσόγειο στη συζήτηση, ώστε να μην αφορά μόνο το Αιγαίο. Δεύτερον, πρόσθεσε την ΑΟΖ, ώστε να μην συζητάμε μόνο για την υφαλοκρηπίδα. Τρίτον, θέσπισε τον πολυεπίπεδο διάλογο ως βάση της συζήτησης.

Σχολιάζοντας τη δήλωση του Τούρκου ΥΠΕΞ για τα χωρικά ύδατα, επισήμανε: «Ο κ. Φιντάν απαντούσε για το Αιγαίο, δεν απαντούσε για τη Μεσόγειο». Εξήγησε ότι στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία έχει, χωρίς κανονιστική πράξη, 6 ναυτικά μίλια σε μεγάλο μέρος που σχετίζεται με ελληνικά νησιά.

Η σχέση με τον Αντώνη Σαμαρά

Ο κ. Βενιζέλος αναφέρθηκε και στον πρώην πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά για τον οποίο μίλησε με θερμά λόγια: «Με τον κ. Σαμαρά έχουμε ζήσει μία πολύ δύσκολη περίοδο μαζί... Έχουμε μία σχέση προσωπική, τον αντιλαμβάνομαι συναισθηματικά πάρα πολύ και τον τιμώ». «Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος τίμησε το πλαίσιο της συνεργασίας που είχαμε το 2012», είπε στη συνέχεια.

Αναφερόμενος στη συνεργασία τους στην κυβέρνηση του 2012, ο κ. Βενιζέλος υπενθύμισε ότι όταν σχηματίστηκε η Κυβέρνηση το καλοκαίρι του 2012 με τη συνεργασία Νέας Δημοκρατίας, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ με τον κ. Κουβέλη, το δεύτερο πρόγραμμα και η αναδιάρθρωση του χρέους είχαν ήδη ολοκληρωθεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη είχαν δεσμευθεί με κολοσσιαία ποσά για την Ελλάδα.

Τόνισε ότι «η Νέα Δημοκρατία είχε προσχωρήσει στην πολιτική του ΠΑΣΟΚ ήδη από τον Νοέμβριο του 2011, κάτι που επιβεβαιώθηκε και τον Ιούνιο του 2012. Σχηματίστηκε έτσι μία κυβέρνηση στην οποία ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα ήταν δεδομένα».

Σχολιάζοντας τον ρόλο του ως αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Εξωτερικών, επισήμανε ότι η εξωτερική πολιτική καθοριζόταν σε συμφωνία με τα άλλα κόμματα και τον πρωθυπουργό, αλλά την άσκησε ο ίδιος. Στη συνέχεια υπογράμμισε ότι οι διερευνητικοί γύροι συνεχίζονταν και άλλαξε το πλαίσιο τους καθοριστικά.

Ο κ. Βενιζέλος αναφέρθηκε και στη δήλωση για τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και του Διεθνούς Δικαστηρίου του Αμβούργου που έγινε στις 15 Ιανουαρίου 2015, λίγο πριν τις εκλογές. Επίσης, επισήμανε ότι άνοιξε τη διαδικασία για το Κυπριακό το 2014, η οποία οδήγησε στο Κραν-Μοντανά το 2017.

Για να επιτευχθεί αυτό, ανέφερε ότι πραγματοποίησε πολλές συναντήσεις με τον κ. Ερντογάν, τον κ. Νταβούτογλου και τον κ. Τσαβούσογλου, ενώ και ο κ. Σαμαράς έκανε συναντήσεις. Σημείωσε ότι τα δύο Υπουργικά Συμβούλια συναντήθηκαν δύο φορές, ενώ έγιναν συναντήσεις και στο Κάρντιφ στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.

Αναφορικά με το ονοματολογικό της Βόρειας Μακεδονίας, ο κ. Βενιζέλος υπενθύμισε ότι η θέση του ήταν μία ονομασία με σύνθετο όνομα και αυτή ήταν η γραμμή της χώρας. Επισήμανε ότι ο κ. Σαμαράς δεν έκρυψε ποτέ την προσωπική του θέση, αλλά η γραμμή της Κυβέρνησης και της Ελληνικής Δημοκρατίας ήταν αυτή που περιέγραψε ο ίδιος. Τόνισε χαρακτηριστικά: «Μπορεί να μην συμφωνούσε, αλλά εντίμως την τήρησε».

ΝΑΤΟ και ευρωπαϊκή ασφάλεια: Η υβριδική περίπτωση της Ελλάδας

Ο κ. Βενιζέλος έθεσε επίσης θεμελιώδη ερωτήματα για το μοντέλο ασφάλειας της Ευρώπης. «Η πραγματικότητα του ΝΑΤΟ είναι 85-15%, 85% είναι Αμερική και 15% είναι Ευρώπη και Καναδάς, σε capabilities, σε δαπάνη και σε ετοιμότητα ανάληψης θανατηφόρου κινδύνου», τόνισε.

Προειδοποίησε ότι η συζήτηση για την ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν πρέπει να υπονομεύει το ΝΑΤΟ από ευρωπαϊκής πλευράς, ενώ φοβόμαστε ότι μπορεί να το υπονομεύσει η αμερικανική πλευρά.

«Για εμάς το πρόβλημα ασφάλειας, άρα και οι δαπάνες μας, αφορά την Τουρκία, δεν αφορά τη Ρωσία», υπογράμμισε. Αντίθετα, η Τουρκία θεωρεί την Ελλάδα τελευταία στον κατάλογο απειλών της. Ενώ εξήγησε και το παράδοξο: Όταν το ΝΑΤΟ ή ο Τραμπ λένε να αυξηθούν οι δαπάνες, εννοούν για τη Ρωσία, με την οποία όμως διαπραγματεύεται ο ίδιος χωρίς να ρωτά.

SAFE και τουρκική συμμετοχή

Αναφερόμενος στο SAFE και τη συμμετοχή της Τουρκίας, ο κ. Βενιζέλος τόνισε ότι το ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο είναι να θέτουμε τους όρους διμερώς, δηλαδή «εμείς στην Τουρκία, ως ευρωπαϊκό κράτος αλλά και ως συνομιλητής και γείτονας της Τουρκίας».

Σχολιάζοντας τη στάση των ευρωπαϊκών χωρών έναντι της Τουρκίας, επισήμανε ότι «δεν νοείται περιορισμοί που θεωρεί αυτονόητους το Αμερικανικό Κογκρέσο και η Αμερικανική Κυβέρνηση για τα οπλικά συστήματα να μην ισχύουν στις ευρωπαϊκές χώρες». Εξήγησε παράλληλα ότι «η Αμερική δεν δίνει αναβάθμιση των F-16 και έβγαλε την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35 για λόγους θεσμικούς, αξιακούς, ασφάλειας και συνεργασίας με τη Ρωσική Ομοσπονδία». Υπογράμμισε το παράδοξο: «Η Αμερική έχει μεγαλύτερη ευαισθησία από ό,τι έχουν οι ευρωπαϊκές χώρες, των οποίων είμαστε αγοραστής, εμείς είμαστε πελάτης, διότι τα οπλικά μας συστήματα είναι γερμανικά κατά κόρον, γαλλικά, ιταλικά, ολλανδικά».

Ερωτηθείς για τη θέση του πρωθυπουργού σχετικά με την άρση του casus belli στο πλαίσιο του SAFE, ο κ. Βενιζέλος είπε ότι αυτή τη συζήτηση την ξεκίνησε ο ίδιος πριν από μερικούς μήνες σε αντίστοιχη εκδήλωση με τον Αλέξη Παπαχελά. Τόνισε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στο νέο πλαίσιο της ευρωπαϊκής άμυνας και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας θα ήταν μία ευκαιρία να σκεφθούμε ξανά ένα, έστω περιορισμένης έκτασης, Ελσίνκι. Διευκρίνισε ότι δεν μιλάμε για κατά κυριολεξία άμυνα, αλλά για ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

Ενεργειακή ασφάλεια και μελλοντικά σενάρια

Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο αποκατάστασης της ροής ρωσικού αερίου μετά το τέλος του πολέμου, ο κ. Βενιζέλος υπενθύμισε ότι η αμερικανική γραμμή για διαφοροποίηση πηγών δεν είναι τωρινή, αλλά από το 2012 και μετά, κορυφώθηκε το 2014.

Σημείωσε παράλληλα ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν έχει πει ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα είναι αιώνιες, και ότι μπορεί να γίνει στρατηγική μεγάλης κλίμακας συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας για τον ορυκτό πλούτο.

Επίσης τόνισε την ανάγκη αντιμετώπισης του θεσμικού πλαισίου της αγοράς ενέργειας που λειτουργεί επιβαρυντικά για τη Νότια Ευρώπη, του ενεργειακού dumping από πυρηνικούς σταθμούς όπως το Κοζλοντούι και το Ακουγιού, καθώς και της ενίσχυσης της διασυνδεσιμότητας των ηλεκτρικών δικτύων.

Η πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Αναφερόμενος στην ιστορική πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ο κ. Βενιζέλος διέκρινε δύο περιόδους: την περίοδο μέχρι την ανάληψη της εξουσίας από τον Ταγίπ Ερντογάν, κατά την οποία είχαμε κάθε δεκαετία μία κρίση και μία διολίσθηση (1974, 1987, 1996), και τη μετέπειτα περίοδο.

Σχολιάζοντας την εποχή Ερντογάν, επισήμανε ότι πρόκειται για μία πολύ μεγάλη περίοδο, σχεδόν τη μισή Μεταπολίτευση, την οποία δεν αξιοποιήσαμε όσο θα έπρεπε. Τόνισε ότι στην περίοδο αυτή, παρότι υπάρχουν εντάσεις, «δεν έχουμε επεισόδια αντίστοιχα με αυτά του 1976, του 1987 και του 1996». Αντίθετα, αναφέρθηκε σε περιστατικά όπως η προσπάθεια μεταναστών να ξεπεράσουν το φράχτη του Έβρου και η επακούμβηση φρεγατών.

Ερωτηθείς για την έντονη ρητορική της Τουρκίας και τη θεωρία της «γαλάζιας πατρίδας», εξήγησε ότι παρερχομένου του χρόνου προστίθενται αβάσιμοι νομικώς πολιτικοί ισχυρισμοί εκ μέρους της Τουρκίας. Παράλληλα, ασκώντας αυτοκριτική, υπογράμμισε ότι και εμείς αφήσαμε να κυλήσει πάρα πολύς χρόνος για να αναλάβουμε πρωτοβουλία σε σχέση με το Κυπριακό.

Σημείωσε χαρακτηριστικά ότι από το Κραν-Μοντανά μέχρι σήμερα έχουν περάσει 8 χρόνια, τα οποία είναι μεγάλο διάστημα στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης. Πρόσθεσε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε διαφορετική εξέλιξη σε σχέση με την Αμμόχωστο.

Κλείνοντας τη συζήτηση, ο κ. Βενιζέλος υπενθύμισε ότι η Ευρώπη έχει ως μέλη την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία και έχει υποχρέωση αλληλεγγύης, για να έχουμε και εμείς υποχρέωση αλληλεγγύης. Ωστόσο, κατέληξε με έμφαση: «Πρέπει να ξέρουμε ότι εμείς είμαστε οι βασικοί υπεύθυνοι για τη μοίρα μας και την προοπτική μας».