Και, ξαφνικά, η Τουρκία µάς κάνει «επίθεση φιλίας». Είναι, άραγε, αιτία η βοήθειά µας στο δράµα µε τους πολύνεκρους σεισµούς ή µήπως συµβαίνει κάτι άλλο;

Φτάσαµε να µιλάµε για «νέα σελίδα» στις διµερείς σχέσεις, µε την Τουρκία να προσφέρει υποστήριξη στην Ελλάδα, για να εκλεγεί µη µόνιµο µέλος στο Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, και την Ελλάδα να υποστηρίζει την Τουρκία για τη θέση του γ.γ. στον ΙΜΟ (∆ιεθνής Οργανισµός Ναυτιλίας). Γιατί καίγεται ο Ερντογάν για τη θέση αυτή;

Ο ΙΜΟ κατατάσσει τις χώρες σε τρεις κλάσεις. Στην Κατηγορία Α είναι 10 κράτη µε το µεγαλύτερο ενδιαφέρον για την παροχή διεθνών υπηρεσιών ναυτιλίας: Ελλάδα, Κίνα, Ιταλία, Ιαπωνία, Νορβηγία, Παναµάς, Νότια Κορέα, Ρωσία, Βρετανία και ΗΠΑ. Στην Κατηγορία Β είναι 10 κράτη µε το µεγαλύτερο ενδιαφέρον γα το διεθνές θαλάσσιο εµπόριο: Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Γαλλία, Γερµανία, Ινδία, Ολλανδία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα. Στην Κατηγορία Γ είναι 20 κράτη, τα οποία έχουν ειδικά συµφέροντα στις θαλάσσιες µεταφορές και των οποίων η εκλογή στο Συµβούλιο θα εξασφαλίσει την εκπροσώπηση όλων των µεγάλων γεωγραφικών περιοχών: Μπαχάµες, Βέλγιο, Χιλή, Κύπρος, ∆ανία, Αίγυπτος, Ινδονησία, Τζαµάικα, Κένυα, Μαλαισία, Μάλτα, Μεξικό, Μαρόκο, Φιλιππίνες, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Ταϋλάνδη, Τουρκία και Βανουάτου.

Η Τουρκία, λοιπόν, επιχειρεί να εκλεγεί για να θέσει ζητήµατα που την αφορούν, όπως η διαχείριση του Βοσπόρου και η άρνησή της να υπογράψει διεθνείς ναυτικές συµβάσεις, όπως η Σύµβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Πέρα από την επιθετική της συµπεριφορά έναντι της Ελλάδας, η Τουρκία έχει εκδιώξει ιταλικό πλωτό γεωτρύπανο, αρνείται ελέγχους σε εµπορικά πλοία της ανοιχτά της Λιβύης και γενικώς έχει βεβαρηµένο παρελθόν. Πώς ένα τέτοιο κράτος, και µάλιστα από τη Γ κατηγορία, θα αναλάβει την ηγεσία του ΙΜΟ; Η Τουρκία µάς δίνει µια σακούλα πορτοκάλια και σε αντάλλαγµα της δίνουµε ένα τσουβάλι χρυσό. Τον Σεπτέµβριο του 2022 είχα αναφερθεί στα σχέδια του Ερντογάν -να κυριαρχήσει στις θαλάσσιες οδούς της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της Μεσογείου µε σκοπό να ελέγξει τις εµπορικές ρότες του Ατλαντικού και του Ινδικού. Το άρθρο εκείνο αναφερόταν στην πολιτική της Κίνας για το γνωστό «δίληµµα των στενών της Μαλάκκα».

Τη στρατηγική των Κινέζων φαίνεται ότι την αντιγράφει ο Ερντογάν. ∆εν ήρθε ξαφνικά η «Γαλάζια Πατρίδα»... Για να πετύχει κάποιος κυριαρχία στις ναυτικές οδούς, χρειάζεται υποδοµές σε λιµενικά έργα, εφοδιαστικές αλυσίδες, ενεργειακά hubs (κόµβοι) και πρόσβαση στις εξαγωγές κρατών µε πλούσια αποθέµατα (ενεργειακά, διατροφικά και βιοµηχανικά). Για να τα πετύχει, χρειάζεται οπωσδήποτε µεγάλο στόλο. Αρχικά, πλοία «ρο-ρο» (µεταφοράς φορτηγών) και παράκτια, επιβατική ναυτιλιακή διασύνδεση. Τέλος, µεγάλο στόλο ποντοπόρων πλοίων (tankers, containerships και µεταφοράς ξηρού φορτίου).

Η Τουρκία µέχρι το 2000 είχε µηδαµινή ναυτιλιακή παράδοση, σε αντίθεση µε την Ελλάδα, που πρωταγωνιστεί διεθνώς. Η εµπειρία των Τούρκων παραδοσιακά ξεκίνησε µε το χερσαίο εµπόριο µε καµήλες και κατέληξε στο εµπόριο µε φορτηγά στις µεγάλες οδικές αρτηρίες. Η ναυτοσύνη τους ήταν ξένη. Το όραµα του Ερντογάν για τη ναυτιλία αφορά την Τουρκία, αλλά και το περιβάλλον του. Η «Γαλάζια Πατρίδα» δεν αφορά στενά την κυριαρχία του Πολεµικού Ναυτικού. Με την ανάπτυξη του Πολεµικού Ναυτικού η Τουρκία σχεδιάζει να ελέγξει όλους τους ναυτικούς δρόµους στην περιοχή. Γι’ αυτό ο Ερντογάν, όταν εξελέγη δήµαρχος Κωνσταντινούπολης, πήρε δίπλα του τον Μπιναλί Γιλντιρίµ, που είχε πτυχίο και µεταπτυχιακό από τη Σχολή Ναυτικής Αρχιτεκτονικής και Μηχανικής Ωκεανών του Πολυτεχνείου της Κωνσταντινούπολης.

Ο Γιλντιρίµ υπηρέτησε σε διευθυντικές θέσεις στη Γενική ∆ιεύθυνση της Τουρκικής Ναυτιλιακής Βιοµηχανίας και στο Ναυπηγείο Camialtl, ενώ έλαβε εξειδικευµένη εκπαίδευση για τη ναυτική ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος από το Παγκόσµιο Ναυτιλιακό Πανεπιστήµιο του ∆ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού στη Σουηδία. Τα προσόντα του εντυπωσίασαν τον τότε δήµαρχο Ερντογάν, ο οποίος το 1994 τον έχρισε γενικό διευθυντή στην Istanbul Fast Ferries Company.

Ο Γιλντιρίµ δηµιούργησε τις ακτοπλοϊκές γραµµές Κωνσταντινούπολη-Γιάλοβα και Κωνσταντινούπολη - Μπαντίρµα και επέβλεψε τη δηµιουργία 29 τερµατικών σταθµών πορθµείων, την προµήθεια 22 επιβατηγών και τεσσάρων οχηµαταγωγών, καθιστώντας την lstanbul Fast Ferries Company τη µεγαλύτερη εταιρεία θαλάσσιων µεταφορών της εποχής της. Μεταξύ Νοεµβρίου 2002 και Νοεµβρίου 2011 υπηρέτησε ως υπουργός Ναυτιλίας. Τα επόµενα δύο χρόνια ανέλαβε και τις επικοινωνίες. Η κυβέρνηση Ερντογάν δροµολόγησε την κατασκευή µιας τεχνητής πλωτής οδού, παράλληλης µε τον Βόσπορο, γνωστής ως ΚanaΙ Ιstanbul.

Το έργο εγκαινιάστηκε επίσηµα από τον Ερντογάν το 2011. Επί Γιλντιρίµ, η Σµύρνη απέκτησε νέα οχηµαταγωγά και επιβατηγά πλοία το 2013-2014, νέος τερµατικός σταθµός φέριµποτ άνοιξε στην Τούζλα και ιδιωτικοποιήθηκαν οι κρατικές υπηρεσίες πορθµείων. Εχει αποκαλυφθεί ότι είναι ιδιοκτήτης 17 ναυτιλιακών εταιρειών, 28 πλοίων και δύο σούπερ γιοτ. Ο γιος και η κόρη του Γιλντιρίµ ίδρυσαν τη ναυτιλιακή τους εταιρεία το 2002, αγοράζοντας το πρώτο τους πλοίο το 2003 για 445.000 δολάρια, για να εκτελούν τη γραµµή Σµύρνη - Τσεσµέ - Πρίντεζι (Ιταλία). Απαντώντας στην κριτική για τον τρόπο απόκτησης των χρηµάτων, ο Γιλντιρίµ ισχυρίστηκε ότι είχε πληρώσει εν µέρει ο ίδιος για το πλοίο.

Στις 7 Ιανουαρίου 2014, µετά από έφοδο της Αστυνοµίας στη διοίκηση του Λιµένος Σµύρνης, ο κουνιάδος του Γιλντιρίµ συνελήφθη για συνωµοσία, νόθευση προσφορών για διαγωνισµούς, παραποίηση, δωροδοκία, σοβαρή απάτη και ανταλλαγή εµπιστευτικών πληροφοριών σχετικά µε διαγωνισµούς. Ο Γιλντιρίµ, λοιπόν, δεν είναι µόνο ναυπηγός, αλλά και εφοπλιστής, το οποίο, βεβαίως, εξηγεί γιατί έχει το παρατσούκλι «kesintisiz Bakan», δηλαδή ο «αναντικατάστατος υπουργός» Ναυτιλίας! Με τη ναυτιλία ασχολείται και ο γιος του Ερντογάν, Μπιλάλ. Μπορεί να σπούδασε οικονοµικά και πολιτικές επιστήµες, αλλά είναι «άτακτος».

Στην Μπολόνια είχε ξεσπάσει σκάνδαλο για τους σωµατοφύλακές του. Ο εισαγγελέας της πόλης τού είχε ασκήσει δίωξη για ξέπλυµα «βρώµικου» χρήµατος. Το όνοµά του είχε εµπλακεί και σε επίσηµες κατηγορίες από τη Ρωσία και τη Συρία ότι ήταν πίσω από τη µεταφορά λαθραίου πετρελαίου από τον ISIS στην Τουρκία. Στην πιάτσα αποκαλούν τον Μπιλάλ «εφοπλιστή του ISIS». Σε συνεργασία µε τον µεγαλύτερο αδελφό του, Μπουράκ Ερντογάν, ο Μπιλάλ ελέγχει επιχειρηµατικά το λιµάνι του Τσεϊχάν, όπου καταλήγουν οι αγωγοί αερίου και πετρελαίου από το Αζερµπαϊτζάν και το Βόρειο Ιράκ. Σχεδόν όλα τα µέλη της οικογένειας Ερντογάν έχουν κάποια επιχειρηµατική σχέση µε την ενέργεια.

Οι οικογένειες Ερντογάν και Γιλντιρίµ κατέχουν ισχυρή επιχειρηµατική θέση στο φυσικό αέριο στη Μαύρη Θάλασσα, στην Turkish Petroleum, καθώς και στην εκµετάλλευση του Βοσπόρου, λιµένων και γραµµών στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Ο Ερντογάν θέλει να κυριαρχήσει στους ναυτικούς δρόµους της Ανατολικής Μεσογείου, αφήνοντας εκτός Γαλλία και Ιταλία. Αυτός είναι ο λόγος για την απόκτηση των δύο µίνι αεροπλανοφόρων, για κυριαρχία στις βαθιές θάλασσες. ∆εν αµφισβητείται ότι η συνεργασία των δύο χωρών είναι επιβεβληµένη και θα ήταν ευχής έργον αν σταµατούσε η τουρκική επιθετικότητα. Θα πρέπει να θεωρείται βάσιµη η εκτίµηση ότι, µόλις πάρει αυτό που θέλει, η Τουρκία θα επανέλθει στα γνωστά.

Και, τελικά, εάν ζυγίσουµε το τι δίνουµε και τι παίρνουµε, λαµβάνοντας υπόψη όλα τα δεδοµένα, τότε καταλαβαίνουµε γιατί αναφέρθηκε ότι δίνουµε στην Τουρκία ένα τσουβάλι χρυσό και αυτή µας δίνει µια σακούλα πορτοκάλια...

Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 22/4