Με τη Διαδικτυακή Επιστημονική Εκδήλωση «ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ-ΣΑΛΑΜΙΝΑ: Συμπερασματικοί Απόηχοι» κορυφώνονται οι επιστημονικές δράσεις που διοργάνωσε το Ίδρυμα «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» στο πλαίσιο του Επετειακού Έτους «Θερμοπύλες-Σαλαμίνα 2020».

Με πρωτοβουλία της Προέδρου της Διεθνούς Τιμητικής Κοσμητείας του Επετειακού Έτους «Θερμοπύλες-Σαλαμίνα 2020» κυρίας Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη και τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων, η εκδήλωση προβλήθηκε διαδικτυακά την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2020.

«Το Επετειακό μας Έτος, έτος τιμής στις  Μάχες των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας κλείνει σε λίγες μέρες τον επίσημο κύκλο του. 

Όμως, το γοητευτικό ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 2500 χρόνια, από τους ιστορικούς εκείνους τόπους ως τη δική μας εποχή, από τα πεδία των μαχών της αρχαίας Ελλάδας ως τον σύγχρονο πολιτισμό του Δυτικού κόσμου, από τις αξίες και τις ιδέες των προγόνων μας μέχρι τις σκέψεις και τα συναισθήματα όσων συμμετείχαν με κάθε τρόπο στον εορτασμό μας, θα συνεχιστεί στον πραγματικό κόσμο, εμπλουτισμένο από τα οράματα μιας κοινωνίας που μέσα από την τραγωδία που όλοι βιώνουμε, επιθυμεί να βγει καλύτερη: πιο ανθρώπινη, πιο ενωμένη και πιο δυνατή.  Το μήνυμα της ειρήνης, της αλληλεγγύης, της  ομοψυχίας, της γενναιότητας, της αγωνιστικότητας, της αρετής, το μήνυμα δηλαδή της ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο για τον οποίο αξίζει ν’ αγωνίζεται κανείς, είναι το μήνυμα των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας.  Ένα μήνυμα  σήμερα, πιο επίκαιρο από ποτέ!» τόνισε, ανάμεσα σε άλλα στην ομιλία της η κυρία Βαρδινογιάννη.

Από την πλευρά της η Πρύτανης Ελένη Αρβελέρ, Προέδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και Μέλος της Διεθνούς Τιμητικής Κοσμητείας του Επετειακού Έτους «Θερμοπύλες-Σαλαμίνα 2020» πραγματοποίησε με την ομιλία της έναν απολογισμό των Μηδικών Πολέμων, τονίζοντας πως ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες και η Σαλαμίνα θεωρήθηκαν νίκες της Ευρώπης:  «Από τη μεριά μου θα ήθελα να σταθώ, στον απολογισμό των περσικών γεγονότων, των Μηδικών Πολέμων, της τότε Περσίας με την τότε Ελλάδα. Όταν ρωτήθηκαν οι μαθητές των λυκείων της βικτοριανής εποχής, δηλαδή Βρετανοί μαθητές, ποιες είναι οι μεγάλες νίκες του βρετανικού στρατού, απάντησαν: «ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες και η Ναυμαχία της Σαλαμίνας». Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι τρεις αυτές νίκες ή τα γεγονότα αυτά εναντίον των Περσών θεωρήθηκαν ότι είναι και οι νίκες της Ευρώπης. Αυτό να το κρατήσουμε ως αποτέλεσμα, αν θέλετε, σημερινό ακόμα και ζωντανό των γεγονότων της τότε εποχής».

Ο Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ενάλιων Αρχαιολογικών Ερευνών και μέλος της Διεθνούς Τιμητικής Κοσμητείας κύριος Γιάννης Λώλος πραγματοποίησε ομιλία με τίτλο: «Ο Αίας, ο Θεμιστοκλής και ο Ευρυπίδης στη Σαλαμίνα: Οι μαρτυρίες της Αρχαιολογίας» στο πλαίσιο της οποίας παρουσίασε τα μνημεία και αρχαιολογικά ευρήματα της Σαλαμίνας ορισμένα από τα οποία παραπέμπουν ευθέως σε κορυφαίες μορφές της Αρχαιότητας, του θρύλου, της ιστορίας και της λογοτεχνίας: Τον Αίαντα τον Τελαμώνιο, τον Θεμιστοκλή και τον Ευριπίδη.   «Είναι βέβαιον ότι στην εκφορά και μόνον του ονόματος της Σαλαμίνος, στην Ελληνική αλλά και στις Ευρωπαϊκές γλώσσες, θα συνηχεί πάντοτε το συγκλονιστικό γεγονός της Αρχαίας Ιστορίας. Αλλά και τα “επώνυμα” μνημεία της νήσου, με την ανάδειξη και την προβολή τους, θα καταστούν όχι απλώς αξιοθέατα, αλλά προσκυνήματα, ανακτώντας, ως ένα βαθμό, τον ρόλο που είχαν και στα Ελληνικά και Ρωμαϊκά χρόνια» κατέληξε ο καθηγητής Λώλος.

Για την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, μέσα από τις εξειδικευμένες του γνώσεις, μίλησε ο Αντιναύαρχος (εα) κύριος Ιωάννης Παλούμπης.  Ο κύριος Παλούμπης παρουσίασε αναλυτικά τα γεγονότα, τη στρατηγική αλλά και την τακτική που χρησιμοποίησαν οι δύο παρατάξεις, καθώς και τις συνθήκες και τα γεγονότα που προηγήθηκαν της Ναυμαχίας που οδήγησε στον θρίαμβο των Ελλήνων, ενώ παράλληλα επισήμανε πόσο διαφορετικά θα είχε εξελιχθεί η ιστορία αν οι Έλληνες δεν είχαν νικήσει: «Η νίκη στη Σαλαμίνα ουσιαστικά τερμάτισε τις προσπάθειες των Ασιατικών δυνάμεων να καθυποτάξουν το ελληνικό έθνος και πολύ πιθανόν να εξαπλωθούν στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, όπου καμία άλλη δύναμη δεν υπήρχε να τους σταματήσει.

Δεν είναι έργο της ιστορίας να υιοθετεί υποθετικές εξελίξεις και να απαντά σε ερωτήματα του τύπου τι θα γινόταν αν δεν νικούσαν οι Έλληνες στη Σαλαμίνα. Βέβαιο ωστόσο θα πρέπει να θεωρείται ότι δεν θα είχαν υπάρξει τα ελληνικά πολιτιστικά επιτεύγματα και τα δημοκρατικά ιδεώδη του Ε΄ π.Χ. αιώνα, με ανάλογες επιπτώσεις στον σημερινό δυτικο-ευρωπαϊκό πολιτισμό που αναπτύχθηκε πάνω σ’ αυτά». 

Για τις «Θερμοπύλες και τη σημασία τους για τους πολέμους κατά των Περσών» μίλησε ο Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κύριος Θάνος Βερέμης: «Οι Θερμοπύλες μας διδάσκουν ότι και μια ήττα μπορεί να έχει πολύ πιο σημαντικό αποτέλεσμα από μια νίκη. Διότι δημιουργεί ένα υπόδειγμα πολεμικής συμπεριφοράς, ένα ήθος θυσίας. Στη δική μας ιστορία έχουμε πολλά τέτοια φαινόμενα. Πολλούς αιώνες αργότερα θυμάμαι το Μεσολόγγι, αλλά το Μεσολόγγι είναι υπεύθυνο για τη φήμη της Ελλάδας στο εξωτερικό. Αν υπήρξε η Ναυμαχία στο Ναβαρίνο, όπου κρίθηκε η ελληνική ελευθερία, η βοήθεια αυτών των ξένων ήταν και γιατί στο Μεσολόγγι οι άνθρωποι πολέμησαν και πέθαναν ευκλεώς. Το ίδιο ισχύει και για τις Θερμοπύλες».

Για το αποτύπωμα των Περσικών Πολέμων στον χώρο του πολιτισμού, και συγκεκριμένα της λαϊκής τέχνης, μίλησε η Ιστορικός Τέχνης, Αρχαιολόγος στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών κυρία Λουΐζα Καραπιδάκη, η οποία παράλληλα μίλησε αναλυτικά και για την Έκθεση Λαικής Τέχνης που πραγματοποιήθηκε από το Ίδρυμα «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη». «Όπως μαρτυρούν οι εικόνες στη συνείδηση των καλλιτεχνών είναι ζωντανή η ιστορία και έννοιες όπως η αυταπάρνηση στον αγώνα για την ελευθερία, η πατρίδα ως πολιτισμική κοινή κληρονομιά, η εθνική ενότητα και όχι ο διχασμός, ο θαυμασμός στους προγόνους που γέννησαν τη φιλοσοφία, την τέχνη και τις βασικές αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού» κατέληξε στην ομιλία της η κυρία Καραπιδάκη.

Για την «Κατάληξη των Περσικών Πολέμων και το πνεύμα των Πλαταιών» μίλησε ο Ομότιμος Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κύριος Κωνσταντίνος Μπουραζέλης  ο οποίος μίλησε για την επόμενη ημέρα των Περσικών Πολέμων, κλείνοντας με μια αναφορά στο συμβολισμό του περίφημου αναθήματος που δημιουργήθηκε από τα λάφυρα των Πλαταιών: «Μετά τη νικηφόρο για τους Έλληνες έκβαση των Περσικών Πολέμων οι νικητές συνανέθεσαν στο ιερό των Δελφών ένα περίφημο ανάθημα από τα λάφυρα των Πλαταιών, έργο μοναδικής τέχνης: ένα χρυσό τρίποδα που την ψηλή  βάση του αποτελούσαν τρία συνελισσόμενα χάλκινα φίδια. Στα σώματά τους καταγράφηκαν τα ονόματα των ελληνικών πόλεων που αντιστάθηκαν αψηφώντας τη σκληρή λογική των αριθμών. Διαβάζουμε και σήμερα το κείμενο αυτό που αρχίζει με τις λέξεις: «Αυτοί διεξήγαν τον πόλεμο…», κι απαριθμεί κατά σειρά τα σύνολα των Ελλήνων συναγωνιστών, αρχίζοντας από τους Λακεδαιμόνιους, τους Αθηναίους και τους Κορίνθιους. Το μνημείο αυτό μεταφέρθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο στην Κωνσταντινούπολη και κόσμησε τον Ιππόδρομο της Πόλης. Βρίσκεται ακόμη κι αξίζει ίσως να βρίσκεται εκεί, στην πόλη- μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης. Για να θυμίζει στην Ανατολή πόσο υπολογίσιμη είναι η αξία των ενωμένων Ελλήνων και στους Έλληνες ότι η έμπρακτη μαχητική αξία τους είναι ιστορικά σύμφυτη με την έννοια της ενότητας»

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης προβλήθηκε το τρέιλερ του επιστημονικού Ντοκιμαντέρ «Θερμοπύλες-Σαλαμίνα» που αποτελεί παραγωγή του Ιδρύματος «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη», σε σκηνοθεσία Χρήστου Μπάρμπα.

Συντονίστρια της εκδήλωσης ήταν δημοσιογράφος της ΕΡΤ κυρία Αντριάνα Παρασκευοπούλου.