Σε νέα φάση περνά η θεσμική θωράκιση της χώρας απέναντι στη διαφθορά, με την κυβέρνηση να θέτει σε εφαρμογή ένα νέο εργαλείο, που φιλοδοξεί να καλύψει ένα διαχρονικό κενό και να καθιερώσει τη συνολική, ενιαία και αξιόπιστη παρακολούθηση όλων των υποθέσεων διαφθοράς σε εθνικό επίπεδο. Το Ψηφιακό Μητρώο Παρακολούθησης Υποθέσεων Διαφθοράς και Κράτους Δικαίου, που παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο, αποτελεί τη βασική νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Δικαιοσύνης στον συγκεκριμένο τομέα και σηματοδοτεί την είσοδο του σχεδίου στην τελική ευθεία πριν από τη δημόσια διαβούλευση και την κατάθεσή του στη Βουλή. Η θεσμοθέτηση του Μητρώου εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό ενίσχυσης της διαφάνειας και της λογοδοσίας, με στόχο τη συστηματική καταγραφή και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών καταπολέμησης της διαφθοράς.

Με την εφαρμογή της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης καθίσταται δυνατή η οργανωμένη άντληση στοιχείων για τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υποθέσεων διαφθοράς, καθώς και για τα χρονοδιαγράμματα χειρισμού τους σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας.

Πρόκειται, ουσιαστικά, για έναν ψηφιακό «πύργο ελέγχου» της Δικαιοσύνης, που επιτρέπει την πλήρη χαρτογράφηση της πορείας κάθε υπόθεσης, από το πρώτο στάδιο της διερεύνησης έως την αμετάκλητη περάτωσή της, ανεξαρτήτως της Αρχής που έχει την ευθύνη του εκάστοτε χειρισμού. Στην πράξη, το νέο σύστημα εισάγει έναν μηχανισμό κεντρικής εποπτείας και συντονισμού, ο οποίος προσομοιάζει λειτουργικά σε ένα σύγχρονο δικαστικό FBI, όχι με επιχειρησιακούς όρους, αλλά ως ενιαίο κέντρο συλλογής, επεξεργασίας και αξιοποίησης πληροφοριών κρίσιμων για τη δικαστική διαχείριση των υποθέσεων διαφθοράς


Πώς θα λειτουργεί το Ψηφιακό Μητρώο Παρακολούθησης Υποθέσεων Διαφθοράς και Κράτους Δικαίου

Σύμφωνα με το προτεινόμενο πλαίσιο, το Μητρώο θα λειτουργεί ως ενιαίο ψηφιακό σύστημα οργανωμένων δεδομένων και πληροφοριών για όλες τις υποθέσεις διαφθοράς στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Κάθε υπόθεση θα καταχωρίζεται ήδη από το αρχικό στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης ή της προανακριτικής διαδικασίας και θα παρακολουθείται διαρκώς έως την έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Οι υποθέσεις θα ταξινομούνται βάσει προκαθορισμένου καταλόγου αδικημάτων διαφθοράς, που καλύπτει τόσο το σύνολο της εθνικής νομοθεσίας όσο και τις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η χώρα, λαμβάνοντας μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό στην ψηφιακή πλατφόρμα. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η ακριβής ιχνηλάτηση της διαδικαστικής τους πορείας και η αποτύπωση όλων των κρίσιμων μεταβολών σε πραγματικό χρόνο.

Κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι η άρση ενός βασικού «αγκαθιού», το οποίο έχει επανειλημμένα επισημανθεί, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και αφορά την απουσία συνολικής εικόνας για την πορεία των υποθέσεων διαφθοράς, λόγω της αποσπασματικής διακίνησής τους μεταξύ πολλών και διαφορετικών Αρχών. Με το νέο σύστημα επιδιώκεται η ουσιαστική διαλειτουργικότητα μεταξύ όλων των συναρμόδιων φορέων, η τυποποίηση των διαδικασιών ενημέρωσης και η άμεση πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα, στοιχεία που αναμένεται να συμβάλουν τόσο στην επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης όσο και στη βελτίωση του θεσμικού συντονισμού. Το υπουργείο Δικαιοσύνης ορίζεται ως φορέας διαχείρισης του Μητρώου, με κύρια καθήκοντα την παροχή οδηγιών βέλτιστης λειτουργίας, την τεχνική υποστήριξη του συστήματος και τον συντονισμό των εμπλεκόμενων Αρχών. Την εποπτεία της εύρυθμης λειτουργίας του Μητρώου αναλαμβάνει τριμελής επιτροπή, με προεδρεύοντα τον εκάστοτε εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος, ενώ προβλέπεται και η σύνταξη ετήσιας έκθεσης για τη λειτουργία του συστήματος, η οποία θα δημοσιοποιείται, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη θεσμική λογοδοσία. Παράλληλα, το Ψηφιακό Μητρώο θα παρέχει ανωνυμοποιημένα και συγκεντρωτικά δεδομένα σχετικά με τα χαρακτηριστικά των υποθέσεων, τα χρονικά διαστήματα απονομής της Δικαιοσύνης, τα αποτελέσματα των ερευνών και τις επιβαλλόμενες κυρώσεις. Η επεξεργασία των στοιχείων αυτών επιτρέπει στην Πολιτεία να αποτιμά με μεγαλύτερη ακρίβεια την αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών και δικαστικών μηχανισμών, αλλά και να σχεδιάζει στοχευμένες πολιτικές πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς.

Η πρωτοβουλία ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο των Ετήσιων Εκθέσεων για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα κατά τα έτη 2022-2025, στις οποίες υπογραμμίζεται η ανάγκη δημιουργίας αξιόπιστου ιστορικού επιδόσεων όσον αφορά τις διώξεις και τις τελεσίδικες αποφάσεις, ιδίως σε υποθέσεις διαφθοράς υψηλού επιπέδου.

Για την προετοιμασία του εγχειρήματος, με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης, Γιώργου Φλωρίδη, συστάθηκε ειδική Ομάδα Εργασίας υπό τη Γενική Γραμματέα Συντονισμού της Προεδρίας της Κυβέρνησης, Εύη Δραμαλιώτη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων φορέων, εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών, στελεχών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και της ΑΑΔΕ, καθώς και νομικών και δικαστικών υπαλλήλων με εμπειρία στη συλλογή και επεξεργασία δικαστικών στατιστικών στοιχείων.

Με το σχέδιο νόμου, το υπουργείο Δικαιοσύνης θέτει τις βάσεις για ένα σύγχρονο, ενιαίο και διαφανές σύστημα παρακολούθησης των υποθέσεων διαφθοράς, ευθυγραμμισμένο με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις και τις διεθνείς καλές πρακτικές. Ενα σύστημα που, εφόσον λειτουργήσει πλήρως σε επιχειρησιακό επίπεδο, αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική Δικαιοσύνη καταγράφει, παρακολουθεί και τεκμηριώνει τη διαχείριση των φαινομένων διαφθοράς, συμβάλλοντας στη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά».