Οι σχέσεις της Ιταλίας με την τουρκική αμυντική-πολεμική βιομηχανία έχουν έρθει στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Στις 30 Ιουνίου το υπουργείο Επενδύσεων της Ιταλίας ενέκρινε την εξαγορά της Piaggio Aerospace από την τουρκική Baykar, την οποία ίδρυσε και διευθύνει ο γαμπρός του προέδρου Ερντογάν, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ. Η Baykar είναι ο «γίγαντας» των τουρκικών drones και η εξαγορά της Piaggio εκτιμάται ότι θα συνεισφέρει στην τεχνογνωσία της γείτονος (η Piaggio έχει αναπτύξει αεροσκάφη όπως το UAV P.1HH Hammerhead). Η δεύτερη σημαντική συμφωνία είναι το μνημόνιο συνεργασίας της Baykar με τη Leonardo (πρώην Finmeccanica), με την οποία συστήνεται κοινοπραξία με έδρα την Ιταλία και στόχο την ανάπτυξη, παραγωγή και συντήρηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Οπως θα δούμε στη συνέχεια, η συνεργασία της Τουρκίας με τη Leonardo και γενικότερα της τουρκικής με την ιταλική πολεμική βιομηχανία έχουν προϊστορία…

Ομως, η τωρινή εξοπλιστική συνεργασία Τουρκίας και Ιταλίας δεν περιορίζεται στις προαναφερόμενες συμφωνίες. Η ιταλική εταιρεία πυρομαχικών Esplodenti Sabino εξαγοράστηκε τον Ιούλιο από την τουρκική ARCA Defense. Ιδιαίτερα σημαντική, δε, είναι και εκείνη η συμφωνία ανάμεσα στον γνωστό μας όμιλο Beretta Defense Technologies και την τουρκική Stoeger Silah Sanayi AS, για την κατασκευή φορητού οπλισμού και πυρομαχικών μικρού διαμετρήματος.Βεβαίως και η συνεργασία των Τούρκων με την Beretta έχει προϊστορία, καθώς ο ιταλικός όμιλος έχει εδώ και χρόνια εργοστάσιο στη γείτονα (με τη Stoeger να αποτελεί θυγατρική του). Τα τουρκικής κατασκευής πιστόλια της Beretta συμμετέχουν συστηματικά σε όλους τους διαγωνισμούς για τον εξοπλισμό των τουρκικών Σωμάτων Ασφαλείας και των Ενόπλων Δυνάμεων, στις οποίες μάλιστα έχουν κατά καιρούς πουλήσει ορισμένες ποσότητες. Επιπλέον, στην πρόσφατη αμυντική έκθεση IDEF 2025 που έγινε στην Κωνσταντινούπολη, Ιταλία και Τουρκία σύναψαν νέες συμφωνίες. Συγκεκριμένα, υπογράφηκε συμφωνία ανάμεσα στην ιταλική MES και την τουρκική κρατική εταιρεία πυρομαχικών ΜΚΕ, για την παραγωγή πυρομαχικών βαρέων όπλων, διαφόρων διαμετρημάτων. Επιπλέον, η ιταλική Magnaghi Aerospace και ο τουρκικός όμιλος κρατικών εταιρειών ASFAT συμφώνησαν να παράγουν από κοινού εξαρτήματα και τμήματα για αεροπορικά μέσα. Tα δε τουρκικά αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας ATR-72/600 αναπτύσσονται από την ιταλική Alenia σε συνεργασία με την τουρκική ΤΑΙ.

Το ιστορικό

Οπως προαναφέραμε, η εξοπλιστική-αμυντική συνεργασία Τουρκίας και Ιταλίας έχει μεγάλο ιστορικό. Για παράδειγμα, είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία από έκθεση που το ιταλικό υπουργείο Αμυνας κατέθεσε στο Κοινοβούλιο το φθινόπωρο του 2019 αναφορικά με τις εξαγωγές όπλων κατά το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με αυτήν, το 2018 η Τουρκία ήταν ο τρίτος καλύτερος πελάτης για την ιταλική πολεμική βιομηχανία, καλύπτοντας μόνη της το 7,5% των συνολικών ιταλικών εξαγωγών όπλων. Μπροστά της το Κατάρ, που ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας για συνολικά 1,9 δισ. ευρώ, και το Πακιστάν. Κατά το 2018 η Τουρκία είχε αγοράσει ιταλικά όπλα αξίας συνολικά 632,3 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αισθητή αύξηση σε σχέση με το 2017, όταν η Αγκυρα είχε αγοράσει ιταλικά όπλα για 266,1 εκατομμύρια, ενώ το 2016 το συνολικό ποσό είχε ανέλθει σε μόλις 133,4 εκατ. ευρώ. Στα παραπάνω ποσά πρέπει να προσθέσουμε και τις πολλές δεκάδες εκατομμύρια που ξοδεύει διαχρονικά η Τουρκία, συμμετέχοντας στα πανευρωπαϊκά και ΝΑΤΟϊκά σχέδια ανάπτυξης νέων οπλικών συστημάτων, πολύ πριν από τις εξελίξεις με την ευρωπαϊκή Αμυνα.

Πιο συγκεκριμένα, η Αγκυρα εδώ και χρόνια συμμετέχει στη διεθνή ομάδα (αποτελούμενη από δεκάδες αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις) για τον σχεδιασμό ενός νέου δικτύου ραντάρ, ομάδα της οποίας μάλιστα ηγείται ο ιταλικός όμιλος Leonardo (με την οποία υπέγραψε τη συμφωνία που αναφέραμε στην εισαγωγή). Το δε 2018 η Τουρκία πλήρωσε επιπρόσθετα 30 εκατ. ευρώ για επιδιορθώσεις και εξάσκηση των στρατιωτικών της σε ιταλικά όπλα.Η έκθεση ανέφερε ότι οι άδειες εξαγωγής προς την Αγκυρα ήταν συνολικά 70 και οι αναγραφείσες καταστάσεις είναι με κωδικούς που αφορούν ουσιαστικά τα πάντα: Από τα όπλα με διάμετρο άνω των 12,7 χιλιοστών έως τα αεροπλάνα, τις ρουκέτες, τους πυραύλους και την τεχνολογία για την παραγωγή και τη χρήση τους.

Συμβόλαια

Τον Φεβρουάριο του 2019, στο ναυπηγείο Τούζλα, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή της πρώτης κορβέτας ηλεκτρονικής παρακολούθησης της Τουρκίας. Η κορβέτα εξοπλίστηκε με πυροβόλο των 76 χιλιοστών της ιταλικής Oto Melara. Η ίδια βιομηχανία έχει εξοπλίσει με κανόνια διάφορα πλοία του τουρκικού στόλου. Μια άλλη ιταλική βιομηχανία του Ομίλου Leonardo, η Alenia, έχει εξοπλίσει το τουρκικό ναυτικό με αεροπλάνα τύπου ATR72 για περιπολία, ηλεκτρονικό έλεγχο και εντοπισμό υποβρυχίων. Τα αεροπλάνα αυτά, που στην τουρκική εκδοχή τους ονομάζονται Meltem III, προσαρμόζονται στις επιχειρησιακές ανάγκες του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού στις εγκαταστάσεις της ΤΑΙ. Αυτή η έντονη εμπορική δραστηριότητα της ιταλικής πολεμικής βιομηχανίας στην Τουρκία οδήγησε τον Ομιλο Leonardo να εγκαινιάσει πριν από αρκετά χρόνια μεγαλοπρεπές γραφείο εκπροσώπησης στην Κωνσταντινούπολη και ένα μικρότερο στην Αγκυρα, όπου απασχολούνται εκατοντάδες εργαζόμενοι. Η ιταλική πολεμική βιομηχανία έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να κατευθύνει τη στάση των ιταλικών κυβερνήσεων απέναντι στην Αγκυρα.

Παράλληλα, έχει εξασφαλίσει τη διαχρονική υποστήριξη σημαντικής μερίδας του ιταλικού πολιτικού προσωπικού, αρχής γενομένης από την πρώην Ευρωπαία επίτροπο και πρώην υπουργό Εξωτερικών Εμα Μπονίνο, αλλά και ανώτερα στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος και της Forza Italia (παράδοση την οποία συνεχίζει πιστά και με το παραπάνω η Τζόρτζια Μελόνι). Αρκεί να αναφέρει κανείς ότι, την επομένη της άφιξης του Αμπντουλάχ Οτσαλάν στο αεροδρόμιο της Ρώμης το 1998, το κύριο θέμα που πρόβαλλαν οι ιταλικές εφημερίδες, προκειμένου να πείσουν τον τότε πρωθυπουργό Μάσιμο ντ’ Αλέμα να τον παραδώσει στους Τούρκους, ήταν το συμβόλαιο για τα ελικόπτερα Mangusta! Τελικά, το συμβόλαιο υπεγράφη μία δεκαετία αργότερα…

Εξαιρέσεις

Ενδεικτικό των αγαστών εξοπλιστικών σχέσεων των δύο χωρών είναι η ανακοίνωση της τότε ιταλικής κυβέρνησης ότι μελετά την επιβολή εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, μετά την ανοιχτή απειλή εναντίον της πετρελαϊκής ΕΝΙ σε δύο οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ το 2019, εξαιρώντας όμως τις παραγγελίες που είχαν μέχρι τότε αδειοδοτηθεί, καθώς και τις συμπαραγωγές και τα κοινά εξοπλιστικά σχέδια στα οποία συμμετείχαν οι δύο χώρες! Απειλή που τελικώς έμεινε κενό γράμμα... Επρόκειτο, έτσι κι αλλιώς, για μια χλιαρή στάση της Ρώμης, αναντίστοιχη με την επιθετικότητα που είχε δείξει η Αγκυρα τότε εναντίον της Ιταλίας. Αξίζει να παραθέσουμε ένα άλλο επεισόδιο: Την επομένη της τουρκικής εισβολής στη Συρία (2019) ο τότε Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Λουίτζι ντι Μάιο, είχε καλέσει τον Τούρκο πρεσβευτή στη Ρώμη, Μουράτ Σαλίμ Εσενλί, και του είχε εκφράσει τη διαμαρτυρία της ιταλικής κυβέρνησης.Πηγές του ιταλικού υπουργείου Εξωτερικών είχαν διοχετεύσει τότε την πληροφορία ότι η συνομιλία είχε διεξαχθεί σε πολύ βαρύ κλίμα και ότι ο Τούρκος πρεσβευτής είχε απαντήσει στη διαμαρτυρία με ανοιχτές απειλές και ύβρεις εναντίον της Ιταλίας. Οι διαρροές εκείνες, μάλιστα, είχαν επιβεβαιωθεί με τον πιο παταγώδη τρόπο. Μόλις είχε βγει από το Μέγαρο Φαρνεζίνα, όπου εδρεύει το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών, ο Τούρκος πρεσβευτής είχε διοργανώσει συνέντευξη Τύπου. Εμβρόντητοι οι Ιταλοί δημοσιογράφοι τον είχαν ακούσει να κατηγορεί ευθέως την ιταλική κυβέρνηση ότι είναι «διεθνής εγκληματίας» και «συνένοχος των τρομοκρατών».

Οσο για τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, η «απάντησή μας θα είναι σκληρή», είχε πει. Μόνο η παρέμβαση του υπουργείου Εξωτερικών, που είχε επικαλεστεί λόγους εθνικής ασφαλείας, είχε πνίξει την είδηση της τουρκικής απρέπειας στα κυριότερα ιταλικά ΜΜΕ, αν και στα τουρκικά είχε προβληθεί ως τεκμήριο της αποφασιστικότητας της Αγκυρας έναντι της Ιταλίας και ευρύτερα της Ευρώπης…

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά