«Απόψε, κάτω από τον θόλο της Ροτόντας, γινόμαστε μάρτυρες της δύναμης του πολιτισμού να υπερβαίνει τον χρόνο». Με αυτά τα λόγια, γεμάτα συγκίνηση και θαυμασμό για την Ελλάδα, ο εκτελεστικός πρόεδρος της Europa Nostra, καθηγητής Hermann Parzinger, παρέλαβε μαζί με τη γενική γραμματέα Sneška Quaedvlieg-Mihailovic από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τασούλα το βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», ως αναγνώριση της προσφοράς του πανευρωπαϊκού οργανισμού στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Διαβάστε: Μενδώνη και Μαρινάκης υπογράφουν διακήρυξη για τον ρόλο του πολιτισμού και των ΜΜΕ ως θεματοφυλάκων των Ευρωπαϊκών Δημοκρατιών

«Σε αυτόν τον επιβλητικό χώρο, όπου πέτρα, μωσαϊκό και φως συνυφαίνονται, νιώθουμε την παρουσία πολλών ευρωπαϊκών πολιτισμών. Η Ροτόντα, χτισμένη ως ρωμαϊκό ιερό, μεταμορφωμένη σε βυζαντινή εκκλησία και αργότερα σε τζαμί, σήμερα αποτελεί μνημείο ανοιχτό στην ανθρωπότητα. Ενσαρκώνει την ουσία της Ευρώπης: ποικιλία, βάθος και ανθεκτικότητα. Τα τείχη της είδαν αυτοκρατορίες να πέφτουν, θρησκείες να αλλάζουν και ανθρώπους να φεύγουν, αλλά η Ροτόντα παραμένει. Μας θυμίζει ότι η Ευρώπη δεν είναι μία ιστορία, αλλά μια αρμονία πολλών φωνών· πως αυτό που μένει δεν είναι η δύναμη να κατακτάς, αλλά η δύναμη να συνδέεσαι», υπογράμμισε ο κ. Parzinger.

Το βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», όπως πρόσθεσε, τιμά όχι μόνο αυτό που έχει κληρονομήσει η Ευρώπη αλλά και αυτό που μπορεί να γίνει. «Η Θεσσαλονίκη, αυτή η λαμπρή πόλη δίπλα στη θάλασσα, υπήρξε ανέκαθεν σημείο συνάντησης πολιτισμών - ελληνικών, ρωμαϊκών, βυζαντινών, οθωμανικών, εβραϊκών, βαλκανικών και μεσογειακών. Οι δρόμοι της, η αρχιτεκτονική της, το πνεύμα της μας υπενθυμίζουν ότι ο πλούτος της Ευρώπης έγκειται στον πλουραλισμό της. Η Ροτόντα βρίσκεται στο κέντρο αυτής της πόλης ως σιωπηλός μάρτυρας αυτής της αλήθειας», παρατήρησε.

Μιλώντας για την αποστολή της Europa Nostra, ο καθηγητής επισήμανε πως «εργάζεται για να καταστήσει την πολιτιστική κληρονομιά μια ζωντανή δύναμη για το καλό». Το έργο της, όπως πρόσθεσε, περιλαμβάνει την αποκατάσταση ιστορικών κτηρίων, την αναβίωση παραδοσιακών τεχνών και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και βασίζεται στις συνεργασίες «πάνω από όλα όμως βασίζεται στο πάθος εκείνων που αρνούνται να αφήσουν την ομορφιά και τη μνήμη να ξεθωριάσουν».

europa-nostra


"Το να μιλάμε για την Ευρώπη χωρίς να αναφερόμαστε στην Ελλάδα είναι σαν να μιλάμε για κάτι χωρίς αρχή"

Ο κ. Parzinger χαρακτήρισε την πολιτιστική κληρονομιά ως την ήρεμη δύναμη που μπορεί να θεραπεύει. «Όταν μια κοινότητα στην Ουκρανία προστατεύει τα μνημεία της που βομβαρδίζονται ή όταν ένας εγκαταλελειμμένος βιομηχανικός χώρος στην Πορτογαλία γίνεται κόμβος καινοτομίας ή όταν οι νέοι στα Βαλκάνια ανακαλύπτουν εκ νέου τις κοινές πολιτιστικές τους ρίζες, τότε γινόμαστε μάρτυρες της ήρεμης δύναμης της πολιτιστικής κληρονομιάς που θεραπεύει και ενώνει. Η πολιτιστική κληρονομιά δεν έχει να κάνει με τη νοσταλγία, αλλά με την αίσθηση του ανήκειν», εξήγησε, μη παραλείποντας να εστιάσει και στους κινδύνους: «Η κληρονομιά της Ευρώπης είναι εύθραυστη και αντιμετωπίζει απειλές από τον πόλεμο και την παραμέληση, την κλιματική κρίση, τον μαζικό τουρισμό, τα λαϊκιστικά και εξτρεμιστικά πολιτικά κινήματα και τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές πιέσεις που πολύ συχνά αγνοούν τη μακροπρόθεσμη αξία του πολιτισμού. Όμως, το να χάνουμε την κληρονομιά μας σημαίνει ότι χάνουμε την πυξίδα μας, τον ίδιο τον χάρτη που μας λέει ποιοι είμαστε και από πού προερχόμαστε. Η Europa Nostra υπάρχει για να αντισταθεί σε αυτή την απώλεια, είναι θεματοφύλακας μνήμης και φωνή για την πολιτιστική δημοκρατία», τόνισε.

Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Parzinger εξέφρασε τον θαυμασμό του για την Ελλάδα: «Το να μιλάμε για την Ευρώπη χωρίς να αναφερόμαστε στην Ελλάδα είναι σαν να μιλάμε για κάτι χωρίς αρχή. Εδώ σε αυτόν τον τόπο γεννήθηκε η δημοκρατία, εδώ η φιλοσοφία δίδαξε να αμφισβητούμε, εδώ η ποίηση δίδαξε να αισθανόμαστε, και η αρχιτεκτονική να φιλοδοξούμε. Εδώ η ίδια η λέξη Ευρώπη διαμορφώθηκε για πρώτη φορά. Για την Europa Nostra, η Ελλάδα ήταν κάτι περισσότερο από εταίρος, είναι πυξίδα» [...] Απόψε αποτίουμε φόρο τιμής στο ελληνικό πνεύμα που συνεχίζει να εμπνέει τους καλύτερους της Ευρώπης. Αυτό το βραβείο αν και απονέμεται στην Europa Nostra ανήκει πραγματικά σε όλους νοιάζονται την πολιτιστική ψυχή της Ευρώπης, στους τεχνίτες που αποκαθιστούν τα σπασμένα ψηφιδωτά, τους συντηρητές που εργάζονται σιωπηλά και υπομονετικά, στους εθελοντές που προστατεύουν τα μνημεία του χωριού τους, στους δασκάλους που ζωντανεύουν την ιστορία και στους νέους που δίνουν νέο νόημα στους παλιούς τόπους. Σε όλους αυτούς που πιστεύουν ότι η ομορφιά, η αλήθεια και η μνήμη εξακολουθούν να έχουν σημασία».


Η αποστολή της Europa Nostra ως αντίδοτο στο καταστροφικό δηλητήριο του εθνικισμού

«Ως άτομο που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια πόλη με χιλιετή ιστορία, το Βελιγράδι, είναι ιδιαίτερη συγκίνηση να βρίσκομαι απόψε σε μια άλλη πόλη με χιλιετή ιστορία, τη Θεσσαλονίκη, μια από τις μεγαλύτερες ιστορικές πόλεις σε αυτή τη γωνιά της Ευρώπης, όπου βρίσκονται οι ρίζες και της δικής μου οικογένειας», ξεκίνησε την ομιλία της η Γενική Γραμματέας της Europa Nostra Sneška Quaedvlieg-Mihailovic. «Απόψε νιώθω εδώ την παρουσία των προγόνων μου. Ακριβώς όπως ακούω τις φωνές και τη μουσική διαφορετικών γλωσσών, πολιτισμών και θρησκειών που έχουν αφήσει το σημάδι τους σε αυτή την μεγαλοπρεπή Ροτόντα κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων», είπε συγκινημένη.

Μιλώντας για την αποστολή της Europa Nostra η κ.Mihailovic μοιράστηκε την προσωπική της εμπειρία όταν λόγω του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία ένιωθε «απελπισμένη και αβοήθητη» παρακολουθώντας τον βομβαρδισμό του Ντουμπρόβνικ, ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς. «Έχασα τη χώρα μου, αλλά ευτυχώς μέσω της Europa Nostra βρήκα μια νέα και ακόμη μεγαλύτερη χώρα και από τότε βίωσα την αποστολή της Europa Nostra ως αντίδοτο στο καταστροφικό δηλητήριο του εθνικισμού και του οποιασδήποτε μορφής εξτρεμισμού», τόνισε, επισημαίνοντας ότι η Europa Nostra «παραμένει ένα εργαλείο που προάγει την ελπίδα για την κοινή μας ευρωπαϊκή ταυτότητα και σήμερα που η Ευρώπη αντιμετωπίζει και πάλι τους δαίμονες του παρελθόντος αλλά και νέους δαίμονες αυτή η βασική αποστολή της Europa Nostra είναι πιο αναγκαία από ποτέ». Προέτρεψε δε να «γιορτάσουμε μέσω της προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς το σύνθημα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ‘’Ενωμένοι στην ποικιλομορφία/In varietate concordia’’».

Μιλώντας για τις απειλές στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης τόσο σε καιρούς πολέμου όσο και ειρήνης, η γγ της Europa Nostra μίλησε για «την τραγική απώλεια τόσων πολλών μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ουκρανία». Στο πλαίσιο αυτό χαιρέτισε τη δημιουργία προ τριών ημερών στην Κοπεγχάγη ενός διεθνούς ταμείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουκρανίας, καλώντας την ευρωπαϊκή και διεθνή κοινότητα να σταθούν αλληλέγγυες στους επαγγελματίες και εθελοντές που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να διαφυλάξουν τους πολιτιστικούς θησαυρούς.

Για τις απειλές εν καιρώ ειρήνης μίλησε για τη «διάβρωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, αλλά και τις απειλές λόγω της κλιματικής αλλαγής που έχει ήδη καταστροφικές επιπτώσεις στους λαούς και τη γη μας και το γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις επιδιώκουν το κέρδος πάνω από το δημόσιο συμφέρον».

Σε απάντηση σε αυτές τις απειλές τόνισε ότι «πρέπει να δημιουργήσουμε μία ισχυρή συμμαχία με φωτισμένους πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες, δημάρχους, παράγοντες επιρροής από όλους τους τομείς της ζωής, μία συμμαχία όχι ενάντια στην οικονομική πρόοδο, αλλά υπέρ μιας ευημερίας που βασίζεται στις πολιτιστικές αξίες και τα δικαιώματα και στηρίζεται στις αρχές της βιωσιμότητας και του ανθρωπισμού».