Οι πρόωρες εκλογές διαψεύδονται μέχρι τη στιγμή που θα προκηρυχθούν. Αυτό τον άγραφο κανόνα της πολιτικής επιβεβαίωσε ο Ταγίπ Ερντογάν, ανακοινώνοντας κάλπες για τις 24 Ιουνίου. Οι πολίτες θα κληθούν να επιλέξουν πρόεδρο (τον ίδιο, άνευ συγκλονιστικού απροόπτου), αλλά και να ανανεώσουν τη σύνθεση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.

Η αιφνιδιαστική αυτή κίνηση προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα, καθώς όλοι πλέον θεωρούν δεδομένη την κλιμάκωση της προκλητικότητας στο Αιγαίο, ενδεχομένως και στην ΑΟΖ της Κύπρου. Και αν συνδέει ο «σουλτάνος» τις κάλπες με τα γεγονότα στη Συρία και το Ιράκ, πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η κατάσταση της οικονομίας είναι ο πραγματικός λόγος. 

Οι παράγοντες που ώθησαν τον Ερντογάν να στείλει τους Τούρκους στα εκλογικά κέντρα θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

• Οικονομία: Η Τουρκία αναπτύσσεται ταχύτατα, ενώ τα τελευταία στοιχεία για το 2017 παρουσιάζουν ανάπτυξη 7,4%. Ωστόσο, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ο πληθωρισμός και τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα αυξάνονται και η υποτίμηση της τουρκικής λιρέτας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του ευρώ φαίνεται αδύνατο να σταματήσει. Τα πρόσφατα αιτήματα αναδιάρθρωσης του χρέους από δύο μεγάλες επιχειρηματικές ομάδες (Ulker και Dogus) στις τουρκικές τράπεζες -που ενδεχομένως αποτελούν παράδειγμα για άλλους- θα μπορούσαν να αυξήσουν περαιτέρω τους κινδύνους στο νόμισμα και τις προοπτικές του χρέους. Καθώς οι οικονομικές αβεβαιότητες παρατείνονται, οι πολιτικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν επίσης να αυξηθούν. Εξάλλου, μια μεγάλη οικονομική κρίση το 2001 προκάλεσε την κατάρρευση του συνασπισμού στον οποίο μετείχε το MHP, φέρνοντας στην εξουσία το AKP το 2002.

• Επιχείρηση στο Αφρίν: Η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή του Αφρίν της Συρίας, με στόχο την εκκαθάριση της παραμεθόριας περιοχής από τις απειλές που δημιουργούν οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), το παρακλάδι του εκτός νόμου Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), προκάλεσε την άνοδο των εθνικιστικών και λαϊκιστικών συναισθημάτων στην Τουρκία, οδηγώντας σε αύξηση των δυνατοτήτων τόσο του AKP όσο και του MHP. Όμως, η επιχείρηση έχει τελειώσει και οι μελλοντικοί στόχοι που έχει επισημάνει ο Ερντογάν είναι πιθανόν να επιλυθούν μέσω της διπλωματίας με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Οποιαδήποτε εξασθένιση του «φαινομένου του Αφρίν» θα μπορούσε να προκαλέσει πτώση στο συνδυασμένο δυναμικό των συμμαχικών κομμάτων.

• Κίνδυνοι για τη Συμμαχία: Μια από τις αναμενόμενες παρενέργειες της συμμαχίας μεταξύ AKP και MHP ήταν η σύγκλιση -ή ακόμα και μια συμμαχία- μεταξύ του CHP και του επικεντρωμένου στο κουρδικό πρόβλημα Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP). Αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να τα βοηθήσει να πραγματοποιήσουν μια προεκλογική εκστρατεία βασισμένη στην αντιπαράθεση μεταξύ των «εθνικών δυνάμεων εναντίον των ανατρεπτικών». Ωστόσο, το CHP δεν ακολουθεί αυτό το μονοπάτι. Αντίθετα, άρχισε να φλερτάρει με δεξιά κόμματα, όπως το κόμμα IYI («Καλό»), ως κύριος αντίπαλος του MHP και το κόμμα Saadet, από το οποίο προήλθε το AKP.

• Οι Κούρδοι: Στο πλαίσιο της τρέχουσας κατάστασης έκτακτης ανάγκης, αρκετοί βουλευτές του HDP (συμπεριλαμβανομένου του πρώην συμπροέδρου Σελαχατίν Ντεμιρτάς) έχουν φυλακιστεί με την κατηγορία ότι βοηθούν ή είναι μέλη μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, του PKK. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην ατυχή φαινομενική υποστήριξη του HDP στην προσπάθεια αστικής εξέγερσης, με οδοφράγματα και χαρακώματα του PKK το 2015-16 μετά την αποτυχία της προηγούμενης ειρηνευτικής διαδικασίας. Ο Ντεμιρτάς παραδέχτηκε την περασμένη εβδομάδα στην κατάθεσή που έδωσε προς υπεράσπισή του ότι αυτό ήταν λάθος. Και το λάθος αυτό προκάλεσε την απώλεια πολλών αστικών και φιλελεύθερων τουρκικών ψήφων. Ωστόσο, η συμμαχία του AKP με το MHP ενδέχεται να έχει ενισχύσει ξανά το δυναμικό του HDP, ενώ οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να το δείχνουν γύρω στο 10% εθνικό όριο.

Ανησυχία στην Αθήνα

Στην κυβέρνηση ετοιμάζονται για ένα «κολασμένο διάστημα 70 ημερών». Η τουρκική προκλητικότητα αναμένεται να ενταθεί στο Αιγαίο, όπου πλέον αμφισβητούνται ανοικτά οι Διεθνείς Συνθήκες. Χαρακτηριστική η δήλωση του τουρκικού ΥΠΕΞ στην «πόρτα» των Βρυξελλών στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Τα Ίμια (βράχοι, θάλασσα και αέρας) βαφτίστηκαν οριστικά τουρκικά, ενώ οι προκλητικές δηλώσεις της Άγκυρας δεν σταματούν ποτέ. 

Παράλληλα, εντείνονται και οι ροές προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου, αλλά και στα χερσαία σύνορα στον Έβρο, απόδειξη ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί και αυτό το χαρτί για να πιέσει Ελλάδα και Ε.Ε.

Οι κάλπες όμως κρατούν «όμηρους» και τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς που κρατούνται στην Αδριανούπολη, καθώς δύσκολα πλέον θα μπορούσαν να απελευθερωθούν μεσούσης της σύντομης (έστω) προεκλογικής περιόδου. 

Πάντως, στην κυβέρνηση υπάρχουν και οι αισιόδοξοι που ελπίζουν ότι μετά τις εκλογές η τουρκική προκλητικότητα θα υποχωρήσει. 

Γιατί κανείς δεν θα ήθελε να είναι στη θέση του Τσίπρα

Ανησυχία εκφράζει και η αξιωματική αντιπολίτευση. Δεν είναι μόνο η Τουρκία που προβληματίζει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, είναι και οι χειρισμοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, με αιχμή τη διγλωσσία στο υπουργείο Άμυνας. Πάντως ο πρόεδρος της ΝΔ συνιστά «συνετή αποφασιστικότητα», αυτοσυγκράτηση και ψυχραιμία.