Εντύπωση προκαλούν οι διαρροές των τελευταίων ημερών -πριν από τον ανασχηματισμό- από κυβερνητικές πηγές με αξιοπιστία, για το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος, συμβουλευτικού χαρακτήρα, στην Ελλάδα, πριν η «Συμφωνία των Πρεσπών» τεθεί προς κύρωση στο Κοινοβούλιο. Εξέλιξη που προβλέπεται να υπάρξει τους πρώτους μήνες του 2019, εφόσον ολοκληρωθεί θετικά η προβλεπόμενη διαδικασία με δημοψήφισμα αλλά και συνταγματική αναθεώρηση στη FYROM.

Σε κάθε περίπτωση, οι πληροφορίες αυτές μιλούν, φυσικά, για σενάριο που συζητήθηκε ως τέτοιο σε κάποιες «κλειστές συσκέψεις» στο περιβάλλον Μαξίμου και όχι για κάποια αποφασισμένη επιλογή. Το ενδεχόμενο να ετίθετο ζήτημα δημοψηφίσματος για τη «Συμφωνία των Πρεσπών» από έμπειρους πολιτικούς παρατηρητές λογίζεται ως «πολιτικός τακτικισμός» από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, επηρεαζόμενος από την τελευταία τοποθέτηση του επικεφαλής των ΑΝΕΛ, Π.Καμμένου, σύμφωνα με την οποία όχι μόνο θα καταψηφίσει το κόμμα του τη συμφωνία όταν θα έρθει προς κύρωση στο ελληνικό Κοινοβούλιο, αλλά θα προσφύγει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον οποίο θα γνωστοποιήσει την άρση της εμπιστοσύνης των ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση.

Γεγονός που θα σηματοδοτήσει την απώλεια της πλειοψηφίας και, αναγκαστικά, πρόωρες εκλογές για τη χώρα. Η εν λόγω τοποθέτηση δεν αποτελεί έκπληξη από την πλευρά του κ. Π.Καμμένου, με δεδομένο ότι επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι, για να κυρωθεί η συμφωνία για τη «Βόρεια Μακεδονία», θα πρέπει να προηγηθεί δημοψήφισμα ή εκλογές, οπότε την ευθύνη για την εξέλιξη θα αναλάβει ο ελληνικός λαός.

Από την άλλη πλευρά, τόσο σε επίπεδο πρωθυπουργού όσο και του υπουργού Εξωτερικών, Ν.Κοτζιά, ο οποίος παραμένει στη θέση του με τον ανασχηματισμό, υπάρχουν επίσης δηλώσεις απολύτως ξεκάθαρες. Για παράδειγμα, ο κ. Τσίπρας ταυτόχρονα με την υπογραφή του προσυμφώνου στις Πρέσπες απέκλεισε την περίπτωση δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τα Σκόπια, με το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν οι Ελληνες να αποφασίσουν για το όνομα και την ταυτότητα μιας άλλης χώρας και ενός άλλου λαού με δημοψήφισμα.

Ταυτόχρονα, σε δηλώσεις του στην ΕΡΤ ο κ. Τσίπρας στις 13 Ιουνίου υπογράμμιζε: «Δεν θα κάνω δημοψήφισμα, δεν φοβάμαι τα συλλαλητήρια», ενώ για τη συμφωνία με τα Σκόπια διακήρυσσε: «Θα με κρίνει η Ιστορία».

Το σενάριο του δημοψηφίσματος φυσικά δεν είναι νέο. Είναι χαρακτηριστικό το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ των «Παραπολιτικών» για τις προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ από τις 29 Δεκεμβρίου 2017, στο οποίο αναφερόταν: «Εάν πάντως οι αντιδράσεις για το θέμα της ονομασίας δεν κοπάσουν τόσο μέσα στην κυβέρνηση όσο και σε ένα κομμάτι της κοινωνίας, τότε το Μέγαρο Μαξίμου δεν αποκλείεται να στήσει κάλπες για ένα δημοψήφισμα συμβουλευτικού χαρακτήρα. Με βάση το αποτέλεσμα που θα έχει στα χέρια του, στη συνέχεια θα προχωρήσει, φέρνοντας το θέμα της ονομασίας στη Βουλή».

Βεβαίως τότε, όπως το ίδιο ρεπορτάζ αναφέρει, στο κεντρικό επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ είχαν την εκτίμηση ότι «οι πολίτες στη συντριπτική τους πλειοψηφία επιθυμούν να λυθεί το όλο ζήτημα». Εκτίμηση που στη συνέχεια, τόσο την περίοδο της κλιμάκωσης των διαπραγματεύσεων όσο και αφού γνωστοποιήθηκαν οι παράμετροι της συμφωνίας, διαψεύσθηκε μέσα από τα ογκώδη συλλαλητήρια, αλλά και τις δημοσκοπήσεις που ακολούθησαν.

Το deal

Στην παρούσα φάση, κυβερνητικοί παράγοντες «υψηλής διαβάθμισης» μιλούν για μια νέα συμφωνία (deal) έπειτα από επίμονες συζητήσεις μεταξύ Τσίπρα - Καμμένου και ότι ο συνασπισμός ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. «θα φθάσει μέχρι το τέλος». Τοποθετούν μάλιστα το σενάριο δημοψηφίσματος σε αυτή την κατεύθυνση.

Δηλαδή, εκτός από το ενδεχόμενο, ενόψει της κύρωσης της συμφωνίας με τα Σκόπια, να προκύψουν πρόωρες εκλογές περίπου τον Μάρτιο του 2019 (περίπτωση που έχει παρουσιαστεί ενδελεχώς από τα «Παραπολιτικά»), να υπάρξουν προϋποθέσεις διευρυμένης συναίνεσης από το Κοινοβούλιο για την κύρωση της «Συμφωνίας των Πρεσπών» και οι εκλογές τελικά να μετακινηθούν είτε τον Μάιο είτε τον Σεπτέμβριο του 2019.

Στην περίπτωση αυτή, το ενδεχόμενο του δημοψηφίσματος μπορεί να λειτουργήσει ως «απειλή», προκειμένου Ουάσινγκτον αλλά και Βρυξέλλες-Βερολίνο να ασκήσουν ασφυκτικές πιέσεις προς την αντιπολίτευση (ελάσσονα αλλά και τη ΝΔ) να επιτραπεί στους βουλευτές να ψηφίσουν κατά συνείδηση, με πρόβλεψη να αυξηθούν οι ψήφοι υπέρ του «ναι». Ταυτόχρονα, ο κ. Π.Καμμένος και οι ΑΝΕΛ εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να αποκτήσουν προϋποθέσεις «αξιοπρεπούς κυβίστησης», υποστηρίζοντας το δημοψήφισμα ως «προαπαιτούμενο» για την κοινοβουλευτική διαδικασία κύρωσης της συμφωνίας με τα Σκόπια.

Οπότε, εάν αυτό δεν συμβεί, να απέχουν από την ψηφοφορία -μη νομιμοποιώντας την- επιτρέποντας μεγαλύτερη πλειοψηφία υπέρ του «ναι». Σε διερευνητικά ερωτήματα προς ξένους, Δυτικούς διπλωμάτες δεν εκδηλώνεται επί του παρόντος ανησυχία για το σενάριο δημοψηφίσματος στην Ελλάδα.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά 1/9/2018