Πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στο ενδεχόμενο η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) να εξετάζει την άσκηση ποινικών διώξεων απευθείας σε πολιτικά πρόσωπα για την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, παρακάμπτοντας τον ελληνικό νόμο περί ευθύνης υπουργών. Πολλοί βασίζουν αυτό το ενδεχόμενο στο γεγονός ότι η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, Λάουρα Κοβέσι, έχει θέσει πολλάκις το ζήτημα της αλλαγής του νόμου περί ευθύνης υπουργών, την αναθεώρηση του οποίου έχει προαναγγείλει και η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της Συνταγματικής Αναθεώρησης του 2029. Οι αναφορές αυτές έχουν πυροδοτήσει έντονο νομικό διάλογο, με συνταγματολόγους και νομικούς κύκλους να διατυπώνουν διαφορετικές και, σε αρκετές περιπτώσεις, αντικρουόμενες απόψεις ως προς το εάν υφίσταται τέτοια δυνατότητα βάσει του εθνικού και του ενωσιακού δικαίου.

Το ζήτημα ανέδειξε και η στήλη Big Mouth του Power Game αναφέροντας: «Η δεύτερη πολυσυζητημένη δικογραφία για τον ΟΠΕΚΕΠΕ αναμένεται να προωθηθεί τις επόμενες μέρες στη Βουλή. Με αφορμή τη σχετική φημολογία, προέκυψε ένα ακόμη σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς εξετάζουν σοβαρά, πατώντας στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, να κάνουν μια αντίστοιχη ερμηνεία σε σχέση με το άρθρο 86, προχωρώντας σε απευθείας δίωξη σε πολιτικά πρόσωπα. Επειδή το έψαξα, εκτός από τους εισαγγελείς, ήδη υπέρ της συγκεκριμένης ερμηνείας φαίνεται ότι τάσσονται και δύο συνταγματολόγοι, που εσχάτως έχουν βαλθεί να στείλουν το συντομότερο δυνατόν στο σπίτι του τον πρόεδρο Μητσοτάκη. Ο λόγος για τον πρόεδρο Παυλόπουλο και τον άλλο πρόεδρο, Βαγγέλη Βενιζέλο. Οι δύο πρώην, που είναι και συνταγματολόγοι, θεωρούν ότι από τη στιγμή που στα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια υπερίσχυσε το ενωσιακό δίκαιο, κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί και με τα Τέμπη και με τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Άλλωστε, εδώ που τα λέμε, δεν έχει και μεγάλη σημασία πόσο “πατάει” νομικά η όλη ιστορία, όσο ο στόχος που εξυπηρετεί. Και επειδή οι άνθρωποι συνωμοτούν μεγαλοφώνως, αρχίζω να έχω τη βεβαιότητα πως είναι έτοιμοι να ανοίξουν την πόρτα και στους Ευρωπαίους και σε Πακιστανούς (αν χρειαστεί) εισαγγελείς, αρκεί να γίνει ζημιά στον Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του».

Ευρωπαϊκή Εισαγγελία: Οι 3 προσεγγίσεις για το ενδεχόμενο άσκησης ποινικών διώξεων σε πολιτικά πρόσωπα για τον ΟΠΕΚΕΠΕ

Σύμφωνα με μία πρώτη προσέγγιση κάποιων συνταγματολόγων, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία διαθέτει αρμοδιότητα να ερευνά και να ασκεί ποινικές διώξεις για αδικήματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η απάτη, η διαφθορά και η κατάχρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Υποστηρίζεται ότι η αρμοδιότητα αυτή δεν εξαρτάται από την ιδιότητα του προσώπου ως πολιτικού, αλλά από τη φύση του αδικήματος, γεγονός που θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να περιλαμβάνει και πολιτικά πρόσωπα, εφόσον εμπλέκονται σε υποθέσεις που εμπίπτουν στο πεδίο δράσης της EPPO.

Από την άλλη πλευρά, διατυπώνεται η άποψη, της πλειονότητας των συνταγματολόγων, ότι στην ελληνική έννομη τάξη υφίσταται ειδικό συνταγματικό καθεστώς για την ποινική ευθύνη των υπουργών και υφυπουργών, το οποίο προβλέπει αποκλειστικές διαδικασίες και αρμοδιότητες της Βουλής. Κατά την ερμηνεία αυτή, οποιαδήποτε απευθείας άσκηση δίωξης από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία σε πολιτικό πρόσωπο θα προσέκρουε στις διατάξεις του Συντάγματος και στον νόμο περί ευθύνης υπουργών, καθιστώντας αναγκαία τη διαβίβαση της υπόθεσης στο ελληνικό Κοινοβούλιο.

Υπάρχει, ωστόσο, και μια ενδιάμεση νομική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να διενεργεί έρευνα και να συλλέγει στοιχεία ακόμη και για πολιτικά πρόσωπα, χωρίς όμως να μπορεί να ολοκληρώσει την ποινική δίωξη, εφόσον ενεργοποιούνται οι ειδικές συνταγματικές προβλέψεις. Στην περίπτωση αυτή, ο φάκελος θα πρέπει να αποστέλλεται στις αρμόδιες εθνικές αρχές για τις περαιτέρω ενέργειες. Στην περίπτωση της Ελλάδας δηλαδή στη Βουλή.