Είναι µία σπουδαία πρωτιά: η παραδοσιακή µουσική της Ηπείρου θα διδάσκεται πλέον σε αµερικανικό Πανεπιστήµιο! Το νέο µάθηµα, µε τίτλο «The Music of Epirus», θα µπορούν να το παρακολουθούν οι φοιτητές από τον Σεπτέµβριο του 2025 στο Hellenic College Holy Cross της Βοστόνης, ένα από τα σηµαντικότερα ελληνικά ακαδηµαϊκά ιδρύµατα της ∆ιασποράς στις Ηνωµένες Πολιτείες. Η δε διδασκαλία του θα γίνεται από τον συνθέτη και δεξιοτέχνη του λαούτου, Βασίλη Κώστα, που ήταν πρόσφατα υποψήφιος για βραβείο Grammy και ο οποίος µιλά γι’ αυτήν την ιστορική εξέλιξη στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή».

«Ζώντας, σπουδάζοντας και διδάσκοντας αργότερα στη Βοστόνη, παρατηρούσα ότι µουσικές παραδόσεις άλλων περιοχών, όπως η αραβική ή η τουρκική, έβρισκαν σταδιακά τη θέση τους σε πανεπιστηµιακά προγράµµατα. Αναρωτήθηκα, λοιπόν: Γιατί να µη συµβεί το ίδιο και µε την ελληνική παράδοση και ιδιαίτερα µε τη µουσική της Ηπείρου; Εξάλλου, είναι µια µουσική βαθιά, µε ρίζες αρχέγονες και παγκόσµια δύναµη έκφρασης. Το Hellenic College Holy Cross, µε την ελληνική του ταυτότητα και το ανοιχτό του πνεύµα, αποτέλεσε το ιδανικό περιβάλλον για να ξεκινήσει αυτό το πρώτο, ουσιαστικό βήµα», εξηγεί ο Βασίλης Κώστας. Είναι γεγονός ότι οι ευκαιρίες και οι προοπτικές είναι πολλές: «Πράγµατι, είναι µια ευκαιρία για πολιτισµική ανταλλαγή, αλλά και για ουσιαστική παρουσία της ελληνικής παράδοσης στην παγκόσµια εκπαιδευτική κοινότητα.
Στο μέλλον μπορεί να δούμε καλλιτεχνικές συνέργειες, έρευνα, ακόμα και δημιουργία νέων έργων εμπνευσμένων από τα ηπειρώτικα
Στο µέλλον, µπορεί να οδηγήσει σε καλλιτεχνικές συνέργειες, έρευνα, ακόµα και δηµιουργία νέων έργων εµπνευσµένων από την ηπειρώτικη µουσική». Οσο για το πώς θα γίνει η παιδαγωγική προσέγγιση της ηπειρώτικης µουσικής, ο ίδιος εξηγεί: «Η προσέγγιση θα είναι παιδαγωγικά ανοιχτή και βιωµατική, όχι µόνο θεωρία και ανάλυση, αλλά και ενεργή συµµετοχή, ακρόαση, διάλογος και τραγούδι. Στόχος δεν είναι να µάθουν όλοι να παίζουν, αλλά να έρθουν σε ουσιαστική επαφή µε µια µουσική που κατανοείται µέσα από την εµπειρία, την ιστορική µνήµη και την εσωτερική ακρόαση. Το µάθηµα είναι σχεδιασµένο µε συστηµατικό τρόπο, ώστε να προσφέρει µια σφαιρική κατανόηση της µουσικής της Ηπείρου: από το µοιρολόι και τον σκάρο, τα τοπικά ιδιώµατα της περιοχής και τα πολυφωνικά τραγούδια, µέχρι τις δοµές των οργανικών κοµµατιών και τον ρόλο του αυτοσχεδιασµού που τα διατρέχει».

Βασίλης Κώστας: «∆εν ήταν µια αυθόρµητη πρωτοβουλία, αλλά µια εσωτερική διαδροµή που ξεκίνησε από τα παιδικά µου ακούσµατα 

Αλλά πώς του γεννήθηκε αυτή η φιλόδοξη ιδέα και τι σηµαίνει για τον ίδιο αυτή η πρόκληση; «∆εν ήταν µια αυθόρµητη πρωτοβουλία, αλλά µια εσωτερική διαδροµή που ξεκίνησε από τα παιδικά µου ακούσµατα στα Γιάννινα, µέχρι τις σπουδές, τη γνωριµία µε τον Πετρολούκα Χαλκιά στη Βοστόνη και τις συνεργασίες στο εξωτερικό. Το να βρίσκοµαι στη θέση της διδασκαλίας για ένα τόσο σηµαντικό µάθηµα είναι για µένα τιµή, χαρά και ευθύνη. Γιατί καλούµαι να εκπροσωπήσω κάτι που ανήκει σε έναν τόπο, σε µια κοινότητα ανθρώπων και σε µια βαθιά πολιτιστική µνήµη, η οποία αξίζει να συνεχίσει να ακούγεται. Αυτό που ελπίζω είναι να ανοίξω για τους φοιτητές ένα “παράθυρο”: να τους δώσω τα εργαλεία και τα ερεθίσµατα για να µπορούν να συνεχίσουν την αναζήτηση µέσα στην ελληνική µουσική, τον πολιτισµό και την ιστορία µας». Και βέβαια, όλα δείχνουν ότι η ένταξη ενός τόσο ιδιαίτερου ελληνικού µουσικού ιδιώµατος στο πρόγραµµα σπουδών ενός αµερικανικού Πανεπιστηµίου θα φέρει πολλαπλά οφέλη: «Πρόκειται για ένα σηµαντικό µήνυµα που δείχνει πως η παράδοσή µας έχει θέση στον παγκόσµιο πολιτισµικό χάρτη, όχι ως ανάµνηση, αλλά ως ζωντανό εργαλείο έκφρασης. Η ηπειρώτικη µουσική, µε τη βαθιά της εσωτερικότητα, έχει τη δύναµη να αγγίξει ανθρώπους, ανεξαρτήτως καταγωγής. Το γεγονός ότι πλέον διδάσκεται σε αµερικανικό Πανεπιστήµιο αποδεικνύει πως ένας ήχος, όσο ριζωµένος κι αν είναι στον τόπο του, όταν µεταφέρεται µε σεβασµό και αλήθεια, µπορεί να αποκτήσει οικουµενική διάσταση. Και όλα αυτά, διατηρώντας την ψυχή και την ουσία του».

Υποψήφιος για Grammy µε λάτιν τζαζ

Επιπλέον, ο Βασίλης Κώστας ήταν υποψήφιος για βραβείο Grammy µαζί µε το συγκρότηµα Global Messengers, για το βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερο Λάτιν Τζαζ Αλµπουµ», για το άλµπουµ «Crisalida», που κυκλοφόρησε το 2022. Ο ίδιος καταλήγει, µιλώντας γι’ αυτήν την πολύτιµη εµπειρία: «Το “Crisalida” είναι το αποτέλεσµα ενός µουσικού διαλόγου ανάµεσα σε διαφορετικές κουλτούρες. Είµαι ευγνώµων στον Danilo Pérez για την εµπιστοσύνη και σε όλους τους συντελεστές για τη µουσική οικογένεια που χτίσαµε. Η υποψηφιότητα για Grammy ήταν σίγουρα µια ιδιαίτερη και σηµαντική στιγµή. Αλλά αυτό που κρατώ περισσότερο είναι η διαδροµή: η πρόβα, οι συζητήσεις, το συναίσθηµα της σκηνής, η εµπειρία του να παίζεις παραδοσιακό λαούτο δίπλα σε κορυφαίους µουσικούς µε ρίζες στην τζαζ και σε όλο τον κόσµο. Ηταν µια εµπειρία που µε σηµάδεψε. Και µου έδωσε µεγάλο κίνητρο για τη συνέχεια».


Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή