Μια σημαντική διάσταση της κανονικότητας είναι η πολιτική. Ωστόσο, οφείλουμε να ορίσουμε την πολιτική κανονικότητα και να δούμε κάποιους δείκτες κατάδειξής της προκειμένου να αποφύγουμε μια εξαιρετικά μεροληπτική ανάλυση που κρίνεται από το βαθμό συμπάθειας ή αντιπάθειας προς την εκάστοτε κυβέρνηση.

Με αυτό το σκεπτικό, μπορούμε να προσεγγίσουμε την πολιτική κανονικότητα ως:

  • κυβερνητική σταθερότητα και
  • αποφυγή έκτακτης νομοθέτησης.

Η κυβερνητική σταθερότητα συναρτάται με την παραγωγή έργου, υλοποίησης δημόσιων πολιτικών και εμπέδωσης εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα.

Ως δείκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διάρκεια κυβερνητικής/πρωθυπουργικής θητείας. Είναι γνωστό ότι στη χώρα μας ιστορικά είχε διαμορφωθεί μια πολιτική κατάσταση βραχύβιων κυβερνητικών/πρωθυπουργικών θητειών (την περίοδο 1828-1996 είχαμε 171 κυβερνητικές/πρωθυπουργικές θητείες σε διάστημα 170 ετών, δηλ. κατά μέσο όρο αντιστοιχούσε μια περίπου κυβέρνηση κάθε χρόνο, βλ. Μακρυδημήτρης, 1997).

Η περίοδος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας (1974-) χαρακτηρίζεται από τον υψηλότερο μέσο όρο θητείας των πρωθυπουργών, ωστόσο η κατάσταση αυτή φαίνεται ότι ανετράπη την περίοδο 2010-2015 λόγω των γνωστών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων.

Η κυβερνητική/πρωθυπουργική θητεία του Α. Τσίπρα από τις 21.9.2015 μετράει ήδη 41 μήνες πολιτικής ζωής, και αν ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2019 (σύμφωνα με τις συνταγματικές προβλέψεις και τις πολιτικές δηλώσεις), τότε θα πρόκειται για τη μακροβιότερη πρωθυπουργική θητεία από το 1974 μαζί με αυτή του Α. Παπανδρέου της περιόδου 1985-1989 (βλ. Διάγραμμα 1).

Η αποφυγή έκτακτης νομοθέτησης, δηλ. η προσφυγή στη θέσπιση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, αποτελεί επίσης έναν έμμεσο δείκτη πολιτικής κανονικότητας αφού η συνήθης κοινοβουλευτική διαδικασία και η νομοθετική παραγωγή αρκεί για να λειτουργήσει το πολιτικό σύστημα εγγυώμενο την ευρεία δημοκρατική αντιπαράθεση και συμμετοχή των πολιτικών δυνάμεων.

Η προσφυγή στην έκτακτη νομοθετική εξουσία από πλευράς της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνηση) συνδέεται κατά την περίοδο της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας με εξαιρετικά κρίσιμες μεταβάσεις (μετάβαση στη δημοκρατία μετά την πτώση της χούντας), τη διαχείριση συνεπειών από φυσικές καταστροφές, την αντιμετώπιση επειγουσών οικονομικών αναγκών, οργανωτικά και εκλογικά θέματα αλλά και θέσπιση σημαντικών κοινωνικών ρυθμίσεων. Κατά την περίοδο ένταξης της χώρας στα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής, η χρήση των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου (ΠΝΠ) υπήρξε ιδιαίτερα συχνή (συγκριτικά με την προηγούμενη περίοδο) και συνιστούσε μια μη κανονικότητα στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.

Ωστόσο, την περίοδο 2016-2019, η προσφυγή στην έκτακτη νομοθετική εξουσία είναι εξαιρετικά περιορισμένη και η μέση χρήση της συνιστά ένα δείκτη επιστροφής στην κανονικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2009-2015 θεσπίστηκαν 68 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, σχεδόν το 50% όλων των ΠΝΠ της περιόδου 1974-2018 (βλ. Διάγραμμα 2).

Τα τελευταία τρία χρόνια (2016-2018) θεσπίστηκαν 5 ΠΝΠ που αφορούσαν ευνοϊκά μέτρα κοινωνικής προστασίας (αντιμετώπιση θεμάτων πληγέντων από τις πυρκαγιές Ιουλίου 2018 και παράταση μειωμένου ΦΠΑ σε νησιά της χώρας και μεταφορικό ισοδύναμο).

Καταληκτικά, τόσο στη βάση του δείκτη κυβερνητικής/πρωθυπουργικής θητείας και σταθερότητας όσο και του δείκτη χρήσης της έκτακτης νομοθετικής εξουσίας από την εκτελεστική εξουσία (έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου), φαίνεται ότι η πολιτική κανονικότητα έχει αποκατασταθεί στη χώρα μετά από μια περίοδο πολιτικής κατάστασης εξαίρεσης.

Εάν η υφιστάμενη κυβέρνηση ολοκληρώσει τη συνταγματική θητεία της, τότε θα πρόκειται για τη μακροβιότερη της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας και μάλιστα στηριζόμενη όχι σε ένα μόνο κόμμα (τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος της θητείας της).

*** Ο Δημήτρης Μπουρίκος είναι Πολιτικός- Κοινωνικός Επιστήμονας, Απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκηση.

Έχει εργαστεί στο πεδίο των πολιτικών και κοινωνικών ερευνών, ειδικότερα για θέματα πολιτικών ελίτ, κοινωνικής πρόνοιας, περιφερειακής κοινωνικής ανάπτυξης και περιφερειακής διοίκησης.

Ερευνητικές εργασίες του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, την Συγκριτική & Διεθνή Εκπαιδευτική Επιθεώρηση, την Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, το Βήμα Διεθνών Σχέσεων και την Κοινωνική Εργασία.