Με την έμμετρη, αιχμηρή κωμωδία του Μολιέρου «Ο Μισάνθρωπος» θ’ αναμετρηθεί τη χειμερινή σεζόν η ομάδα Aether, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Γιάννη Μπουραζάνα. Τη μετάφραση υπογράφει η Θεοδώρα Τσάμη, η οποία κρατά και τον ρόλο της Αρσινόης.
Μισάνθρωπος: Η υπόθεση του έργου
Ο Αλσέστ δεν μισεί τους ανθρώπους· απλώς δεν μπορεί να τους αγαπήσει έτσι όπως είναι. Θέλει έναν κόσμο καθαρό, ειλικρινή, απόλυτο – όπως και τον έρωτα που νιώθει για τη Σελιμέν. Εκείνη τον αγαπά, αλλά όχι με τον τρόπο που εκείνος απαιτεί. Το χάσμα ανάμεσά τους δεν είναι έλλειψη αγάπης, αλλά ασυμφωνία στις προσδοκίες. Καθώς ο Αλσέστ παλεύει να φτιάξει έναν καλύτερο κόσμο για να χωρέσει την αγάπη του, όλα γύρω του γκρεμίζονται. Και τελικά μένει μόνος – όχι γιατί δεν υπήρξε αγάπη, αλλά γιατί δεν άντεξε τίποτα λιγότερο από την τελειότητα.
«Ο Μισάνθρωπος» του Μολιέρου είναι ένα δεικτικό σχόλιο για την υποκρισία της κοινωνίας και την ίδια στιγμή στηλιτεύει μοναδικά τα-αέναα- ελαττώματα των ανθρώπων. Μια έμμετρη κωμωδία σε πέντε πράξεις που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1666 και όμως, τόσους αιώνες μετά, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη.
Η Θεοδώρα Τσάμη, που έχει κάνει τη μετάφραση του έργου και πρωταγωνιστεί σε αυτό, μιλάει στο parapolitika.gr για την παράσταση που θα κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Altera Pars στις 15 Οκτωβρίου.
Πιστεύετε ότι ο «Μισάνθρωπος» μιλά με διαφορετικό τρόπο στο σημερινό κοινό από ό,τι στο κοινό του 17ου αιώνα;
Νομίζω πως ο «Μισάνθρωπος» μιλά διαφορετικά στο κοινό του 17ου αιώνα και διαφορετικά στο σημερινό. Για τους θεατές της εποχής, το έργο λειτουργούσε κυρίως ως σάτιρα της αυλικής ζωής, των κοινωνικών συμβάσεων και της υποκρισίας που χαρακτήριζε τη γαλλική αυλή. Σήμερα, παρότι οι ιστορικές αναφορές μπορεί να φαίνονται μακρινές, το έργο εξακολουθεί να συγκινεί γιατί θίγει διαχρονικά ζητήματα: την ανάγκη για ειλικρίνεια, τη δυσκολία των ανθρώπινων σχέσεων και την πίεση να φοράμε κοινωνικές «μάσκες». Έτσι, ενώ παλιότερα το κοινό γελούσε αναγνωρίζοντας τον εαυτό του στην αυλή, το σημερινό κοινό αναγνωρίζει τον εαυτό του στις αντιφάσεις της καθημερινότητας.
Πείτε μας λίγα λόγια για τον χαρακτήρα που υποδύεστε, την Αρσινόη. Ποιο στοιχείο του σας συγκίνησε περισσότερο;
Η Αρσινόη είναι ένας χαρακτήρας που στους άλλους φαίνεται αυστηρή, συντηρητική και γεμάτη κριτική διάθεση απέναντι τους. Προσπαθεί να παρουσιαστεί ως ηθική και σωστή, αλλά πίσω από αυτό το προσωπείο κρύβεται η ανασφάλεια και η ματαίωση μιας γυναίκας που βλέπει τις επιθυμίες της να μην ικανοποιούνται. Πιστεύω ότι μέσα από τις αντιφάσεις της, ο Μολιέρος δεν μας δείχνει απλώς μια «κακιά» φιγούρα, αλλά έναν άνθρωπο που παλεύει με τη ζήλια, τη μοναξιά και την ανάγκη για αναγνώριση. Αυτό που με συγκίνησε περισσότερο στον ρόλο της είναι ότι, κάτω από τον μανδύα της ηθικολογίας και της σκληρότητας, κρύβεται μια ευάλωτη πλευρά: η ανάγκη να αγαπηθεί και να βρει θέση σε έναν κόσμο που αλλάζει γύρω της. Αυτή η ανθρώπινη διάσταση, η πάλη ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και στο «είναι», είναι που με άγγιξε βαθύτερα και προσπαθώ να την αναδείξω στην ερμηνεία μου.
Ο «Μισάνθρωπος» είναι έργο γεμάτο έρωτα, αλλά και απογοήτευση. Πώς βιώνετε αυτήν τη συνύπαρξη στη σκηνή;
Είναι πράγματι ένα έργο όπου ο έρωτας και η απογοήτευση συνυπάρχουν αδιάκοπα, και ακριβώς αυτό είναι που θέλει να αναδείξει και ο Γιάννης Μπουραζάνας μέσα από την σκηνοθεσία του. Στη σκηνή, λοιπόν, αυτό το βίωμα είναι έντονο, γιατί οι χαρακτήρες αγαπούν με πάθος, αλλά την ίδια στιγμή πληγώνονται από την ίδια αυτή αγάπη. Το κωμικό και το τραγικό εναλλάσσονται συνεχώς, κι αυτό δίνει μια αίσθηση αλήθειας – όπως ακριβώς συμβαίνει και στη ζωή. Για ‘μένα αυτή τη συνύπαρξη είναι ως μια συνεχή ένταση: από τη μία, η σκηνή γεμίζει με την ενέργεια του έρωτα, με την επιθυμία, με τη ζωντάνια· και από την άλλη, υπάρχει πάντα η σκιά της ματαίωσης, η απογοήτευση που κάνει τους χαρακτήρες πιο ανθρώπινους και ευάλωτους. Αυτή η αντίθεση είναι που με συγκινεί και με κινητοποιεί ερμηνευτικά. Στο τέλος, αυτό που μένει δεν είναι ούτε η απόλυτη χαρά ούτε η απόλυτη λύπη, αλλά η αναγνώριση ότι ο έρωτας και η απογοήτευση πορεύονται μαζί – και αυτό το μείγμα κάνει το έργο του Μολιέρου τόσο διαχρονικό.
Το να μεταφράζεις ένα κείμενο του 17ου αιώνα, είναι σίγουρα δύσκολο. Πώς σας φάνηκε η όλη διαδικασία; Τι σας δυσκόλεψε;
Είναι πράγματι μια απαιτητική διαδικασία. Η γλώσσα έχει διαφορετικό ρυθμό, άλλες εικόνες και μια λεπτή ειρωνεία που συχνά κινδυνεύει να χαθεί αν δεν αποδοθεί με προσοχή. Το πιο δύσκολο ήταν να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στην πιστότητα στο πρωτότυπο και στη ζωντάνια της σύγχρονης ελληνικής: να μην ακουστεί παρωχημένο, αλλά ούτε και να χάσει το ύφος της εποχής. Με δυσκόλεψε ιδιαίτερα η μεταφορά του χιούμορ και της σάτιρας. Ο Μολιέρος παίζει με υπαινιγμούς, με κοινωνικά σχόλια και με ρυθμό λόγου που είναι άρρηκτα δεμένος με το γαλλικό πρωτότυπο. Έπρεπε λοιπόν να βρω τρόπους να κρατήσω αυτή την αιχμή, χωρίς όμως να «προδώσω» την αίσθηση του κειμένου.
Αν έπρεπε να πάρετε μία φράση του έργου ως «μότο» για τη ζωή σας, ποια θα διαλέγατε;
Αν έπρεπε να κρατήσω μία φράση ως μότο για τη ζωή μου, θα διάλεγα αυτή εδώ:
«Θε να 'μαστε Ειλικρινείς, έντιμοι, να τολμάμε εγκάρδια να εκφραζόμαστε, λόγια να μη σκορπάμε».
Μιλά για την αξία της ειλικρίνειας και την ανάγκη να ζούμε χωρίς προσποιήσεις. Για μένα είναι υπενθύμιση ότι, όσο κι αν οι κοινωνικές συμβάσεις μας πιέζουν να φοράμε «μάσκες», η αλήθεια –ακόμα κι όταν πονάει– είναι αυτή που τελικά μας ελευθερώνει. Τώρα το κατά πόσο το τηρεί ο καθένας μας εμπράκτως είναι άλλο θέμα.
Ταυτότητα παράστασης
«Μισάνθρωπος» του Μολιέρου
Πρεμιέρα: 15 Οκτωβρίου 2025
Σκηνοθεσία: Γιάννης Μπουραζάνας
Μετάφραση: Θεοδώρα Τσάμη
Σκηνικά: 6 degrees
Κοστούμια: Χριστόφορος Πανταζής
Φωτισμοί: Λίνα Μπατζανοπούλου
Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου
Αφίσα: Σοφία Τασχουνίδου
Δημιουργία τρέιλερ: Λάζαρος Παρασκευαΐδης
Παραγωγή: Aether Arts Productions
Προβολή και Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
En
