Με παιάνες είχαν υποδεχθεί πολλοί σθεναροί υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων την επιλογή του κ. Μουζάλα για το αξίωμα του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του 2015 και την παραμονή του στη διάδοχη κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Εντός κι εκτός του ΣΥΡΙΖΑ, ο έμπειρος γυναικολόγος και μαιευτήρας έχαιρε της εκτίμησης ενός τόξου ανθρώπων που γνώριζαν τη δουλειά του στις ανθρωπιστικές αποστολές ανά τον κόσμο, την πρωτοπόρα στην Ελλάδα εφαρμογή του τοκετού στο νερό και τις δημόσιες παρεμβάσεις του για ζητήματα μετανάστευσης.


Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η τοποθέτησή του Γιάννη Μουζάλα ήταν αναίμακτη για το κόμμα. Η απομάκρυνση της Τασίας Χριστοδουλοπούλου σε μία χρονική στιγμή αναδίπλωσης και υπογραφής μνημονίου ήταν εν μέρει και ένα άδειασμα στην ομάδα των 53+ που παραδοσιακά είχε τον πρώτο λόγο στο τμήμα δικαιωμάτων του κόμματος και η οποία ήταν για αρκετό καιρό μετά η δεξαμενή υποψηφίων για ανταρσία απέναντι στον μνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ –ακόμα κι αν αυτή η ανταρσία τελικά δεν ήρθε ποτέ.


Η επιλογή του Γιάννη Μουζάλα ήταν ικανή αρχικά να καταπραΰνει αυτή τη δυσαρέσκεια, καθώς στη θέση τοποθετούνταν ένας έτερος επαγγελματίας του «δικαιωματισμού». Ήδη από τους πρώτους του μήνες, όμως, ο υπουργός άρχισε να αποχωρίζεται κομβικά σημεία των παλαιότερων ιδεών του. Στον διάλογό του με τα στελέχη του κόμματος, παρουσίαζε συχνά το προσφυγικό ως ζήτημα «εθνικής ασφάλειας», πράγμα που έκανε και δημοσίως όταν μίλησε για τρομοκράτες μεταξύ των προσφύγων σε ομιλία του στη Βουλή τον Δεκέμβριο του 2015.


Δεν είναι ότι ο κ. Μουζάλας φέρει την ευθύνη για όλα όσα ακολούθησαν στο προσφυγικό. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται σταθερά στις ελλειμματικές και ανεύθυνες πολιτικές της Ευρώπης στο ζήτημα. Όμως η θητεία του στιγματίστηκε από πολλαπλές κρίσεις και τρομακτικά προβλήματα διαχείρισης, που δεν φάνηκε να αποθαρρύνουν τον υπουργό από τη συνεχή προσπάθεια να συγκεντρώσει περισσότερες αρμοδιότητες πάνω του. Αυτός υπήρξε και ο λόγος για μια σειρά παραιτήσεων από θέσεις ευθύνης, ακόμα και για συνεργάτες τις αμοιβές των οποίων είχε καταστήσει ο ίδιος εξαιρετικά αδρές.


Η θητεία του κ. Μουζάλα έχει σημαδευτεί από τον υπέρμετρο συντηρητισμό της, ένα σύνηθες φαινόμενο για ακτιβιστές που βρίσκονται σε θέση ευθύνης. Ακόμα και τώρα, οι ενστάσεις του απέναντι στην προώθηση προσφύγων στην ενδοχώρα της Ελλάδας για την αποσυμφόρηση των νησιών –ένα καθ’ όλα λογικό μέτρο- αφορούν μία ακαθόριστη εικασία ότι αυτό θα ξαναφέρει τα νησιά «στην κατάσταση του 2015 σε 2 μήνες».


Υπάρχει ένας άρρητος και προβληματικός μπούσουλας τον οποίο ασπάστηκε ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής: ότι ρεαλιστικό και ορθό δεν είναι αυτό που επιτάσσουν οι συνθήκες, αλλά πάντα το αντίθετο απ’ αυτό που υποστηρίζουν οι ακτιβιστές. Καθώς τώρα συμφωνούν με την άρση της πολιτικής γεωγραφικού περιορισμού, που αποτελεί μονόδρομο για την αποσυμφόρηση «καζανιών» όπως η Μόρια, αυτή γίνεται ξαφνικά αδιέξοδη επιλογή, παρότι ξεκίνησε ως πολιτική του υπουργείου.


Δεν είναι ότι ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται για τους πρόσφυγες. Αυτό το έχει αποδείξει μέσα απ' το βιογραφικό του. Θα ήταν επίσης άδικο να μην του αναγνωριστεί μία στρατευμένη στάση ενάντια στον ρατσιστικό και ακροδεξιό λόγο. Όμως η θητεία του εν τέλει σημαδεύεται από τις τερατώδεις εικόνες των προσφύγων στα χιόνια κι από τις εκατοντάδες πλέον καταγγελίες σχετικά με τη διαχείριση των κονδυλίων και τις συνθήκες που επικρατούν στους καταυλισμούς.


Η Realpolitik του Γιάννη Μουζάλα υπήρξε τελικά η αυθαίρετη και έντονη επίκληση μιας «λογικής» απέναντι στον «παλαβό» ακτιβισμό που κάποτε ασκούσε και ο ίδιος, αλλά και η επικράτηση μία παράλογης αδράνειας απέναντι στα πρακτικά ζητήματα.