Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει στην ανακήρυξη της ΑΟΖ της, όπως έχει δικαίωµα να πράξει µονοµερώς, και στη συνέχεια να προβεί σε οριοθέτηση µε την Κύπρο και την Αίγυπτο, ενώ καµία ελληνική κυβέρνηση δεν έχει θέσει ευθέως το θέµα της ΑΟΖ στην Ουάσινγκτον, µε την οποία συζητούν όλα τα άλλα». Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο οµότιµος καθηγητής Πολιτικής Οικονοµίας στο Πανεπιστήµιο του Μέριλαντ Θεόδωρος Καρυώτης, εκ των πρωτοπόρων στο θέµα της ΑΟΖ.


Στο θέµα της ΑΟΖ, πού βρισκόµαστε;


Φαίνεται ότι µερικές φορές πλησιάζουµε και µετά αποµακρυνόµαστε. Στην Αθήνα συνεχίζουν να συζητούν µε την Τουρκία περί υφαλοκρηπίδας, που είναι η θέση της Άγκυρας, δεν έχουν βάλει µυαλό. Οι Τούρκοι λένε «θα µιλάµε µόνο για υφαλοκρηπίδα, ποτέ για ΑΟΖ». Ακόµα και όταν έκαναν παράνοµη οριοθέτηση ανάµεσα στην Τουρκία και στο κατεχόµενο τµήµα της Κύπρου δεν χρησιµοποίησαν τη µέση γραµµή, έδωσαν στο υποτιθέµενο τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος λιγότερη υφαλοκρηπίδα-, πρόσεξαν να µην κάνουν οριοθέτηση ΑΟΖ. Η ΑΟΖ ήταν ο κύριος λόγος που η Τουρκία δεν υπέγραψε το ∆ίκαιο της Θάλασσας το 1982.


Να επισηµάνουµε ότι βασική διαφορά µεταξύ της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ είναι ότι η ΑΟΖ επιτρέπει την εκµετάλλευση και όλων των στοιχείων που υπάρχουν στη στήλη, από τον βυθό µέχρι την επιφάνεια και τον αέρα, ενώ η υφαλοκρηπίδα µόνο του υπεδάφους.


Ναι, ένα από τα πιο σηµαντικά για εµάς θέµατα που ξεχνάµε και σχετίζεται µε την ΑΟΖ είναι αυτό της αλιείας. Οι Τούρκοι, βέβαια, παραβιάζουν και τα χωρικά µας ύδατα, όταν ψαρεύουν στις διάφορες περιοχές.


Τεχνικά ποιο είναι το πρώτο βήµα;


Η ανακήρυξη. Το ∆ίκαιο της Θάλασσας διατυπώθηκε το 1982, την εποχή του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου. Από εκείνη την περίοδο µέχρι και τον σηµερινό πρωθυπουργό κανείς δεν τόλµησε να κάνει την ανακήρυξη, η οποία είναι µονοµερής πράξη.


Και έπεται η οριοθέτηση εφόσον υπάρχει συµφωνία µε τα όµορα κράτη.


Η πιο σηµαντική οριοθέτηση έπρεπε να γίνει µετά ανάµεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο και στην Αίγυπτο. Όπως έχουν πει ο Κονοφάγος και ο Φώσκολος, σε αυτό το τρίγωνο Καστελλόριζου Κύπρου Κρήτης βρίσκεται η πλειονότητα των υδρογονανθράκων µας και αυτό είναι το κύριο πρόβληµα της Τουρκίας. Σε αυτό έµµεσα τους έχουν βοηθήσει οι Αµερικανοί, διότι όλα αυτά τα χρόνια ουσιαστικά συζητούσαν για συνεκµετάλλευση.


Με δεδοµένη την κρίση που υπάρχει στις σχέσεις ΗΠΑ Τουρκίας -αν και η Ουάσινγκτον προφανώς δεν έχει λάβει ακόµη τελικές αποφάσεις, µπορεί να γίνει πιο ευνοϊκή η αµερικανική στάση στο θέµα της ελληνικής ΑΟΖ;


Θεωρητικά θα µπορούσε. Επίσης -ένα σενάριο αναφέρω-, αν µεταφερθούν αµερικανικές στρατιωτικές βάσεις από την Τουρκία στην Ελλάδα, θα πρέπει να ζητήσουµε ανταλλάγµατα, π.χ., έµπρακτη στήριξη στο θέµα της ΑΟΖ, η ανακήρυξη και η οριοθέτηση της οποίας, επαναλαµβάνω, είναι δικαίωµα της χώρας µας.


Ήδη υπάρχει τέτοια κινητικότητα.


Ναι, αλλά είµαστε ικανοί να φέρουµε όλους τους Αµερικανούς στην Ελλάδα χωρίς να ζητήσουµε ούτε ένα αντάλλαγµα.


Ποια είναι η αίσθησή σας για την αµερικανική στάση, αν, π.χ., η Ελλάδα προχωρήσει «αύριο» σε οριοθέτηση της ΑΟΖ µε την Κύπρο και την Αίγυπτο;


Να σας πω την αλήθεια, από ό,τι αντιλαµβάνοµαι, και ο κ. Τσίπρας, που έχει έρθει εδώ και δύοτρεις φορές, και ο κ. Κοτζιάς συζητούν τα πάντα για την Ανατολική Μεσόγειο, τα προβλήµατα µε την Τουρκία, το Κυπριακό, το Σκοπιανό, το Ισραήλ, τη Συρία κ.λπ. και δεν αναφέρουν ποτέ τρεις λέξεις: «Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη». Κανείς δεν έχει θέσει το θέµα της ΑΟΖ, να πουν «έχουµε και αυτό το θέµα και θέλουµε να το λύσουµε». Οχι µόνο οι σηµερινοί.


Αυτό πώς εξηγείται;


Υποθέτω, συνεχίζεται το φοβικό σύνδροµο ότι, αν κάνουµε κάτι τέτοιο, θα µας κηρύξει τον πόλεµο η Τουρκία... ∆εν έχω καµία άλλη εξήγηση. Το πρόβληµα δεν είναι το τι θα πουν οι Αµερικανοί, µπορεί να πουν «κάντε το» ή «µην το κάνετε», το πρόβληµα είναι ότι δεν το λέµε εµείς, η πρωτοβουλία πρέπει να είναι δική µας. Εµείς δεν έχουµε πρωτοβουλία.


Με την Αίγυπτο, πάντως, υπάρχει εδώ και χρόνια διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.


Σωστά.


Εάν λοιπόν -επιµένωυποθέσουµε ότι η Ελλάδα τα βρει µε την Αίγυπτο, µε την Κύπρο εννοείται, µε δεδοµένη και την παρουσία της ExxonMobil στην Κυπριακή ΑΟΖ και το ενδιαφέρον της και για τα ελλαδικά κοιτάσματα, ποια θα ήταν η αµερικανική αντίδραση;


Γνωρίζουν ότι η Τουρκία θα απειλήσει, εποµένως επαναλαµβάνω, δεν ζητάµε άδεια από κανέναν για να ανακηρύξουµε ΑΟΖ, είναι δικαίωµα που ασκείται µονοµερώς, αν ζητήσουµε παρέµβαση της Αµερικής, αυτή θα κατευθυνθεί προς την πλευρά της Τουρκίας, προκειµένου να αποφευχθεί ενδεχόµενη θερµή αντίδραση. Οι Αµερικανοί δεν θέλουν ελληνοτουρκικό πόλεµο. Θα πουν, βέβαια, κατά πάσα πιθανότητα, «βρείτε τα µεταξύ σας», «λύστε αυτές τις θαλάσσιες διαφορές» ή «πηγαίνετε στη Χάγη».


Πώς εκτιµάτε ότι θα εξελιχθούν οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας;


Η σχέση συνεχώς χειροτερεύει, από την άλλη, όµως, δεν επιθυµούν να χάσουν την Τουρκία. Από την εποχή που υπήρχε η Σοβιετική Ένωση, οι Αµερικάνοι γαλουχήθηκαν µε την ιδέα ότι η Τουρκία είναι γεωπολιτικά και γεωγραφικά πιο σηµαντική από την Ελλάδα.


Εάν υποθέσουµε ότι θα συνεχίσει την τροχιά απόκλισης και αποµάκρυνσης από τις ευρωατλαντικές δοµές;


Η µεγαλύτερη απόφαση που θα µπορούσαν να λάβουν οι ΗΠΑ είναι να τους διώξουν από το ΝΑΤΟ. ∆ύσκολο...


Το γεγονός ότι οι σχέσεις του Ισραήλ µε την Τουρκία έχουν καταρρεύσει είναι ακόµα ένα κοµµάτι του παζλ που αφορά τις ΗΠΑ και εµάς.


Ο πιο σηµαντικός και ίσως µοναδικός µας σύµµαχος είναι το Ισραήλ, για αυτό χρειάζεται ενδυνάµωση των σχέσεων σε όλους τους τοµείς. Οι τριµερείς συνεργασίες, Ελλάδα Κύπρος Ισραήλ και Ελλάδα Κύπρος Αίγυπτος, πρέπει να διευρυνθούν και να συµπεριλαµβάνουν όλο και περισσότερους τοµείς.