Ένας Έλληνας μάχιμος αστυνομικός, ο Θωμάς Τζιωρτζιώτης εμπνεύστηκε πριν από λίγα χρόνια από το κύμα προσφύγων στο Hot spot της Χίου, το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Αϊσέ», που κυκλοφορεί φέτος από τις εκδόσεις Κάκτος.
Η υπόθεση του βιβλίου έχει να κάνει με τον έρωτα μιας πανέμορφης Σύριας προσφυγοπούλας, της Αϊσε, με έναν εργένη αστυνόμο, τον Ανδρέα Φιλίππου, του οποίου η ζωή αλλάζει ξαφνικά, όταν αυτή του χτυπά την πόρτα για βοήθεια, καθώς κακοποιείται από τον άντρα της. Στα όνειρα του Ανδρέα τώρα πια το ανεκπλήρωτο φαντάζει εφικτό. Ωστόσο, υπάρχει κάτι που ο νεαρός αυτός άνδρας δεν πρόλαβε να μάθει εγκαίρως: πως το όνειρο πρέπει να το ζεις τη στιγμή που το βιώνεις. Αν το κυνηγήσεις μετά, μπορεί να έχει χαθεί για πάντα.
Πως όμως ο συγγραφέας συνδυάζει τη συγγραφή με τη δουλειά του στην Ελληνική Αστυνομία; Μας το αποκαλύπτει ο ίδιος μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά.
Πως αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας;
Η συγγραφή δε θεωρώ ότι είναι απόφαση. Θεωρώ ότι είναι κάτι που βγαίνει από μέσα σου. Ποιος άλλωστε δεν έχει σκαρώσει σαν παιδί διάφορες ιστορίες και προσπαθούσε να τις αποτυπώσει στο χαρτί; Και πόσο μαγικό ήταν αυτό; Πόσο υπέροχα μοναδικό να λογίζεις τον εαυτό σου αντάξιο του Μυριβήλη , του Παπαδιαμάντη ή τόσων άλλων που χαζεύαμε στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας. Και κάπως έτσι μεγαλώσαμε. Και οι ιστορίες μας σε κάποιο παιδικό γραφείο θα έχουν παραχωθεί και περιμένουν τη μαμά μας να τις κρυφοκοιτάει και να καμαρώνει για το βλαστάρι της ή εμάς πότε θα αξιωθουμε να ξεσκαρτάρουμε επιτέλους τα παλιά μας αντικείμενα. Κάπως έτσι βρήκα και εγώ αρκετές τέτοιες δικές μου ιστορίες και συγκινήθηκα για το πόσο απλοϊκή και ίσως κουτή ήταν η σκέψη μου τότε. Και είπα να το ξαναπιάσω. Και κάπως έτσι γράφτηκε η Αϊσέ. Με την ελπίδα η παιδική μου αφέλεια που με ώθησε να γράψω αυτές τις απλοϊκές ιστορίες να εκτιμηθεί σαν ενήλικος με σαφώς διαφορετική γραφή αλλά με την ίδια έξαψη δημιουργίας. Και ναι , δεν υπάρχει πιθανότητα να σας δίνει συνέντευξη ο επόμενος Παπαδιαμάντης, αλλά ένας άνθρωπος που απλά έκανε το παιδικό του όνειρο πραγματικότητα.
Πως συνδυάζετε τη δουλειά σας στην Αστυνομία με τη συγγραφή βιβλίων;
Η αστυνομία είναι μια υπηρεσία στην οποία κάποιες δεξιότητες, αν υπάρχουν, μπαίνουν στο πάγο. Είναι μια δουλειά στην οποία η δημιουργικότητα, η φαντασία είναι ικανότητες που δεν έχουν καμία σημασία προκειμένου να κάνεις καλά τη δουλειά σου. Και αν είσαι ένας χαρακτήρας που δε θέλει να βαλτώσει, τότε προσπαθείς να βρεις τρόπους προκειμένου να νιώθεις δημιουργικός, να αποβάλλεις το άγχος, την πίεση της ιδιότητας, πάνω σε κομμάτια τα οποία σε αποσυμπιέζουν, σε κάνουν να νιώθεις χρήσιμος ή απλά να χαμογελάς. Στη δικιά μου περίπτωση είναι και κάτι παραπάνω. Είναι μια συνολική προσπάθεια στην καθημερινότητα μου, που στόχο έχει να δείξει στην υπόλοιπη κοινωνία ότι είμαστε μέρος της. Ας μη κρυφτούμε πίσω από το δάχτυλο και ας παραδεχτούμε ότι όταν ακούμε τη λέξη αστυνομικός μας έρχεται στο μυαλό ένας άνθρωπος απαίδευτος, χωρίς ενδιαφέρον για τον υπόλοιπο κόσμο , ένα όργανο το οποίο απλά εκτελεί, χωρίς να σκέφτεται, χωρίς να νιώθει. Αλλά αυτό δεν ισχύει ή τουλάχιστον δεν ισχύει πια. Γιατί το σώμα της Ελληνικής αστυνομίας έχει μέλη τα οποία αξίζουν πολλά. Είτε ασχολείται ο κάθε αστυνομικός με τη ζωγραφική, με τη γλυπτική, με τη συγγραφή ή με οτιδήποτε άλλο εκτός της δουλειάς του τον κάνει έναν άνθρωπο, θέλω να πιστεύω, σκεπτόμενο ,έναν άνθρωπο που νιώθει, που εκφράζεται. Και σίγουρα ίσως ο καθένας από αυτά τα μέλη δε θεωρεί τον εαυτό του τον νέο Φασιανό ή Χαλεπά ή Μυριβήλη, αλλά έναν άνθρωπο που θέλει με αυτόν τον τρόπο να νιώσει κομμάτι της κοινωνίας και να συμβάλλει σε αυτή όπως μπορεί. Λέγοντας αυτό να συμπληρώσω με μία δόση χιούμορ ότι οι αναγνώστες που θα μου κάνουν τη τιμή να διαβάσουν την Αϊσέ ας με κρίνουν με επιείκεια. Γιατί πάνω από όλα είμαι απλά ένας πολίτης που προσπάθησε να γράψει μια ιστορία αγάπης. Και που το έκανε αυτό βάζοντας και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του εαυτού του σε αυτή τη προσπάθεια.
Πως εμπνευστήκατε την ιστορία του βιβλίου σας;
Τα τελευταία χρόνια λόγω της ιδιότητας μου βρέθηκα σε αρκετά hot-spot ανά την Ελλάδα. Μία χρόνια ήμουν στη Χίο. Μας ειδοποιούν ότι έρχεται μια βάρκα με πρόσφυγες από τη Συρία. Οι άνθρωποι κατέφθασαν βρεγμένοι, ταλαιπωρημενοι , τρομαγμένοι. Ανάμεσα στους πρόσφυγες ήταν και μία κοπέλα γύρω στα 20 με μία ομορφιά ψεύτικη. Τόσο ντελικάτη, τόσο έντονη που νόμιζες ότι είναι σαν ένα αερικό. Που το κοιτάς και όταν θα ξαναγυρίσεις το βλέμμα σου για να επιβεβαιώσεις τη σπανιότητα αυτού που είδες δε θα υπάρχει πια. Και θα θαρρείς ότι το μυαλό σου, σου παίζει παιχνίδια. Όταν λοιπόν τακτοποιήθηκαν οι άνθρωποι και μείναμε κάποιοι συνάδελφοι στο κοντέινερ της υπηρεσίας, τότε όλοι οι συνάδελφοι αναφέρθηκαν στην ομορφιά αυτής της κοπέλας. Και ασυναίσθητα ρώτησα στην ομήγυρη αν θα έκανε κάποιος σχέση με αυτή τη γυναίκα. Και οι αντιφάσεις που διαπίστωσα με τις απαντήσεις με έκαναν να καταλάβω το πόσο το περιβάλλον μας ,μας επηρεάζει σε όλες τελικά τις εκφάνσεις της ζωής μας και ακόμη και στο πιο όμορφο και αυθόρμητο κομμάτι της, τον έρωτα. Και τότε μου γεννήθηκε η ιδέα για έναν τέτοιο έρωτα. Τον γεμάτο δυσκολίες, αντιθέσεις. Και το αποτέλεσμα ήταν αυτό το βιβλίο, που περιγράφει έναν έρωτα που πρέπει να αποτυπωθεί. Ακόμη και αν είναι "φανταστικός"..
Ο τίτλος του βιβλίου σε ποιο πρόσωπο αναφέρεται;
Η Αϊσέ είναι η πρωταγωνιστής της ιστορίας μας. Μια γυναίκα από μια χώρα που ύστερα από τόσα χρόνια ακόμη υποφέρει από τα δεινά του πολέμου. Μία γυναίκα που μεγάλωσε σε μια κοινωνία στην οποία η θέση της γυναίκας είναι σαν κάτι το ευτελές, σαν κάτι το συμπληρωματικο. Που δε τη σέβονται, δε τη νοιάζονται, δε τολμάει να έχει επιθυμίες. Που θα παντρευτεί αυτόν που επιλέγει ο πατέρας της. Που μπορεί να τρώει ξύλο κάθε μέρα, αλλά κανείς δε θα ενδιαφερθεί για αυτό. Και αυτές οι κοινωνίες δεν είναι τελικά τόσο μακριά από τις δικές μας. Και ακριβώς για όλες αυτές τις γυναίκες που έχουν νιώσει έστω και μια φορά στη ζωή της σαν κάτι το ασήμαντο δε θα γινόταν να μην επιλέξω το όνομα της ηρωίδας, ως ελάχιστο φόρο τιμής για όλα αυτά τα πλάσματα, ως τίτλο του βιβλίου.
Πρόκειται για αληθινή ιστορία;
Η ιστορία είναι ένα πάντρεμα φανταστικών και πραγματικών στοιχείων. Μία προσπάθεια αποτύπωσης του τι πορεία θα είχε ένας τέτοιος έρωτας στην Ελλάδα του 2022. Και ήθελα να δώσω έμφαση στο συντηρητισμό, που μας διακατέχει σν κοινωνία. Να στηλιτεύσω τη δειλία μας. Την ανικανότητα να κυνηγήσουμε τα όνειρα μας εξαιτίας της. Το πώς το περιβάλλον μας, μας ωθεί να γίνουμε ένας ακόμη σαν όλους τους άλλους. Ένας φυσιολογικός άνθρωπος με μία ευθεία γραμμή στην πορεία της ζωής του. Μα αν συμβουλεύτουμε έναν καρδιολόγο τότε θα μας πει ότι η ευθεία γραμμή σημαίνει θάνατο. Και ο άνθρωπος ζει αν η γραμμή της ζωής του είναι ακανόνιστη. Για αυτό θα τολμήσω να πω ότι μπορεί αυτή η ιστορία να είναι ψεύτικη αλλά αν υπήρξε ποτέ τότε κάπως έτσι θα κυλούσε. Βασανιστικά προβλέψιμα όσον αφορά τον ήρωα της "δικιά"μας κοινωνίας, με ατελείωτο φόβο, με ελάχιστη ενσυναίσθηση, με βαθύ συντηρητισμο όσον αφορά τις πράξεις του. Και από την άλλη πλευρά έναν ουτοπικό έρωτα, έναν χείμαρρο συναισθημάτων, μία τόλμη για να τα αλλάξει όλα στη ζωή της με το οποιοδήποτε κόστος. Τα υπόλοιπα ας τα κρίνουν οι αναγνώστες αν ανήκουν στη πραγματικότητα ή στη φαντασία..
Πόσο χρόνο σας πήρε να την γράψετε;
Μου πήρε κάποιους μήνες να το γράψω. Δε ξέρω αν αποτελώ εξαίρεση αλλά μου βγήκε πολύ εύκολα. Χωρίς καθόλου πίεση ή ιδιαίτερη σκέψη. Σαν να περίμεναν οι λέξεις να γραφτούν στο χαρτί. Δε περίμενα την έμπνευση για να γράψω. Όλα βγαίναν τόσο πηγαία. Και η ιστορία σα να γράφτηκε από μόνη της. Σαν να ήθελα αυτή να καθορίσει την αρχή, τη μέση μα και το τέλος της. Σα κάτι το αυτόνομο, το αναρχικό.
Ποιες δυσκολίες ή ιδιαιτερότητες συναντήσατε στη συγγραφή αυτής της ιστορίας;
Οι όποιες δυσκολίες, σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης βρίσκονταν μόνο όταν έπρεπε να αποτυπωθούν οι σκέψεις μιας γυναίκας τόσο διαφορετικής από αυτές που έχω γνωρίσει. Δε ξέρω αν το κατάφερα να αποτυπωθεί όπως έπρεπε, αλλά αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ο κάθε άντρας θέλει να νομίζει ότι μπορεί να μπει στο μυαλό της κάθε γυναίκας και να καταλαβαίνει το τι σκέφτεται. Θα τολμήσω να πω ότι είναι σχεδόν αδύνατον να το κάνεις . Είναι τόσο πολύπλοκα όμορφο, τόσο μαγικά σκοτεινό, τόσο σαγηνευτικά δαιδαλώδες, που οποίος από εμάς τους άντρες θαρρεί πως το "έχει" μετά λύπης μου θα του απαντήσω "νομίζεις".
Οπότε οι γυναίκες αναγνώστες της Αϊσέ ας με συγχωρέσουν αν το αντρικό μου μυαλό με οδήγησε σε λάθος αποτύπωση του γυναικείου νου.
Οι αστυνομικές σας γνώσεις βοήθησαν στη συγγραφή της;
Οι αστυνομικές γνώσεις σε αυτό το βιβλίο δε μπορώ να πω ότι βοήθησαν ιδιαίτερα. Βοήθησε ίσως η εμπειρία μου στα hot spot. Το να ζήσω ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους. Από εκεί και πέρα το μόνο που με βοήθησε σαν άνθρωπο να γράψω μια τέτοια ιστορία είναι ότι και εγώ έχω ερωτευτεί. Με ορμή, με πάθος. Σαν άνθρωπος. Και για έναν αστυνομικό,θα σας πω ότι το να εκφράσει ακόμη και αυτή τη πτυχή της ζωής του που δείχνει αδυναμία, ήταν ίσως ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια στο να μοιραστώ σε αυτό το βιβλίο. Αλλά ακόμη και οι αστυνομικοί είναι άνθρωποι . Με ευαισθησίες, με όνειρα, με αγάπη.
Ο έρωτας τι ρόλο παίζει στο βιβλίο σας;
Ο έρωτας στην Αϊσέ είναι παντού. Στις προσπάθειες του Ανδρέα να τον αποφύγει. Στις προσπάθειες της Αϊσέ να τον εκφράσει. Ο έρωτας είναι παντού . Σε κάθε φράση του βιβλίου. Σε κάθε γύρισμα των σελίδων του. Όπως συμβαίνει και στον πραγματικό κόσμο. Έρωτας για μένα είναι ο ήλιος που μας φωτίζει , έρωτας είναι το "να προσέχεις" της μαμάς μας κάθε φορά που φεύγουμε από το σπίτι . Έρωτας είναι τα πάντα στη ζωή μας. Και με κίνδυνο να φανώ ουτοπικός θα συμπληρώσω ότι για μένα ο έρωτας δεν έχει τέλος, δεν έχει ροή, χαρακτήρα , θέλω και μη μα είναι ένα μόνιμο κυνήγι. Απέναντι σε όλους και σε όλα. Γιατί όταν ερωτεύεσαι είσαι έρμαιο του. Δεν ορίζεις βούληση μα ακολουθείς και ας βάζεις εμπόδια είτε άθελά, είτε ηθελημένα. Και κάπως έτσι ο έρωτας μας καθορίζει, μας σκοτώνει και μας ανασταίνει μέσα σε λίγες στιγμές μας κάνει να ζούμε. Και κάπως έτσι οι δύο ήρωες μας προσπαθούν να τον τιθασεύσουν, να τον βάλουν σε καλούπια, μα ο έρωτας δε συμμορφώνεται με τις επιθυμίες των "άτυχων" που έχουν πέσει στα χέρια του. Ο έρωτας είναι ατέρμονος, ακανόνιστος, δραματικός, ενθουσιώδης, γλυκός μα και συνάμα πικρός μα πάνω απ όλα σαρωτικός απέναντι σε όλα όσα νόμιζες ότι καθορίζουν τη ζωή σου μέχρι να τον βρεις στο διάβα σου.
Ποια σημεία της ιστορίας περιέχουν τον μεγαλύτερο πόνο;
Όταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο μου είχε περάσει από το μυαλό να γράψω για τα πάθη της Αϊσέ. Μα μέσα μου φοβόμουν το πώς αυτό θα φανεί στους αναγνώστες. Γιατί ακόμη και στα γραπτά η βία είναι τρομακτική. Αναμφισβητητα υπάρχουν αρκετά κομμάτια στην Αϊσέ που είναι ικανά να προκαλέσουν πόνο στον αναγνώστη. Μα η βία που ασκείται στην ηρωίδα μας είναι σοκαριστική. Γιατί πλέον σα κοινωνία την έχουμε δει αυτή τη βία. Την έχουμε ακούσει, ίσως κάποιοι από εμάς να την έχουμε βιώσει κιόλας. Γιατί βία δεν είναι μόνο η σωματική μα είναι και η λεκτική, ο φόβος, η ανασφάλεια που σου προκαλεί ο άνθρωπος που έχεις "επιλέξει " να μοιραστείς τη ζωή σου μαζί του. Και όταν έφτασα σε αυτό το κομμάτι του βιβλίου αποφάσισα να το αποτυπώσω όσο πιο παραστατικά μπορούσα. Και όταν μετέπειτα το διάβασα κατάλαβα και γιατί επέλεξα αυτό το τρόπο. Γιατί ήθελα να σοκάρω. Γιατί ήθελα να κάνω την κάθε γυναίκα που θα το διαβάσει αυτό το βιβλίο τι να μην αφήσει να συμβεί. Γιατί ακόμη ήθελα στον οποίο άντρα το διαβάσει να συνειδητοποιήσει το πόσο ακραία και άσχημα πράγματα είναι ικανή η φύση του. Και αν έστω και ένας άνθρωπος από αυτή τη περιγραφή ωθήσει τον εαυτό του έτσι ώστε είτε να "φύγει" μακριά από οτιδήποτε τον πληγώνει ή αν έστω και ένας άνθρωπος απωθήσει την έκρηξη της φύσης του που οδηγεί στον πόνο του άλλου, τότε ο άνθρωπος που γράφει αυτές τις αράδες θα είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου. Και αυτό όχι γιατί θα έχω εξαλείψει τον πόνο από αυτό τον κόσμο μα γιατί ένας συνάνθρωπος μας θα νιώσει πιο ήρεμος, πιο δυνατός, πιο άνθρωπος..
