Η αλήθεια για την οικονομική κρίση
Τριάντα δύο δισ. ευρώ η ενίσχυση της Ε.Ε. για να ξεπεράσουμε την κρίση της πανδημίας και ο πρωθυπουργός συγκέντρωσε τον κόσμο των οικονομικών παροχών στα χέρια του και καλά έκανε... Οδοιπορώντας στην 45ετία της Μεταπολιτεύσεως, ο οικονομικός Λεβιάθαν που γέννησε έχει έναν πατέρα, το εύκολο χρήμα: είτε με δανεισμό είτε με πακέτα... Μια έκθεση του οικονομολόγου Σπύρου Νονίκα το σωτήριο έτος 1986 αποκαλύπτει του λόγου το αληθές.
Τον τελευταίο καιρό πολλά ειπώθηκαν στα μίντια είτε από τους πολιτικούς είτε σε συζητήσεις τύπου «ανοιχτά χαρτιά» είτε σε ρεπορτάζ του δρόμου γύρω από την κρίση που περνάει η ελληνική οικονομία. Ακόμη περισσότερα γράφτηκαν στον Τύπο όλων των αποχρώσεων για το ίδιο θέμα. Τέλος, παρακολουθούμε εκτεταμένες συζητήσεις στη Βουλή για το ζέον αυτό θέμα. Κι όμως ποτέ και από κανένα(ν) δεν παρουσιάστηκε το πρόβλημα καθαρά και στην ολότητά του. Ας δούμε πώς περιγραφόταν η κατάσταση της οικονομίας το 1986, τέσσερα περίπου χρόνια μετά την ένταξη της ΕΟΚ, τα πρώτα χρόνια ΠΑΣΟΚ.
Ας δούμε πώς φθάσαμε στο σημερινό οικονομικό μας κατάντημα. Και πρώτα-πρώτα πρέπει να αναφερθώ σε ένα μεγάλο ψέμα και σε μια ανακρίβεια που, είτε ως ζεύγος είτε το καθένα ξεχωριστά, μας σερβίρονται από την κυβέρνηση και άλλους «ειδικούς» ως αιτίες της οικονομικής κρίσης. Η πρώτη δήθεν αιτία είναι η δυσμενής «διεθνής οικονομική συγκυρία», που συμπαρέσυρε στο βάραθρο και την ελληνική οικονομία. Αυτό αποτελεί ασύστολο ψεύδος, γιατί η διεθνής οικονομική συγκυρία οριοθετείται από τις οικονομικές εξελίξεις που σημειώνονται στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία και στην ΕΟΚ. Ε, λοιπόν, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, που εμείς εδώ με τη στασιμότητα και τον πληθωρισμό έχουμε πάρει τον κατήφορο, η οικονομία των ΗΠΑ έχει γνωρίσει μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη και σταθερότητα στην ιστορία της, της Ιαπωνίας ομοίως, ενώ η ΕΟΚ κατόρθωσε να εξουδετερώσει τον πληθωρισμό και να ξεκινήσει μια νέα ανοδική πορεία. ∆ηλαδή, ενώ το 99% των οικονομιών της ελεύθερης αγοράς πάει κάτι παραπάνω από καλά, εμείς, το 1%, ψευδόμενοι, λέμε ότι οι άλλοι χρεοκόπησαν και μας συμπαρέσυραν στην οικονομική κρίση.
Η άλλη αιτία που αναφέρεται συσχετίζεται με τα δήθεν γυάλινα πόδια της ελληνικής βιομηχανίας. Αυτό αποτελεί ανακρίβεια. Είναι γνωστό το ρηθέν «Μπαίνουμε στην ΕΟΚ και όσοι ξέρουν κολύμπι θα κολυμπήσουν» κ.λπ. Αυτό όμως είναι παραπλανητικό αν δεν το δούμε λίγο βαθύτερα. Κατ’ αρχάς, η ελληνική μεταποίηση (χωρίς ∆ΕΗ) παράγει το 25% περίπου του εθνικού εισοδήματος. Το 75% αποτελεί προϊόν υπηρεσιών και γεωργίας, που καθόλου ή ελάχιστα επηρεάστηκε από την ένταξή μας στην ΕΟΚ. Από το 25% της μεταποιήσεως, ένα μέρος απαρτίζει τις πολυεθνικές, οι οποίες ουδόλως ενοχλήθηκαν από την ένταξη, ένα άλλο μέρος αντιπροσωπεύει τη βιοτεχνία- οικοτεχνία, που βρίσκεται στο «απυρόβλητο του διεθνούς ανταγωνισμού» κατά συνέπεια, δεν την πειράζει ο ανταγωνισμός της ΕΟΚ, και ένα άλλο μέρος, η μεσαία βιομηχανία, για να κολυμπήσει στα νερά της ΕΟΚ, πρέπει να ξέρει κολύμπι. Αυτό το κομμάτι της μεταποίησης, που το λέμε και βιομηχανία, πράγματι ταρακουνήθηκε από την προσχώρησή μας στην ΕΟΚ και όντως ένα τμήμα θα αφανιστεί. Αλλά πόσο είναι; Όχι παραπάνω από το 5% της ελληνικής οικονομίας. Ας προχωρήσουμε στην αναζήτηση της πραγματικής αιτίας της οικονομικής κρίσης και της αλήθειας στην ολότητά της. Η αποκατάσταση της ∆ημοκρατίας στη χώρα μας, το 1974, συνοδεύτηκε από τα εγκαίνια του σοσιαλισμού, που εκφράζεται με περισσότερες παροχές για περισσότερη κατανάλωση και περισσότερη ∆ημοκρατία. ∆ηλαδή, πιο πολλή ∆ημοκρατία (μέχρι καταχρήσεως) και πιο πολλή κατανάλωση (μέχρι σπατάλης). Όμως ο σοσιαλισμός έρχεται για να επιβάλει τον «κοινωνικό μισθό» (γράφε παροχές), ισχυριζόμενος ότι ξέρει να μοιράζει δίκαια το εισόδημα. Ξέρει να ασφαλίζει, δήθεν, τους μισθωτούς από τον πληθωρισμό μέσω ΑΤΑ, να καταργεί τη φτώχεια, τους χαμηλούς μισθούς, τις ασήμαντες συντάξεις. Ξέρει να επιδοτεί τα αγροτικά μας προϊόντα, να εξασφαλίζει δωρεάν πρωινές συγκοινωνίες. Ακόμη, χορηγεί φτηνό ηλεκτρικό, δωρεάν διακοπές στην υπερήφανη τρίτη ηλικία και πλούσια επιδόματα ανεργίας. Τέλος, θα προσθέσω, επειδή ο σοσιαλισμός είναι το οικονομικό σύστημα της αρχοντιάς, φρόντισε η κυβέρνηση να αποδείξει στον λαό ότι ξέρει να συμπεριφερθεί και να λειτουργήσει σοσιαλιστικά, δηλαδή σε πλαίσια απέραντης οικονομικής άνεσης, χλιδής και «ρωμαϊκών θριάμβων», ακουμπώντας στον κρατικό κορβανά. Και το αποτέλεσμα είναι, μέσα σε τέσσερα χρόνια (198185), να φαγωθούν έξι Προϋπολογισμοί αντί για τέσσερις. Τρώγοντας ενάμιση κρατικό προϋπολογισμό αντί για έναν κάθε χρόνο, φθάσαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να βρεθεί στην ανάγκη να πει στον λαό ότι εφεξής η κατανάλωση και το εισόδημα θα μειωθούν στα όρια των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού που σημαίνει: σφίξιμο της λουρίδας κατά πολλές τρύπες.
Εκτός όμως από τα ελλείμματα σε δραχμές του δημοσίου τομέως, που δημιούργησε η σοσιαλιστική αντίληψη περί παροχών, ανέκυψε ένα δευτερογενές, αναπάντεχο οικονομικό γεγονός, το οποίο ευτυχώς είχε το καλό εγκαίρως να αποκαλύψει το «έωλον» της σοσιαλιστικής σπατάλης και των αδικαίωτων παροχών. Εννοώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, το χρονικό του οποίου είναι κωμικοτραγικό, και αξίζει να σταθούμε σε αυτό για λίγο. Ευθύς ως οι συνταξιούχοι, οι χαμηλόμισθοι, οι αγρότες και γενικώς οι απανταχού ωφεληθέντες από τις παροχές Έλληνες τσέπωναν τα λεφτά, έσπευδαν να τα ξοδέψουν σε ουίσκια, κρις-κραφτ, ταξίδια αναψυχής στο εξωτερικό, ρούχα εισαγωγής, αυτοκίνητα πολυτελείας, video κ.λπ., δηλαδή δαπάνες σε συνάλλαγμα αμερικανικού καταναλωτικού επιπέδου. Στη γιορτή του Κιλελέρ οι απόγονοι των κολίγων προσήλθαν όχι με τρακτέρ, αλλά με απαστράπτουσες λιμουζίνες Mercedes και BMW.
Η κυβέρνηση βρέθηκε προ του καταπληκτικού θεάματος να μοιράζει δραχμές, οι οποίες στο ξόδεμά τους μεταμορφώνονταν σε δολάρια. Ετσι, το έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών πήρε τέτοιες διαστάσεις, ώστε σε τέσσερα χρόνια (198185) να ξοδευτούν οκτώ ισοζύγια πληρωμών, μαζί με αυτά που πήραμε από την ΕΟΚ (δηλαδή, δανειζόμενοι, ξοδέψαμε για εισαγωγές και υποχρεώσεις διπλάσια από όσα εισπράξαμε από εξαγωγές, τουρισμό κ.λπ.) και να υποθηκεύσουμε το μέλλον μας στις ξένες τράπεζες μέχρι τρίτης γενεάς. [...]
∆εν επιθυμώ να παραστήσω την Κασσάνδρα, αλλά η οικονομία μας δεν θα βγει εύκολα από τη φοβερή περιπέτεια στην οποία έμπλεξε. Ακόμη βρισκόμαστε στο άλφα. Θα ακολουθήσουν φοβερή ανεργία (κυρίως για τους νέους), αχαλίνωτος πληθωρισμός, ασυδοσία και εξανεμισμός των εισοδημάτων και των αποταμιεύσεων. Για το χάλι της ελληνικής οικονομίας πρώτα φταίμε εμείς και μετά οι πολιτικοί δημαγωγοί. Οι παροχές είναι αίτημα ημών των ιδίων και η πολιτική δεν έχασε την ευκαιρία να το αρπάξει και να το κάνει φλάμπουρο... Τα κρατικά ελλείμματα εκφράζουν τη λαϊκή βούληση για καλοπερασιά και ραχάτι. Βέβαια, ευθύνεται και η πολιτική, αλλά αυτή είναι γνωστό ότι σκοπό έχει την εξουσία…
Τον τελευταίο καιρό πολλά ειπώθηκαν στα μίντια είτε από τους πολιτικούς είτε σε συζητήσεις τύπου «ανοιχτά χαρτιά» είτε σε ρεπορτάζ του δρόμου γύρω από την κρίση που περνάει η ελληνική οικονομία. Ακόμη περισσότερα γράφτηκαν στον Τύπο όλων των αποχρώσεων για το ίδιο θέμα. Τέλος, παρακολουθούμε εκτεταμένες συζητήσεις στη Βουλή για το ζέον αυτό θέμα. Κι όμως ποτέ και από κανένα(ν) δεν παρουσιάστηκε το πρόβλημα καθαρά και στην ολότητά του. Ας δούμε πώς περιγραφόταν η κατάσταση της οικονομίας το 1986, τέσσερα περίπου χρόνια μετά την ένταξη της ΕΟΚ, τα πρώτα χρόνια ΠΑΣΟΚ.
Ας δούμε πώς φθάσαμε στο σημερινό οικονομικό μας κατάντημα. Και πρώτα-πρώτα πρέπει να αναφερθώ σε ένα μεγάλο ψέμα και σε μια ανακρίβεια που, είτε ως ζεύγος είτε το καθένα ξεχωριστά, μας σερβίρονται από την κυβέρνηση και άλλους «ειδικούς» ως αιτίες της οικονομικής κρίσης. Η πρώτη δήθεν αιτία είναι η δυσμενής «διεθνής οικονομική συγκυρία», που συμπαρέσυρε στο βάραθρο και την ελληνική οικονομία. Αυτό αποτελεί ασύστολο ψεύδος, γιατί η διεθνής οικονομική συγκυρία οριοθετείται από τις οικονομικές εξελίξεις που σημειώνονται στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία και στην ΕΟΚ. Ε, λοιπόν, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, που εμείς εδώ με τη στασιμότητα και τον πληθωρισμό έχουμε πάρει τον κατήφορο, η οικονομία των ΗΠΑ έχει γνωρίσει μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη και σταθερότητα στην ιστορία της, της Ιαπωνίας ομοίως, ενώ η ΕΟΚ κατόρθωσε να εξουδετερώσει τον πληθωρισμό και να ξεκινήσει μια νέα ανοδική πορεία. ∆ηλαδή, ενώ το 99% των οικονομιών της ελεύθερης αγοράς πάει κάτι παραπάνω από καλά, εμείς, το 1%, ψευδόμενοι, λέμε ότι οι άλλοι χρεοκόπησαν και μας συμπαρέσυραν στην οικονομική κρίση.
Η άλλη αιτία που αναφέρεται συσχετίζεται με τα δήθεν γυάλινα πόδια της ελληνικής βιομηχανίας. Αυτό αποτελεί ανακρίβεια. Είναι γνωστό το ρηθέν «Μπαίνουμε στην ΕΟΚ και όσοι ξέρουν κολύμπι θα κολυμπήσουν» κ.λπ. Αυτό όμως είναι παραπλανητικό αν δεν το δούμε λίγο βαθύτερα. Κατ’ αρχάς, η ελληνική μεταποίηση (χωρίς ∆ΕΗ) παράγει το 25% περίπου του εθνικού εισοδήματος. Το 75% αποτελεί προϊόν υπηρεσιών και γεωργίας, που καθόλου ή ελάχιστα επηρεάστηκε από την ένταξή μας στην ΕΟΚ. Από το 25% της μεταποιήσεως, ένα μέρος απαρτίζει τις πολυεθνικές, οι οποίες ουδόλως ενοχλήθηκαν από την ένταξη, ένα άλλο μέρος αντιπροσωπεύει τη βιοτεχνία- οικοτεχνία, που βρίσκεται στο «απυρόβλητο του διεθνούς ανταγωνισμού» κατά συνέπεια, δεν την πειράζει ο ανταγωνισμός της ΕΟΚ, και ένα άλλο μέρος, η μεσαία βιομηχανία, για να κολυμπήσει στα νερά της ΕΟΚ, πρέπει να ξέρει κολύμπι. Αυτό το κομμάτι της μεταποίησης, που το λέμε και βιομηχανία, πράγματι ταρακουνήθηκε από την προσχώρησή μας στην ΕΟΚ και όντως ένα τμήμα θα αφανιστεί. Αλλά πόσο είναι; Όχι παραπάνω από το 5% της ελληνικής οικονομίας. Ας προχωρήσουμε στην αναζήτηση της πραγματικής αιτίας της οικονομικής κρίσης και της αλήθειας στην ολότητά της. Η αποκατάσταση της ∆ημοκρατίας στη χώρα μας, το 1974, συνοδεύτηκε από τα εγκαίνια του σοσιαλισμού, που εκφράζεται με περισσότερες παροχές για περισσότερη κατανάλωση και περισσότερη ∆ημοκρατία. ∆ηλαδή, πιο πολλή ∆ημοκρατία (μέχρι καταχρήσεως) και πιο πολλή κατανάλωση (μέχρι σπατάλης). Όμως ο σοσιαλισμός έρχεται για να επιβάλει τον «κοινωνικό μισθό» (γράφε παροχές), ισχυριζόμενος ότι ξέρει να μοιράζει δίκαια το εισόδημα. Ξέρει να ασφαλίζει, δήθεν, τους μισθωτούς από τον πληθωρισμό μέσω ΑΤΑ, να καταργεί τη φτώχεια, τους χαμηλούς μισθούς, τις ασήμαντες συντάξεις. Ξέρει να επιδοτεί τα αγροτικά μας προϊόντα, να εξασφαλίζει δωρεάν πρωινές συγκοινωνίες. Ακόμη, χορηγεί φτηνό ηλεκτρικό, δωρεάν διακοπές στην υπερήφανη τρίτη ηλικία και πλούσια επιδόματα ανεργίας. Τέλος, θα προσθέσω, επειδή ο σοσιαλισμός είναι το οικονομικό σύστημα της αρχοντιάς, φρόντισε η κυβέρνηση να αποδείξει στον λαό ότι ξέρει να συμπεριφερθεί και να λειτουργήσει σοσιαλιστικά, δηλαδή σε πλαίσια απέραντης οικονομικής άνεσης, χλιδής και «ρωμαϊκών θριάμβων», ακουμπώντας στον κρατικό κορβανά. Και το αποτέλεσμα είναι, μέσα σε τέσσερα χρόνια (198185), να φαγωθούν έξι Προϋπολογισμοί αντί για τέσσερις. Τρώγοντας ενάμιση κρατικό προϋπολογισμό αντί για έναν κάθε χρόνο, φθάσαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να βρεθεί στην ανάγκη να πει στον λαό ότι εφεξής η κατανάλωση και το εισόδημα θα μειωθούν στα όρια των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού που σημαίνει: σφίξιμο της λουρίδας κατά πολλές τρύπες.
Εκτός όμως από τα ελλείμματα σε δραχμές του δημοσίου τομέως, που δημιούργησε η σοσιαλιστική αντίληψη περί παροχών, ανέκυψε ένα δευτερογενές, αναπάντεχο οικονομικό γεγονός, το οποίο ευτυχώς είχε το καλό εγκαίρως να αποκαλύψει το «έωλον» της σοσιαλιστικής σπατάλης και των αδικαίωτων παροχών. Εννοώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, το χρονικό του οποίου είναι κωμικοτραγικό, και αξίζει να σταθούμε σε αυτό για λίγο. Ευθύς ως οι συνταξιούχοι, οι χαμηλόμισθοι, οι αγρότες και γενικώς οι απανταχού ωφεληθέντες από τις παροχές Έλληνες τσέπωναν τα λεφτά, έσπευδαν να τα ξοδέψουν σε ουίσκια, κρις-κραφτ, ταξίδια αναψυχής στο εξωτερικό, ρούχα εισαγωγής, αυτοκίνητα πολυτελείας, video κ.λπ., δηλαδή δαπάνες σε συνάλλαγμα αμερικανικού καταναλωτικού επιπέδου. Στη γιορτή του Κιλελέρ οι απόγονοι των κολίγων προσήλθαν όχι με τρακτέρ, αλλά με απαστράπτουσες λιμουζίνες Mercedes και BMW.
Η κυβέρνηση βρέθηκε προ του καταπληκτικού θεάματος να μοιράζει δραχμές, οι οποίες στο ξόδεμά τους μεταμορφώνονταν σε δολάρια. Ετσι, το έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών πήρε τέτοιες διαστάσεις, ώστε σε τέσσερα χρόνια (198185) να ξοδευτούν οκτώ ισοζύγια πληρωμών, μαζί με αυτά που πήραμε από την ΕΟΚ (δηλαδή, δανειζόμενοι, ξοδέψαμε για εισαγωγές και υποχρεώσεις διπλάσια από όσα εισπράξαμε από εξαγωγές, τουρισμό κ.λπ.) και να υποθηκεύσουμε το μέλλον μας στις ξένες τράπεζες μέχρι τρίτης γενεάς. [...]
∆εν επιθυμώ να παραστήσω την Κασσάνδρα, αλλά η οικονομία μας δεν θα βγει εύκολα από τη φοβερή περιπέτεια στην οποία έμπλεξε. Ακόμη βρισκόμαστε στο άλφα. Θα ακολουθήσουν φοβερή ανεργία (κυρίως για τους νέους), αχαλίνωτος πληθωρισμός, ασυδοσία και εξανεμισμός των εισοδημάτων και των αποταμιεύσεων. Για το χάλι της ελληνικής οικονομίας πρώτα φταίμε εμείς και μετά οι πολιτικοί δημαγωγοί. Οι παροχές είναι αίτημα ημών των ιδίων και η πολιτική δεν έχασε την ευκαιρία να το αρπάξει και να το κάνει φλάμπουρο... Τα κρατικά ελλείμματα εκφράζουν τη λαϊκή βούληση για καλοπερασιά και ραχάτι. Βέβαια, ευθύνεται και η πολιτική, αλλά αυτή είναι γνωστό ότι σκοπό έχει την εξουσία…