Γλυπτά του Παρθενώνα: Πώς "περικυκλώνουν" το Βρετανικό Μουσείο οι διεθνείς συμμαχίες της Λίνας Μενδώνη

Η δηµιουργία διεθνών συµµαχιών της Ελλάδας µε χώρες από όλον τον πλανήτη για το θέµα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, η τεράστιας έκτασης διεθνοποίηση του θέµατος, αλλά και ο επαναπατρισµός εκατοντάδων κλεµµένων αρχαιοτήτων από το εξωτερικό τα τελευταία χρόνια φανερώνουν την εξαιρετική στρατηγική που εφαρµόζει το υπουργείο Πολιτισµού για να επιτευχθεί ο σκοπός της επανένωσης.

Η υπουργός Πολιτισµού, Λίνα Μενδώνη, είναι αυστηρά προσηλωµένη στο µείζον αυτό θέµα, εκτελώντας από την πρώτη ηµέρα που ανέλαβε καθήκοντα ένα εθνικό σχέδιο, το οποίο δεν παρεκκλίνει σε καµία από τις γραµµές του και στόχο έχει τη διεθνή πίεση στη Μεγάλη Βρετανία. Το πρώτο δυνατό µήνυµα προς όλες τις κατευθύνσεις δόθηκε το 2019, µε την επαναφορά των αυστηρών ποινών προς τους αρχαιοκάπηλους, που ήταν η πρώτη νοµοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Πολιτισµού µετά τις εκλογές.

Χάρη σε αυτή την πρωτοβουλία, αλλά και τη σκληρή δουλειά της ∆ιεύθυνσης Τεκµηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών πραγµατοποιήθηκε η επιστροφή στην Ελλάδα εκατοντάδων ελληνικών θησαυρών από κάθε σηµείο της Γης, µε πρώτη τον ∆εκέµβριο του 2021, όταν επέστρεψαν 55 αρχαιολογικά ευρήµατα υψηλής Τέχνης, προϊόντα παράνοµης διακίνησης από τη Συλλογή Steinhardt του Μανχάταν.

Εκτοτε άρχισαν να πέφτουν σαν βροχή οι συµφωνίες επαναπατρισµού µεταξύ Ελλάδας και ξένων χωρών, θυµίζοντας πάντα την αναγκαιότητα του επαναπατρισµού των Γλυπτών του Παρθενώνα. Επέστρεψαν ένα χρυσό δαχτυλίδι µυκηναϊκών χρόνων από τη Σουηδία, τρία θραύσµατα από τη ζωφόρο και τη µετόπη του Παρθενώνα από το Βατικανό, η µαρµάρινη στήλη του Επικράτη του 4ου αι. π.Χ από το Ηνωµένο Βασίλειο, 15 αρχαία αντικείµενα προϊστορικής περιόδου από την Ελβετία, το θραύσµα του πήλινου σφραγιδοκύλινδρου της Ασίνης από τη Σουηδία, 29 ελληνικές αρχαιότητες από την Αµερική, 351 αρχαία αντικείµενα από το Λονδίνο και, βέβαια, το περίφηµο θραύσµα Fagan της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα από το Αρχαιολογικό Μουσείο «Αντονίνο Σαλίνας» της Σικελίας, αλλά και οι 161 αρχαιότητες του κυκλαδικού πολιτισµού που βρίσκονταν στη Συλλογή Leonard Stern της Νέας Υόρκης.

«Τσουνάμι» στήριξης

Ωστόσο, το πιο δυνατό χαρτί της Ελλάδας στο θέµα των Γλυπτών του Παρθενώνα αποτελούν οι δηµόσιες τοποθετήσεις στήριξης από αξιωµατούχους άλλων χωρών, οι οποίες κι αυτές τείνουν να γίνουν «τσουνάµι».

Ο επίτιµος πρόεδρος της ∆ιεθνούς Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, καθηγητής Louis Godard, κατά τον επαναπατρισµό του θραύσµατος Fagan από τη Σικελία είχε πει: «Οι σηµερινές ελληνικές Αρχές ορθώς πιστεύουν ότι µόνο µια κίνηση πολιτιστικής διπλωµατίας, όπως αυτή που εφαρµόζει η Ιταλία τα τελευταία χρόνια, µπορεί να οδηγήσει στην υπογραφή συµφωνίας µε τη Μεγάλη Βρετανία και το Βρετανικό Μουσείο και τελικά στην επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην πατρίδα τους», ενώ ο σύµβουλος Πολιτιστικής Κληρονοµιάς και Σικελικής Ταυτότητας, dr Alberto Samonà, είχε πει: «Η Σικελία, µε αυτόν τον τρόπο, γίνεται στην πραγµατικότητα πρόδροµος στο θέµα της επιστροφής στην Ελλάδα των Γλυπτών του Παρθενώνα, συµβάλλοντας καθοριστικά στη συζήτηση που διεξάγεται εδώ και καιρό σε παγκόσµιο επίπεδο».

Λίγο καιρό αργότερα, και ο πάπας Φραγκίσκος, κατά τη συνάντησή του µε τη Λίνα Μενδώνη στο Βατικανό, τόνισε τον ιδιαίτερο σε βασµό που τρέφει ο ίδιος για την Ελλάδα, ως λίκνο του δυτικού πολιτισµού.



Στη Σύνοδο της UNESCO «Mondiacult» στο Μεξικό, το 2022, ο υπουργός Πολιτισµού της Αργεντινής, Tristan Bauer, ο οποίος τρέφει ιδιαίτερα φιλελληνικά αισθήµατα, δήλωσε για ακόµα µία φορά στη Λίνα Μενδώνη την απόλυτη υποστήριξη της χώρας του στο αίτηµα της Ελλάδας για την επιστροφή και την επανένωση στην Αθήνα των Γλυπτών του Παρθενώνα, καθώς πρόκειται για προϊόν κλοπής από την Ελλάδα και η κατοχή τους αντίκειται στην ηθική που οφείλουν να επιδεικνύουν οι χώρες.



Συντονισµένη διεθνής δράση για την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών στους νόµιµους ιδιοκτήτες τους εντάχθηκε το 2022 στη ∆ιακήρυξη της Βαγδάτης και υιοθετήθηκε οµόφωνα από τα κράτη-µέλη στην 6η Υπουργική Σύνοδο του Φόρουµ Αρχαίων Πολιτισµών, στη Βαγδάτη, στην οποία έλαβε µέρος η υπουργός Πολιτισµού, Λίνα Μενδώνη.

Στο φόρουµ, στο οποίο προήδρευσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράκ, Fuad Hussein, συµµετείχαν εθνικές αντιπροσωπείες από την Ελλάδα, το Ιράκ, την Αίγυπτο, το Ιράν, την Κίνα, την Ιταλία, την Αρµενία, το Περού και τη Βολιβία, καθώς και εκπρόσωποι διεθνών οργανισµών (OHE, UNESCO, ALESCO, ISESCO), πολλοί εκ των οποίων εξέφρασαν τα φιλικά τους αισθήµατα προς την Ελλάδα και τον αγώνα που δίνει για τα Γλυπτά.

«Ο μύθος του Οικουμενικού Μουσείου»

Τον Μάρτιο του 2022 το «Cardozo Arts and Entertainment Law Journal», η Benjamin B. Ferencz Human Rights and Atrocity Prevention Clinic και το FAME Center στη Νέα Υόρκη διοργάνωσαν, υπό τον συντονισµό του καθηγητή David Rudenstine, ηµερίδα µε θέµα: «Η υπόθεση των Γλυπτών του Παρθενώνα και ο µύθος του Οικουµενικού Μουσείου: Πολιτικές και πολιτική». Εκεί παρουσιάστηκε αναλυτικά το ιστορικό της αρπαγής των Γλυπτών του Παρθενώνα, καθώς και τα επιχειρήµατα που έχουν διατυπωθεί τις τελευταίες δεκαετίες τόσο για την επιστροφή τους στην Ελλάδα όσο και για τον οικουµενικό ρόλο των µουσείων, τον οποίο επικαλείται το Βρετανικό Μουσείο.

Εκεί, εκτός από τη Λίνα Μενδώνη, βρέθηκαν υψηλές προσωπικότητες, µε διεθνές κύρος, όπως η πρύτανης της Νοµικής Σχολής, Cardozo Melanie Leslie, η πρόεδρος της ∆ιεθνούς Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, Kris Tytgat, καθώς και διακεκριµένοι καθηγητές του Smith College, του Πανεπιστηµίου της Λευκωσίας, του Πανεπιστηµίου Colgate, του Πανεπιστηµίου DePaul και του Πανεπιστηµίου του Colorado.

Την υποστήριξή του στο δίκαιο αίτηµα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα εξέφρασε τον περασµένο Σεπτέµβριο και ο πρέσβης του Πακιστάν στην Αθήνα, Muhammad Aamar Aft ab Qureshi, κατά τη συνάντησή του µε την κ. Μενδώνη.

Βασική συνισταµένη της συζήτησής του µε την υπουργό στο γραφείο της ήταν η αναζήτηση τρόπων ενίσχυσης της πολιτιστικής συνεργασίας µεταξύ των δύο χωρών. Ωστόσο η κ. Μενδώνη τον ευχαρίστησε για την υποστήριξη -εκ µέρους του Πακιστάν- του ελληνικού αιτήµατος επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, στο πλαίσιο της UNESCO.




Σύµµαχός µας στην προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς από την παράνοµη διακίνηση είναι και ο πρέσβης της Αιγύπτου, Omar Amer Youssef, ο οποίος κατά τη συνάντησή του µε τη Λίνα Μενδώνη τον περασµένο Σεπτέµβριο συµφώνησε στην υπογραφή σχετικής συµφωνίας, στο πλαίσιο της τριµερούς συνεργασίας Ελλάδας - Αιγύπτου - Κύπρου.

Κοινή γραμμή με Κίνα

Στο ίδιο µήκος κύµατος βρίσκονται και οι σχέσεις της Ελλάδας µε την Κίνα, καθώς τον περασµένο Οκτώβριο, στο πλαίσιο του 6ου Παγκόσµιου Taihe Forum, που διεξήχθη στην Απαγορευµένη Πόλη, η κ. Μενδώνη έγινε δεκτή από τον υπουργό Πολιτισµού και Τουρισµού της Λαϊκής ∆ηµοκρατίας της Κίνας, Hu Heping. Οι δύο υπουργοί στις συνοµιλίες τους επιβεβαίωσαν τη µακρόχρονη και αγαστή συνεργασία Ελλάδας και Κίνας, ενώ επαναβεβαίωσαν την αφοσίωση και την κοινή γραµµή των δύο χωρών για τον επαναπατρισµό των πολιτιστικών αγαθών.



Με δεδοµένο ότι και οι δύο χώρες έχουν κυρώσει τις συµβάσεις της UNESCO για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών, της πολιτιστικής πολυµορφίας και της άυλης πολιτιστικής κληρονοµιάς, η Ελληνίδα υπουργός Πολιτισµού ζήτησε την άµεση ανανέωση, µε εµβάθυνση και επαύξηση σε πολλούς τοµείς, του υπάρχοντος µνηµονίου συνεργασίας µεταξύ των δύο χωρών, ιδίως στο ζήτηµα του επαναπατρισµού παρανόµως διακινηθέντων πολιτιστικών αγαθών και του παράνοµου εµπορίου αρχαιοτήτων, πρόταση η οποία έγινε αµέσως αποδεκτή.

Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Προβολής και Επικοινωνίας, Li Shulei, επανέλαβε την υποστήριξη της Κίνας στο ελληνικό αίτηµα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, θέση την οποία είχε εκφράσει µε σαφή και άµεσο τρόπο ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, κατά την επίσηµη επίσκεψή του στην Αθήνα, το 2019. Ωστόσο, η κ. Μενδώνη πριν από έναν µήνα περίπου υποδέχθηκε στο Μουσείο Ακρόπολης τον υφυπουργό ∆ηµοσίων Σχέσεων της Κίνας, Zhang Jianchun, τον οποίο ευχαρίστησε θερµά για την πλήρη και συνεχή υποστήριξη που παρέχει η Κίνα στο ελληνικό αίτηµα για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Τέλος, πριν από λίγους µήνες έγινε συνάντηση εργασίας της κ. Μενδώνη µε τη Maja Gojkovic, αναπληρώτρια πρωθυπουργό και υπουργό Πολιτισµού της ∆ηµοκρατίας της Σερβίας, κατά την οποία η κ. Gojkovic επανέλαβε την πρόσκλησή της προς την Ελληνίδα υπουργό για να πραγµατοποιήσει επίσηµη επίσκεψη στο Βελιγράδι το προσεχές διάστηµα, υπενθυµίζοντας ότι ο πρόεδρος Vucic, στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, εξέφρασε την υποστήριξή του στην επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Η Λίνα Μενδώνη ευχαρίστησε τη Σερβία για την επίσηµη, σταθερή και ξεκάθαρη στήριξή της προς το ελληνικό αίτηµα, το οποίο, όπως εξήγησε, άπτεται της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων.

*Δημοσιεύτηκε στο ένθετο Secret των Παραπολιτικών