Χρονιά σηµαντικών εξελίξεων θα είναι το 2026 για την Ανατολική Μεσόγειο: Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος επιδιώκουν να διευρύνουν και να εµβαθύνουν τη συνεργασία τους, τα χρονικά περιθώρια πλέον στενεύουν για την υλοποίηση του φιλόδοξου έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης των τριών χωρών, η Αθήνα αναµένεται να κάνει το βήµα για την πενταµερή διάσκεψη, οι άτυπες συζητήσεις για το Κυπριακό θα συνεχιστούν, ενώ θα φανεί πλέον στην πράξη αν ο IMEC µπορεί να υλοποιηθεί και ποιες χώρες θα περιλαµβάνει στο «διάβα» του. Η τριµερής συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, όπως αποδείχθηκε µέσα από τη Σύνοδο Κορυφής που συγκλήθηκε προ ηµερών, έπειτα από τρία χρόνια, περνάει πλέον σε νέο επίπεδο, µε την ενέργεια στο επίκεντρο, αλλά και µε την απειλή της Τουρκίας στο φόντο.

∆εν είναι τυχαίο ότι οι κύριοι Μητσοτάκης, Νετανιάχου και Χριστοδουλίδης συµφώνησαν στην ενίσχυση της συνεργασίας «στους τοµείς ασφάλειας, Αµυνας και στρατιωτικού χαρακτήρα», όπως αναγράφεται στην κοινή διακήρυξη, ούτε τυχαία ήταν η ακόλουθη αποστροφή του λόγου του Μπενιαµίν Νετανιάχου. «Σε όλους όσοι φαντασιώνονται ότι θα εγκαθιδρύσουν την αυτοκρατορία τους και την κυριαρχία τους στη γη µας, λέω να το ξεχάσουν, δεν πρόκειται να συµβεί», τόνισε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός. «Ισραήλ, Ελλάδα και Κύπρος αποτελούν πραγµατικές δηµοκρατίες, που έχουν υποστεί σκλαβιά και στερήσεις», συµπλήρωσε, στέλνοντας ένα έµµεσο, πλην σαφές, µήνυµα στην Αγκυρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποκάλυψε, µάλιστα, ότι µέσα στο 2026 τα Λιµενικά Σώµατα - Ακτοφυλακές των τριών χωρών «θα πραγµατοποιήσουν κοινή άσκηση µε επίκεντρο την αντιµετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης».

Η ηλεκτρική διασύνδεση

Στο ζήτηµα της ηλεκτρικής διασύνδεσης, το αµερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον που είχε αποκαλύψει πρόσφατα ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Σταύρος Παπασταύρου, ήρθε να επισκιαστεί από την αποµάκρυνση του Κύπριου οµολόγου του από το πόστο του. Η αντικατάσταση του Γιώργου Παπαναστασίου µε τον Μιχάλη ∆αµιανό και η παραµονή του υπουργού Οικονοµικών, Μάκη Κεραυνού, που έχει εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις και ενστάσεις για το έργο της διασύνδεσης και την οικονοµική του βιωσιµότητα, δεν προµηνύουν θετικές εξελίξεις από την πλευρά της Λευκωσίας. «Κάποια έργα είναι στρατηγικά και δεν µπορούν να περνούν από την αξιολόγηση της αυστηρής βιωσιµότητας», είπε ο κ. Παπαναστασίου, δείχνοντας τη βαθιά διαφωνία που υπάρχει στους κόλπους της κυπριακής κυβέρνησης. «Μία είναι η θέση της κυβέρνησης, θέλω να το ξεκαθαρίσω - ξεκάθαρα, υπέρ της ηλεκτρικής διασύνδεσης ανάµεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Είναι ένας από τους τρεις βασικούς πυλώνες της ενεργειακής µας στρατηγικής», δήλωσε, ωστόσο, στη συνέχεια ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Ανεξάρτητα από το αν θα ποντιστεί και πότε τελικά το καλώδιο, η ελληνική κυβέρνηση έχει µεγάλο ενδιαφέρον και για ένα µείζον και πολυπαραγοντικό έργο, που ξεφεύγει από τα όρια της Ανατολικής Μεσογείου, τον IMEC. Ο Πειραιάς, η Ελευσίνα, αλλά και το Θριάσιο µπορούν να αποτελέσουν ένα µικρό, αλλά καίριο και ιδιαίτερα σηµαντικό κοµµάτι αυτού του ευρύτερου και πολυσύνθετου γεωπολιτικού παζλ.

Το παζλ αυτό ακούει στο όνοµα «Οικονοµικός ∆ιάδροµος Ινδία - Μέση Ανατολή - Ευρώπη» (India - Middle East - Europe Corridor) και είναι ένα µεγάλο σχέδιο για έναν τεράστιο εµπορικό και οικονοµικό δρόµο, στον οποίο η Ελλάδα επιθυµεί διακαώς να ενταχθεί και να αποτελέσει έναν κρίσιµο κρίκο σε αυτή την αλυσίδα.

Ενα κοµµάτι αυτού του σχεδιασµού είναι το βόρειο θαλάσσιο τµήµα που συνδέει το λιµάνι της Χάιφα, στο Ισραήλ, µε σηµαντικά ευρωπαϊκά λιµάνια, ένα από τα οποία είναι ο Πειραιάς. Εδώ ο όλος σχεδιασµός είχε ουσιαστικά παγώσει την περασµένη διετία, λόγω του πολέµου στη Λωρίδα της Γάζας, ωστόσο η ειρηνευτική συµφωνία που επετεύχθη -µε τη µεσολάβηση των ΗΠΑ- αναζωογονεί και το ενδιαφέρον του Ισραήλ για τον IMEC. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την Ιερουσαλήµ ο Κυριάκος Μητσοτάκης µίλησε ευθέως για «την ανάγκη να προχωρήσουµε από την ασαφή ιδέα που υπάρχει σήµερα σε συγκεκριµένα παραδοτέα -παραδοτέα προσανατολισµένα σε έργα-, τα οποία θα αποδείξουν τη µεγάλη αξία αυτού του στρατηγικού ∆ιαδρόµου που θα συνδέει την Ινδία, τη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, την Κύπρο και την ηπειρωτική Ευρώπη».

Ενόχληση στην Αγκυρα

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, ο IMEC, καθώς και άλλες πρωτοβουλίες προκαλούν ενόχληση στην Αγκυρα, κάτι που φάνηκε και από τα πρωτοσέλιδα και άλλα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου την επομένη της τριμερούς. Οι δηλώσεις Νετανιάχου μετά την τριμερή προκάλεσαν την εμφανή ενόχληση του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως άλλωστε και η συμφωνία Κύπρου - Λιβάνου για την ΑΟΖ, που είχε συναφθεί νωρίτερα. «Είτε στην Ανατολική Μεσόγειο είτε στο Αιγαίο είτε οπουδήποτε αλλού, ούτε σφετεριζόμαστε τα δικαιώματα κανενός ούτε επιτρέπουμε να σφετερίζονται τα δικαιώματά μας. Δεν θα επιτρέψουμε να παραβιαστούν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων», είπε σε έντονο ύφος ο πρόεδρος της Τουρκίας και πρόσθεσε μάλιστα: «Μπορούν να συνάψουν συμφωνίες, να μπουν υπογραφές και να μεταδοθούν διάφορα μηνύματα. (...) Τίποτα από αυτά δεν μας δεσμεύει ούτε αλλάζει την πολιτική μας». Εκνευρισμό προκαλεί στην Αγκυρα, επίσης, η παρασκηνιακή πίεση που έχει ασκήσει η Ελλάδα και το Ισραήλ τα τελευταία χρόνια, ώστε να μην προχωρήσει η πώληση των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών τελευταίας γενιάς F-35 στην Τουρκία. Μέσα σε αυτό το κλίμα, Αθήνα και Αγκυρα αναζητούν τις κατάλληλες ημερομηνίες για τη διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, η διεξαγωγή του οποίου εκκρεμεί ουσιαστικά εδώ και έναν χρόνο.

Η πιθανότερη περίοδος εντός της οποίας ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα μεταβεί στην Αγκυρα, μαζί με πλειάδα υπουργών, για τη διεξαγωγή του, είναι οι αρχές προς τα μέσα Φεβρουαρίου, πριν από τις 17 του μήνα, όταν ξεκινάει το Ραμαζάνι. Παράλληλα. θα προχωρήσει ο Πολιτικός Διάλογος (υπό την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου) και οι συνομιλίες για τη Θετική Ατζέντα (υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών Χάρη Θεοχάρη). Ερώτημα αποτελούν, ακόμα, οι προθέσεις της Ουάσινγκτον για την ευρύτερη περιοχή μας, κάτι που, προς το παρόν, δεν είναι ψηλά στις προτεραιότητες του Ντόναλντ Τραμπ και του Μάρκο Ρούμπιο. Η κυβέρνηση Τραμπ, ωστόσο, υποστηρίζει ενεργά το περιφερειακό σχήμα 3+1 (Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ και ΗΠΑ), που θα συνεδριάσει ξανά τον Απρίλιο στην Ουάσινγκτον, σε επίπεδο υπουργών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ενδιάμεσο η Αικατερίνη Νασίκα θα αποχωρήσει από το πόστο της πρέσβειρας της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα επιστρέψει στην Αθήνα, όπου αναμένεται να διαδεχθεί τον Μίλτωνα Νικολαΐδη στην κομβική θέση του επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, έχοντας, μάλιστα, υπηρετήσει την τελευταία εξαετία πρώτα ως πρέσβειρα της χώρας μας και στη Μόσχα και στην Ουάσινγκτον.

Η πρόταση Μητσοτάκη

Ο κ. Μητσοτάκης έχει βάλει με δημόσια πρότασή του στο τραπέζι το ζήτημα της συνάντησης κρατών της Ανατολικής Μεσογείου, για την εκκίνηση ενός ευρύτερου διαλόγου, κάτι που φέρεται να έχει την υποστήριξη και των ΗΠΑ. Η πρόταση Μητσοτάκη αφορά τη δημιουργία ενός πολυμερούς σχήματος 5x5, που θα περιλαμβάνει 5 χώρες και 5 θεματικές. Συςγκεκριμένα, συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Τουρκία και τη Λιβύη. Ως θεματικές ενότητες, δε, το Μεταναστευτικό, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη συνδεσιμότητα, τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και την πολιτική προστασία. Μέσα στο επόμενο διάστημα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών θα διερευνήσει πιο ενεργά τη δυνατότητα και τις προοπτικές ενός τέτοιου σχήματος και σε ποιον βαθμό θα μπορούσε να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά.


Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά