Λουκασένκο, ο βασιλιάς είναι γυμνός
Λευκορωσία, ο καινούργιος πονοκέφαλος στα όρια εγκεφαλικού για τον Πούτιν, και μπροστά στην... πνευμονία Λευκορωσία, η περιπέτεια Ουκρανία μοιάζει απλό κρυολόγημα. Παρ’ όλα αυτά, οι Λευκορώσοι μπροστά τους έχουν την οικονομική απογείωση των γειτόνων τους, Λιθουανών, Πολωνών, και ένα όνειρο: την ένταξή τους στη Μεγάλη Ευρωπαϊκή Οικογένεια. Ολα αυτά λειτουργούν ερήμην των προσδοκιών του Βλαδίμηρου και των βανδαλισμών του Λουκασένκο.
Εν ολίγοις... τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο. Από τις διαβλητές προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου και μετά, οι υπηρεσίες ασφαλείας προσπαθούν να εκτελέσουν την εντολή του Λουκασένκο να δώσουν ένα τέλος στις ειρηνικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος του. Τις τελευταίες ημέρες, τα ΜΑΤ της Λευκορωσίας (με το ακρωνύμιο ΟΜΟΝ) επέστρεψαν στους δρόμους και ξανάρχισαν να συλλαμβάνουν διαδηλωτές, όμως τώρα οι περισσότεροι κρατούμενοι δεν ξυλοκοπούνται, αλλά τους επιβάλλεται πρόστιμο. Οι Αρχές έχουν στραφεί και κατά δημοσιογράφων, από τους οποίους αφαιρούν τη διαπίστευση ή/και απελαύνουν όσους δεν έχουν τα κατάλληλα χαρτιά.
Προκειμένου να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι η κυβέρνηση έχει ανακτήσει τον έλεγχο των δημόσιων χώρων της χώρας, την περασμένη εβδομάδα οι Αρχές έσπευσαν να διαλύσουν κάθε νέα διαδήλωση στην Πλατεία Ανεξαρτησίας εν τη γενέσει της. Ωστόσο, ήρθαν αντιμέτωποι με τεράστια πλήθη Λευκορωσίδων. Στις 29 Αυγούστου συγκεντρώθηκαν περίπου 10.000 άτομα, κάνοντας τις αστυνομικές δυνάμεις καταστολής να πασχίζουν να ελέγξουν την κατάσταση, με διαταγές από τα μεγάφωνα και εξαπολύοντας βίαιες απειλές.
Σε μια απόπειρα να συλλάβουν τις διαδηλώτριες σε μια από τις αλλεπάλληλες συγκεντρώσεις, η αστυνομία έστησε οδοφράγματα στις κεντρικές κύριες πλατείες της πόλης, διακόπτοντας την κίνηση τον οχημάτων. Ομως, οι γυναίκες δεν εκφοβίστηκαν. Παρήλασαν επί της Λεωφόρου Ανεξαρτησίας ίσια προς την Πλατεία Γιάκουμπ Κόλας, όπου από τα πεζοδρόμια ξεχύθηκαν στο οδόστρωμα και περικύκλωσαν τα αστυνομικά οχήματα που βρίσκονταν εκεί.
Οι δυνάμεις της ΟΜΟΝ δεν τόλμησαν να αντιδράσουν, μη τυχόν και τους δουν ή τους βιντεοσκοπήσουν να χτυπούν γυναίκες. Το οδόφραγμα από αστυνομικούς πιασμένους αγκαζέ φάνταζε θλιβερό, καθώς οι γυναίκες συνέχιζαν την πορεία τους περνώντας ανάμεσα και γύρω τους, φωνάζοντας το σύνθημα: «Εδώ εμείς είμαστε οι Αρχές!». Οι γυναίκες έστελναν ένα μήνυμα και στις δύο πλευρές: Το καθεστώς θα πρέπει να ξέρει ότι η αντίσταση δεν κάμπτεται και η υπόλοιπη αντιπολίτευση θα πρέπει να καταλάβει ότι οι διαδηλώσεις θα πετύχουν, αν βγουν όλοι στους δρόμους.
Η διαδήλωση της 29ης Αυγούστου είχε το άμεσο αποτέλεσμα να διαλύσει τους φόβους των διαδηλωτών για αστυνομική βία και να αποκαλύψει την αναποτελεσματικότητα των Αρχών. Εδειξε πως οι δρόμοι ανήκουν και πάλι στην αντίσταση. Η πόλη ύψωσε και πάλι τη φωνή της, με ύμνους διαμαρτυρίας όπως το «Khochu Peremen» (Θέλω αλλαγές) του συγκροτήματος Κίνο που ακουγόταν στη διαπασών απ’ άκρη σ’ άκρη. Οδηγοί πατούσαν τις κόρνες των αυτοκινήτων τους σε αλληλεγγύη προς τους διαδηλωτές και παντού ανέμιζαν λευκοκοκκινόλευκες σημαίες.
Την επόμενη μέρα, 30 Αυγούστου, βγήκαν στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Αυτήν τη φορά, οι Αρχές κινητοποίησαν ολόκληρες φάλαγγες αστυνομικών λεωφορείων και φορτηγών γεμάτων με προσωπικό της OMON, συρματοπλέγματα και κανόνια νερού. Εστησαν οδοφράγματα στα δύο κύρια σημεία συγκέντρωσης: την Πλατεία Ανεξαρτησίας (όπου εδρεύει η Λευκορωσική Εθνοσυνέλευση) και την περιοχή γύρω από τον ΟβελίσκοΗρώο της Πόλης του Μινσκ.
Οταν οι διαδηλωτές εμφανίστηκαν στη Λεωφόρο Ανεξαρτησίας, τους έφραξαν τον δρόμο σχεδόν αμέσως. Αριστερά και δεξιά ήταν παραταγμένα λεωφορεία της αστυνομίας και αξιωματούχοι οπλισμένοι με ασπίδες και κλομπ. Οι τοπικοί δρόμοι είχαν κλείσει και μεγάλος αριθμός διαδηλωτών προσήχθη και κρατήθηκε για περίπου μία ώρα ορισμένοι συνελήφθησαν κιόλας.
Παρ’ όλα αυτά, αντί να χτυπούν ασύστολα και να βασανίζουν διαδηλωτές, οι Αρχές προσπαθούν τώρα να παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι «του νόμου και της τάξης», οι οποίοι απλώς «καθαρίζουν» τους δρόμους. Ωστόσο, όπως συνέβη και με τις προηγούμενες στρατηγικές τους, έτσι κι αυτή απλώς έχει χαλυβδώσει την αντίσταση.
Οι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτών της 30ής Αυγούστου κινήθηκαν γρήγορα προς τον Οβελίσκο και συνέχισαν κατευθείαν προς το προεδρικό μέγαρο του Λουκασένκο, όπου ήρθαν αντιμέτωποι με αστυνομικά οχήματα και ασπιδοφόρους αστυνομικούς. Για ακόμα μία φορά, ο αριθμός των διαδηλωτών ήταν υπερβολικά μεγάλος για να μπορέσουν οι Αρχές να ανταποκριθούν αποτελεσματικά. Αφοβοι οι διαδηλωτές προχώρησαν κατευθείαν προς τους αστυνομικούς, οι οποίοι παρέμειναν πίσω από τις ασπίδες τους.
Εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε η Μαρία Κολεσνίκοβα, η τελευταία από τις τρεις ηγέτιδες της αντιπολίτευσης που παραμένει στη Λευκορωσία (οι άλλες δύο έχουν αυτοεξοριστεί προσωρινά για την ασφάλειά τους). Η Κολεσνίκοβα ζήτησε να της επιτραπεί η είσοδος στο μέγαρο, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον Λουκασένκο για ειρηνική παράδοση της εξουσίας. Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την αντιπολίτευση. Μέχρι στιγμής, οι Αρχές έχουν καταφέρει να κρατήσουν τους κεντρικούς ηγέτες της αντιπολίτευσης εκτός δημόσιας σφαίρας, είτε εξωθώντας τους να κρυφτούν ή να αυτοεξοριστούν είτε σύροντάς τους σε καφκικού τύπου δίκες.
Ασφαλώς ο Λουκασένκο δεν είναι το είδος του πολιτικού που θα καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τους αντιπάλους του και θα διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό, πόσω μάλλον μια μεταβίβαση εξουσίας. Ετσι, όταν έκανε τη μοναδική του δημόσια εμφάνιση, έφερε και πάλι ένα Καλάσνικοφ. Ωστόσο, η εικόνα ενός εύσωμου δικτάτορα που το παίζει στρατιώτης κάθε άλλο παρά εμπνέει φόβο και δέος. Αντιθέτως, οι φαιδροί παλληκαρισμοί του Λουκασένκο τον καθιστούν μάλλον αντικείμενο χλεύης.
Εκτός από τους λεονταρισμούς του, τις τελευταίες εβδομάδες ο Λουκασένκο έχει επίσης συνομιλήσει τουλάχιστον πέντε φορές στο τηλέφωνο με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. Σύμφωνα με σχετικές ανακοινώσεις του Κρεμλίνου, έπειτα από αυτές τις συνομιλίες, το μήνυμα ήταν το ίδιο κάθε φορά: Ναι, η Ρωσία είναι έτοιμη να βοηθήσει, αλλά όχι ακόμη. Προσπαθώντας να ερμηνεύσει κανείς τη συμπεριφορά του Πούτιν, δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι το βασικό κοινό στο οποίο απευθύνεται ο Ρώσος πρόεδρος είναι οι Ρώσοι και όχι οι Λευκορώσοι.
Πιθανότατα ο Ρώσος ηγέτης βλέπει ξεκάθαρα ότι η παραμονή του Λουκασένκο στην εξουσία είναι ολοένα και πιο επισφαλής. Παρά τις μεγαλόφωνες εντολές και την επαπειλούμενη επανάληψη της κρατικής βίας, οι υπηρεσίες ασφαλείας του Λουκασένκο δεν έχουν καταφέρει να «καθαρίσουν» τους δρόμους. ∆εν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διαδηλώσεις πρόκειται να λήξουν σύντομα.
Στην πραγματικότητα, εάν ο Λουκασένκο δεν παρουσιάσει κάτι νέο, οι διαμαρτυρίες μπορεί να εξαπλωθούν περισσότερο, καθώς ο κόσμος έχει συνειδητοποιήσει ότι οι Αρχές είναι ανίσχυρες. Επιπλέον, ενδέχεται να το συνειδητοποιούν και οι υπηρεσίες ασφαλείας. Οι αξιοθρήνητοι θεατρινισμοί του Λουκασένκο με το Καλάσνικοφ στο χέρι έχουν γελοιοποιήσει τις προσπάθειές τους να ελέγξουν τους δρόμους. Ενας σίγουρος για τον εαυτό του πολιτικός ηγέτης δεν θα χρειαζόταν να πρωταγωνιστεί σε τέτοιου τύπου παραστάσεις, ούτε θα αναγκαζόταν να τηλεφωνεί συνέχεια στον Πούτιν, ο οποίος προφανώς προς το παρόν δεν είναι διατεθειμένος να κάνει οτιδήποτε περισσότερο από το να απαντήσει στο τηλέφωνο.
Εν ολίγοις... τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο. Από τις διαβλητές προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου και μετά, οι υπηρεσίες ασφαλείας προσπαθούν να εκτελέσουν την εντολή του Λουκασένκο να δώσουν ένα τέλος στις ειρηνικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος του. Τις τελευταίες ημέρες, τα ΜΑΤ της Λευκορωσίας (με το ακρωνύμιο ΟΜΟΝ) επέστρεψαν στους δρόμους και ξανάρχισαν να συλλαμβάνουν διαδηλωτές, όμως τώρα οι περισσότεροι κρατούμενοι δεν ξυλοκοπούνται, αλλά τους επιβάλλεται πρόστιμο. Οι Αρχές έχουν στραφεί και κατά δημοσιογράφων, από τους οποίους αφαιρούν τη διαπίστευση ή/και απελαύνουν όσους δεν έχουν τα κατάλληλα χαρτιά.
Προκειμένου να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι η κυβέρνηση έχει ανακτήσει τον έλεγχο των δημόσιων χώρων της χώρας, την περασμένη εβδομάδα οι Αρχές έσπευσαν να διαλύσουν κάθε νέα διαδήλωση στην Πλατεία Ανεξαρτησίας εν τη γενέσει της. Ωστόσο, ήρθαν αντιμέτωποι με τεράστια πλήθη Λευκορωσίδων. Στις 29 Αυγούστου συγκεντρώθηκαν περίπου 10.000 άτομα, κάνοντας τις αστυνομικές δυνάμεις καταστολής να πασχίζουν να ελέγξουν την κατάσταση, με διαταγές από τα μεγάφωνα και εξαπολύοντας βίαιες απειλές.
Σε μια απόπειρα να συλλάβουν τις διαδηλώτριες σε μια από τις αλλεπάλληλες συγκεντρώσεις, η αστυνομία έστησε οδοφράγματα στις κεντρικές κύριες πλατείες της πόλης, διακόπτοντας την κίνηση τον οχημάτων. Ομως, οι γυναίκες δεν εκφοβίστηκαν. Παρήλασαν επί της Λεωφόρου Ανεξαρτησίας ίσια προς την Πλατεία Γιάκουμπ Κόλας, όπου από τα πεζοδρόμια ξεχύθηκαν στο οδόστρωμα και περικύκλωσαν τα αστυνομικά οχήματα που βρίσκονταν εκεί.
Οι δυνάμεις της ΟΜΟΝ δεν τόλμησαν να αντιδράσουν, μη τυχόν και τους δουν ή τους βιντεοσκοπήσουν να χτυπούν γυναίκες. Το οδόφραγμα από αστυνομικούς πιασμένους αγκαζέ φάνταζε θλιβερό, καθώς οι γυναίκες συνέχιζαν την πορεία τους περνώντας ανάμεσα και γύρω τους, φωνάζοντας το σύνθημα: «Εδώ εμείς είμαστε οι Αρχές!». Οι γυναίκες έστελναν ένα μήνυμα και στις δύο πλευρές: Το καθεστώς θα πρέπει να ξέρει ότι η αντίσταση δεν κάμπτεται και η υπόλοιπη αντιπολίτευση θα πρέπει να καταλάβει ότι οι διαδηλώσεις θα πετύχουν, αν βγουν όλοι στους δρόμους.
Η διαδήλωση της 29ης Αυγούστου είχε το άμεσο αποτέλεσμα να διαλύσει τους φόβους των διαδηλωτών για αστυνομική βία και να αποκαλύψει την αναποτελεσματικότητα των Αρχών. Εδειξε πως οι δρόμοι ανήκουν και πάλι στην αντίσταση. Η πόλη ύψωσε και πάλι τη φωνή της, με ύμνους διαμαρτυρίας όπως το «Khochu Peremen» (Θέλω αλλαγές) του συγκροτήματος Κίνο που ακουγόταν στη διαπασών απ’ άκρη σ’ άκρη. Οδηγοί πατούσαν τις κόρνες των αυτοκινήτων τους σε αλληλεγγύη προς τους διαδηλωτές και παντού ανέμιζαν λευκοκοκκινόλευκες σημαίες.
Την επόμενη μέρα, 30 Αυγούστου, βγήκαν στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Αυτήν τη φορά, οι Αρχές κινητοποίησαν ολόκληρες φάλαγγες αστυνομικών λεωφορείων και φορτηγών γεμάτων με προσωπικό της OMON, συρματοπλέγματα και κανόνια νερού. Εστησαν οδοφράγματα στα δύο κύρια σημεία συγκέντρωσης: την Πλατεία Ανεξαρτησίας (όπου εδρεύει η Λευκορωσική Εθνοσυνέλευση) και την περιοχή γύρω από τον ΟβελίσκοΗρώο της Πόλης του Μινσκ.
Οταν οι διαδηλωτές εμφανίστηκαν στη Λεωφόρο Ανεξαρτησίας, τους έφραξαν τον δρόμο σχεδόν αμέσως. Αριστερά και δεξιά ήταν παραταγμένα λεωφορεία της αστυνομίας και αξιωματούχοι οπλισμένοι με ασπίδες και κλομπ. Οι τοπικοί δρόμοι είχαν κλείσει και μεγάλος αριθμός διαδηλωτών προσήχθη και κρατήθηκε για περίπου μία ώρα ορισμένοι συνελήφθησαν κιόλας.
Παρ’ όλα αυτά, αντί να χτυπούν ασύστολα και να βασανίζουν διαδηλωτές, οι Αρχές προσπαθούν τώρα να παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι «του νόμου και της τάξης», οι οποίοι απλώς «καθαρίζουν» τους δρόμους. Ωστόσο, όπως συνέβη και με τις προηγούμενες στρατηγικές τους, έτσι κι αυτή απλώς έχει χαλυβδώσει την αντίσταση.
Οι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτών της 30ής Αυγούστου κινήθηκαν γρήγορα προς τον Οβελίσκο και συνέχισαν κατευθείαν προς το προεδρικό μέγαρο του Λουκασένκο, όπου ήρθαν αντιμέτωποι με αστυνομικά οχήματα και ασπιδοφόρους αστυνομικούς. Για ακόμα μία φορά, ο αριθμός των διαδηλωτών ήταν υπερβολικά μεγάλος για να μπορέσουν οι Αρχές να ανταποκριθούν αποτελεσματικά. Αφοβοι οι διαδηλωτές προχώρησαν κατευθείαν προς τους αστυνομικούς, οι οποίοι παρέμειναν πίσω από τις ασπίδες τους.
Εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε η Μαρία Κολεσνίκοβα, η τελευταία από τις τρεις ηγέτιδες της αντιπολίτευσης που παραμένει στη Λευκορωσία (οι άλλες δύο έχουν αυτοεξοριστεί προσωρινά για την ασφάλειά τους). Η Κολεσνίκοβα ζήτησε να της επιτραπεί η είσοδος στο μέγαρο, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον Λουκασένκο για ειρηνική παράδοση της εξουσίας. Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την αντιπολίτευση. Μέχρι στιγμής, οι Αρχές έχουν καταφέρει να κρατήσουν τους κεντρικούς ηγέτες της αντιπολίτευσης εκτός δημόσιας σφαίρας, είτε εξωθώντας τους να κρυφτούν ή να αυτοεξοριστούν είτε σύροντάς τους σε καφκικού τύπου δίκες.
Ασφαλώς ο Λουκασένκο δεν είναι το είδος του πολιτικού που θα καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τους αντιπάλους του και θα διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό, πόσω μάλλον μια μεταβίβαση εξουσίας. Ετσι, όταν έκανε τη μοναδική του δημόσια εμφάνιση, έφερε και πάλι ένα Καλάσνικοφ. Ωστόσο, η εικόνα ενός εύσωμου δικτάτορα που το παίζει στρατιώτης κάθε άλλο παρά εμπνέει φόβο και δέος. Αντιθέτως, οι φαιδροί παλληκαρισμοί του Λουκασένκο τον καθιστούν μάλλον αντικείμενο χλεύης.
Εκτός από τους λεονταρισμούς του, τις τελευταίες εβδομάδες ο Λουκασένκο έχει επίσης συνομιλήσει τουλάχιστον πέντε φορές στο τηλέφωνο με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. Σύμφωνα με σχετικές ανακοινώσεις του Κρεμλίνου, έπειτα από αυτές τις συνομιλίες, το μήνυμα ήταν το ίδιο κάθε φορά: Ναι, η Ρωσία είναι έτοιμη να βοηθήσει, αλλά όχι ακόμη. Προσπαθώντας να ερμηνεύσει κανείς τη συμπεριφορά του Πούτιν, δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι το βασικό κοινό στο οποίο απευθύνεται ο Ρώσος πρόεδρος είναι οι Ρώσοι και όχι οι Λευκορώσοι.
Πιθανότατα ο Ρώσος ηγέτης βλέπει ξεκάθαρα ότι η παραμονή του Λουκασένκο στην εξουσία είναι ολοένα και πιο επισφαλής. Παρά τις μεγαλόφωνες εντολές και την επαπειλούμενη επανάληψη της κρατικής βίας, οι υπηρεσίες ασφαλείας του Λουκασένκο δεν έχουν καταφέρει να «καθαρίσουν» τους δρόμους. ∆εν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διαδηλώσεις πρόκειται να λήξουν σύντομα.
Στην πραγματικότητα, εάν ο Λουκασένκο δεν παρουσιάσει κάτι νέο, οι διαμαρτυρίες μπορεί να εξαπλωθούν περισσότερο, καθώς ο κόσμος έχει συνειδητοποιήσει ότι οι Αρχές είναι ανίσχυρες. Επιπλέον, ενδέχεται να το συνειδητοποιούν και οι υπηρεσίες ασφαλείας. Οι αξιοθρήνητοι θεατρινισμοί του Λουκασένκο με το Καλάσνικοφ στο χέρι έχουν γελοιοποιήσει τις προσπάθειές τους να ελέγξουν τους δρόμους. Ενας σίγουρος για τον εαυτό του πολιτικός ηγέτης δεν θα χρειαζόταν να πρωταγωνιστεί σε τέτοιου τύπου παραστάσεις, ούτε θα αναγκαζόταν να τηλεφωνεί συνέχεια στον Πούτιν, ο οποίος προφανώς προς το παρόν δεν είναι διατεθειμένος να κάνει οτιδήποτε περισσότερο από το να απαντήσει στο τηλέφωνο.