Μέσα στην καρδιά του χειμώνα και περίπου πέντε μήνες πριν ξεκινήσει η αντιπυρική περίοδος, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να αλλάξει ριζικά τη φιλοσοφία της Πολιτικής Προστασίας. Η αναμόρφωση του συστήματος πρόληψης, ετοιμότητας και απόκρισης έναντι δασικών πυρκαγιών και λοιπών φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών κρίνεται απαραίτητη, για να προσαρμοστεί η χώρα στα νέα δεδομέναν που δημιουργεί η κλιματική κρίση. Το νέο νομοσχέδιο που θα φέρει στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός, Γιάννης Κεφαλογιάννης, επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και οι οποίες φέρνουν την Ελλάδα αντιμέτωπη με πυρκαγιές μεγαλύτερης έντασης, ταχύτερης εξέλιξης και αυξημένης συχνότητας, οι οποίες εκδηλώνονται συχνά σε πολλαπλά, μικτά και περιαστικά μέτωπα. Η πραγματικότητα αυτή καθιστά αναγκαία την αναδιοργάνωση και αναβάθμιση του Εθνικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, με παρεμβάσεις σε όλα τα στάδια του κύκλου κινδύνου: πρόληψη, απόκριση και αποκατάσταση.

Τι περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας

Το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με τον συμβολικό τίτλο «Ενεργή μάχη», επιχειρεί μια ολοκληρωμένη θεσμική και επιχειρησιακή τομή, εισάγοντας νέους μηχανισμούς, εργαλεία και κανόνες που φιλοδοξούν να αναπροσαρμόσουν και μετασχηματίσουν τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα προλαμβάνει, αντιμετωπίζει και μαθαίνει από τους πάσης μορφής κινδύνους.

Το πρώτο μεγάλο βήμα γίνεται στο πεδίο της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων στο πεδίο, όπου το νομοσχέδιο εισάγει τις πιο σημαντικές αλλαγές. Η Ελλάδα επί δεκαετίες εφάρμοζε ένα μοντέλο με βάση το οποίο η μάχη δινόταν όταν η φωτιά είχε ήδη ξεσπάσει. Με το νέο πλαίσιο θεμελιώνεται μια διαφορετική φιλοσοφία: Η φωτιά αντιμετωπίζεται πριν από την εκδήλωσή της, οι κανόνες ανάληψης επιχειρησιακής δράσης προϋπάρχουν και η ζημιά πρέπει να περιοριστεί πριν γίνει μη αναστρέψιμη.

Ειδικότερα, δημιουργείται ένα δίκτυο συντονιστικών κέντρων και κανόνων εμπλοκής. Σε κάθε Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση θα λειτουργεί ένα Επιχειρησιακό Κέντρο Συμβάντων, το οποίο θα διασυνδέεται άμεσα με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕΔΙΚ). Αυτή η διάρθρωση διασφαλίζει ότι από το τοπικό επίπεδο μέχρι το εθνικό όλοι οι εμπλεκόμενοι μοιράζονται την ίδια εικόνα της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας ταχύτερη και ορθότερη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, εισάγονται τυποποιημένα πρωτόκολλα διοίκησης και επιχειρησιακής ανταπόκρισης - ένα είδος κοινής «γλώσσας» δράσης για το Πυροσβεστικό Σώμα, στο πρότυπο του διεθνώς δοκιμασμένου Incident Command System (ICS). Με τους νέους κανόνες εμπλοκής, κάθε πυροσβέστης και κάθε στέλεχος της Πολιτικής Προστασίας θα γνωρίζει από πριν ποια είναι η διαδικασία κινητοποίησης και ποιος δίνει κάθε εντολή, ένα στοιχείο καθοριστικής σημασίας για την αποφυγή σύγχυσης τις κρίσιμες πρώτες ώρες μιας καταστροφής.

Τα υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών 

Με το ίδιο νομοσχέδιο, εισάγονται υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε δήμο και περιφέρεια της χώρας. Στα σχέδια θα υπάρχει χαρτογράφηση κρίσιμων περιοχών αντιπυρικής σημασίας, καταγραφή κρίσιμων σημείων κινδύνου, πρόβλεψη οδικών αξόνων διαφυγής, καθορισμός σημείων υδροληψίας, λίστες διαθέσιμων μηχανημάτων έργου και τεχνικών μέσων, ακόμα, δε, και πίνακες με τα συνεργεία που μπορούν να εκτελέσουν άμεσες εργασίες καθαρισμού.

Ενα καινοτόμο και πολυσυζητημένο στο εξωτερικό μέτρο είναι αυτό της προδιαγεγραμμένης καύσης. Για πρώτη φορά στην ελληνική νομοθεσία θα επιτρέπεται ρητά η ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς ως εργαλείο πρόληψης. Υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με κατάλληλο σχεδιασμό, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα μπορούν να προβαίνουν σε προγραμματισμένες καύσεις μικρής κλίμακας, ώστε να μειώνεται η συσσωρευμένη καύσιμη ύλη στα δάση πριν από την αντιπυρική περίοδο. Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στον ευρωπαϊκό Νότο. Ενα επιπλέον «εργαλείο» πρόληψης είναι η θεσμοθέτηση Ειδικής Επιτροπής Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου. Η νέα Επιτροπή θα στελεχώνεται με εξειδικευμένους υδρολόγους και επιστήμονες που θα γνωρίζουν σε βάθος τη συμπεριφορά των υδάτων, τις αλληλεπιδράσεις με τις τοπικές υποδομές και τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στον ρόλο του εθελοντισμού. Η σύσταση του Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων εκτιμάται ότι μπορεί να αποδειχθεί πραγματικός «πολλαπλασιαστής ισχύος» για το Πυροσβεστικό Σώμα. Πολίτες και επιχειρήσεις που διαθέτουν κρίσιμο εξοπλισμό -από υδροφόρες και μηχανήματα έργου μέχρι drones ή γεννήτριες- μπορούν εθελοντικά να δηλώσουν διαθεσιμότητα και να αξιοποιηθούν άμεσα σε μια κρίσιμη κατάσταση.

Αλλαγές στο εσωτερικό του Πυροσβεστικού Σώματος

Παράλληλα με τις θεσμικές τομές, το νομοσχέδιο προβλέπει και αλλαγές στο εσωτερικό του Πυροσβεστικού Σώματος, με στόχο ένα πιο αποτελεσματικό, σύγχρονο και καλά εκπαιδευμένο δυναμικό. Εμφαση δίνεται πρώτα απ’ όλα στην αναβάθμιση της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ). Η αντιμετώπιση των εμπρησμών αναβαθμίζεται πλέον σε ζήτημα μέγιστης επιχειρησιακής προτεραιότητας, ώστε η χάραξη της πολιτικής δασοπυρόσβεσης να βασίζεται στη διερεύνηση των πραγματικών αιτιών των πυρκαγιών («κάθε συμβάν έχει αίτιο και υπαίτιο»).

Στο εκπαιδευτικό πεδίο, το νομοσχέδιο φέρνει μια σημαντική αλλαγή: Η Πυροσβεστική Ακαδημία αναβαθμίζεται με την πρόβλεψη μιας σειράς διατάξεων, που την καθιστούν ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα με υβριδικά χαρακτηριστικά πανεπιστημίου και στρατιωτικής σχολής. Οι Σχολές Αξιωματικών και Πυροσβεστών θα αποκτήσουν μόνιμα μέλη ΔΕΠ, θα αποκτήσουν δυνατότητα συνεργασίας με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και θα μπορούν να διοργανώνουν προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Αναφορικά με τα στελέχη της μεσαίας κλίμακας, η Σχολή Αρχιπυροσβεστών αναμένεται να επαναλειτουργήσει έπειτα από 15 χρόνια.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά