Παίρνεις μια ρακέτα, μπαίνεις στο court και αντίπαλός δεν είναι μόνο ο αθλητής που έχεις απέναντί σου, αλλά και ο ίδιος σου ο εαυτός. Έτσι είναι και η φύση των “μοναχικών” αθλημάτων. Καλώς ήρθατε θα έλεγε κανείς στον "κόσμο" του τένις. Τι γίνεται όμως όταν βγαίνεις σε αδιέξοδο; Κάτι που δείχνουν να νιώθουν στο πετσί τους κορυφαίοι του είδους τενίστες όπως ο Στέφανος Τσιτσιπάς και ο Αλεξάντερ Σβέρεφ. Από τη λάμψη της δόξας στο συναισθηματικό κενό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Στέφανος Τσιτσιπάς: Οι 29 μήνες που τον έφεραν στο χείλος της καταστροφής!

Από το "ίσως είναι η πιο δύσκολη κατάσταση που έχω αντιμετωπίσει ποτέ. Θα είναι δύσκολο, αλλά αν το δω να συνεχιστεί έτσι, δεν έχει νόημα να αγωνίζομαι"… μέχρι το "νιώθω πολύ μόνος εκεί έξω. Δεν έχω ξανανιώσει τόσο άδειος". Υπάρχει εξήγηση; Ο αθλητικός ψυχολόγος, Βαγγέλης Βερτόπουλος ξετυλίγει το κουβάρι της συναισθηματικής κατάρρευσης και τους λόγους για τους οποίους μπορεί να κάνει την εμφάνισή της.


Βαγγέλης Βερτόπουλος: "H επιτυχία δεν αναιρεί τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες"

Βλέπουμε ολοένα και πιο συχνά περιστατικά στο τένις που σχετίζονται με την ψυχολογική κατάρρευση. Τι εξήγηση μπορούμε να δώσουμε;

"Ακόμα και στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης, οι αθλητές είναι πάνω απ’ όλα άνθρωποι. Η επιτυχία δεν αναιρεί τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες όπως η επαφή, η συναισθηματική σύνδεση και η αίσθηση νοήματος και μόνη αυτή δεν είναι αρκετή για να τις καλύψει. Οι αθλητές τόσο στο τένις όσο και σε άλλα αθλήματα ζουν μία δύσκολη ζωή τον υπόλοιπο χρόνο εκτός αυτού που εμείς βλέπουμε. Λόγου χάρη οι τενίστες μπορεί να λείπουν σε τουρνουά σε άλλες χώρες για εβδομάδες και να διαμένουν σε ένα δωμάτιο, χωρίς κάποιον δικό τους άνθρωπο μαζί τους. Αυτό συχνά μπορεί να τους επηρεάσει τη διάθεση, και να δημιουργήσει αίσθημα μοναξιάς και κόπωσης με διέξοδο την υπερβολική χρήση του κινητού. Άλλες φορές μπορεί η απόσταση από τους δικούς τους ανθρώπους να τους δημιουργεί την αίσθηση ότι… μένουν απ' έξω (fear of missing out).

Τα συνεχόμενα ταξίδια, η αδιάκοπη ρουτίνα των αγώνων με το έντονο σωματικό και πνευματικό στρες που συνεπάγονται, μπορούν όντως να επηρεάσουν τους αθλητές και να χαμηλώσουν το κατώφλι έναρξης της συναισθηματικής αναστάτωσης και κόπωσης. Τραυματισμοί και ήττες βάζουν σε κίνδυνο τους στόχους του αθλητή και την προσπάθεια που έχει κάνει για χρόνια, είναι λοιπόν λογικό να βιώνει συναισθήματα ματαίωσης και απογοήτευσης. Ως αθλητικοί ψυχολόγοι 'προπονούμε' τους αθλητές να χτίσουν μέσα τους πιο βοηθητικές ερμηνείες για τις καταστάσεις αυτές. Για παράδειγμα, το να είμαι μόνος στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου μετά από έναν αγώνα μπορεί να ερμηνευτεί είτε ως "ξεκούραση" είτε ως "εγκατάλειψη". Η δεύτερη ερμηνεία δημιουργεί συναισθήματα μοναξιά. Επίσης, μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε τις ανθρώπινες διακυμάνσεις της διάθεσης, χωρίς να τις μεγεθύνουμε ή να τις δραματοποιούμε".

vaggelhs-vertopoulos

"Οι αθλητές βιώνουν μοναξιά η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε καταθλιπτικό συναίσθημα"

Πώς επιδρά η μοναχικότητα του αθλήματος στην ψυχολογική κατάσταση των αθλητών;

"Η μοναχικότητα στο τένις υπάρχει με πολλούς τρόπους. Όπως προαναφέραμε, οι αθλητές ζουν συχνά τη ζωή ενός νομά, διαμένοντας σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου και μακριά από τους φίλους και την οικογένειά τους για μεγάλα διαστήματα. Επίσης, όπως σε όλες τις επαγγελματικές συνθήκες, δε σημαίνει πως θα ταιριάζουν με τους συνεργάτες τους σε προσωπικό επίπεδο άρα δεν έχουν τις επιλογές για να νιώσουν οικεία και να αποσυμπιεστούν στον όποιο ελεύθερο χρόνο. Συχνά οι αθλητές (όπως και οι καλλιτέχνες) νιώθουν όμηροι των χορηγών και των ανθρώπων που έχουν ποντάρει σε αυτούς. Για όλους αυτούς τους λόγους οι αθλητές βιώνουν μοναξιά η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε καταθλιπτικό συναίσθημα".

Ποιες είναι οι βασικές αιτίες που οδηγούν έναν τενίστα να βιώνει αυτό το ψυχολογικό κενό;  Ποιοι παράγοντες (π.χ. υπερβολικές προσδοκίες, εξωτερική πίεση) ευνοούν την εμφάνιση αυτών των φαινομένων;

"Ο αθλητής μπορεί να βιώσει αυτά τα αγχώδη και καταθλιπτικά συναισθήματα για διάφορους λόγους. Τα διαδοχικά αρνητικά αποτελέσματα, ειδικά όταν έρχονται να διαψεύσουν μεγάλες προσδοκίες μπορούν να κάνουν τον αθλητή να αντιληφθεί ματαίωση των προσπαθειών του και των στόχων του, να αντιληφθεί μειωτικά τον εαυτό του (είμαι μια αποτυχία, δεν είμαι αρκετά καλός). Τα ίδια αποτελέσματα μπορεί να έχει και η λανθασμένη προσέγγιση των συγγενών, προπονητών, μάνατζερ και χορηγών οι οποίοι βάζουν πίεση στον αθλητή, ο οποίος καταλήγει στο γήπεδο με την πίεση του «πρέπει να νικήσω». Οι προσεγγίσεις αυτές πέρα από τα αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία του αθλητή, επηρεάζουν και την απόδοσή του τελικά".

stefanos-tsitsipas

"Οι αθλητές επηρεάζονται πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε στις επικρίσεις"

Πώς μπορεί ένας αθλητής να βιώνει παράλληλα εξωτερική επιτυχία με λαμπερή ζωή, εκατομμύρια, θαυμαστές, αλλά και παράλληλα εσωτερική κατάρρευση;

"Οι αθλητές είναι άνθρωποι και , μπορούν να βιώνουν μοναξιά, κατάθλιψη, άγχος, κρίσεις πανικού και οποιαδήποτε άλλη εσωτερική δυσκολία όπως ο οποιοσδήποτε άνθρωπος, ακόμα και αν είναι καταξιωμένος και οικονομικά ανεξάρτητος. Ας μην ξεχνάμε πως μερικές ψυχολογικές δυσκολίες που βιώνουμε οι άνθρωποι μπορεί να είναι και έκφραση των γονιδίων μας άρα και οι αθλητές δικαιούνται να έχουν και εκείνοι τις αδυναμίες τους. Στην περίπτωση των καταξιωμένων αθλητών ένας επιπλέον λόγος είναι και το ότι συχνά η απολαυστική αποδοχή του κόσμου μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη όταν ο κόσμος και οι δημοσιογράφοι ασκούν κριτική. Οι αθλητές επηρεάζονται πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε στις επικρίσεις".

*Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Κυριακάτικη Απογευματινή"