EnΓίναµε κράτος, Αναγνωστόπουλε;
Άρθρο γνώμης
Αν µπορούµε να έχουµε ευρωπαϊκό κράτος ή κάποιους γραφειοκράτες που θα µεριµνούν πρωτίστως για τον τύπο και όχι για την ουσία
Κάθε χρόνο πριν από την 25η Μαρτίου τα ελληνικά κανάλια προβάλλουν συγκεκριµένες ταινίες εποχής. Κατά κοινή οµολογία, η εντυπωσιακότερη εξ αυτών είναι η ταινία «Παπαφλέσσας - η µεγάλη στιγµή του '21», µε τον ∆ηµήτρη Παπαµιχαήλ στον οµώνυµο ρόλο. Περιγράφει την πορεία ενός ιερέα από τη Μεσσηνία που έφτασε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης να αναλάβει υπουργός Εσωτερικών της επαναστατικής κυβέρνησης, πριν σκοτωθεί ηρωικά στο Μανιάκι.
Από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας είναι αυτή που περιγράφει την επίσκεψη στο γραφείο του του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, ο οποίος τον είχε στρατολογήσει στη Φιλική Εταιρεία. Στην ταινία, αλλά ιδιαίτερα στη σύντοµη αυτή συζήτηση των δύο ανδρών, παίρνουµε µια γεύση από διάφορα φαινόµενα που ταλαιπώρησαν το νέο κράτος από την ίδρυσή του: εκκλησιαστική περιουσία - γραφειοκρατία - πελατειακό σύστηµα - φιλοδοξία - εγκληµατικότητα - ιδεολογία - φατριασµοί - ελιτισµός - δηµαγωγία. Ο Αναγνωστόπουλος έρχεται να ζητήσει από τον άλλοτε υφιστάµενό του µια απόφαση για τους ζωοκλέπτες της περιοχής του. Ο Παπαφλέσσας τον αντιµετωπίζει µε ψυχρότητα: «Γίναµε κράτος, Αναγνωστόπουλε! Εχουµε ∆ιοίκηση, που πρέπει να προκαλεί σεβασµό». Αφού τελικώς υπογράφει την απόφαση που του ζητά, αρνείται να του την παραδώσει στο χέρι. Την τραβά πίσω και τον ενηµερώνει ότι «θα σταλεί υπηρεσιακώς».
Ως τότε στην πολυεθνική Οθωµανική Αυτοκρατορία οι Ελληνες κατείχαν σηµαντικό ρόλο στη διακυβέρνηση, στη ναυτιλία, στο εµπόριο, στις επιστήµες και τα γράµµατα. Θυσίασαν όλα αυτά τα πλεονεκτήµατα για να αποκτήσουν τον δικό τους στρατό και το δικό τους κράτος. Ηταν αναµενόµενο να υπάρξουν εσωτερικές συγκρούσεις και κατά τη διάρκεια του Αγώνα για τον έλεγχο του νεοαπαγούς κράτους. Υπό αυτό το πρίσµα, είναι απολύτως αναµενόµενη η πρώτη µεγάλη σύγκρουση στα πρώτα χρόνια ανεξαρτησίας. Ανάµεσα στους «αυτόχθονες» των περιοχών, που αποτέλεσαν το πρώτο ελληνικό κράτος, και τους «ετερόχθονες», που προέρχονταν από οπουδήποτε αλλού, µε διακύβευµα τη δυνατότητα διορισµού στο ∆ηµόσιο.
Από το 1833 ως το 1852 σηµειώθηκαν στο νέο κράτος αγροτικές εξεγέρσεις σε περιοχές που δυσκολεύονταν να προσαρµοστούν στην πραγµατικότητα του εθνικού κράτους. Στη συνέχεια, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι εντάχθηκαν στα πελατειακά δίκτυα των κοµµάτων, για την ακρίβεια πρωταγωνίστησαν σε αυτά από τη στιγµή που οι κάτοικοι της υπαίθρου υπερτερούσαν των κατοίκων των πόλεων. Μετά τον πόλεµο, αυτή η ισορροπία άρχισε να ανατρέπεται προς όφελος των πόλεων. Μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση δηµιουργήθηκαν πολλές στρεβλώσεις στον πρωτογενή τοµέα, που συνέτειναν στην περαιτέρω εγκατάλειψη της υπαίθρου. Οι προσπάθειες που έγιναν έκτοτε από όλες τις κυβερνήσεις ήρθαν αργά και είχαν περιορισµένη επιτυχία. Η ερήµωση της υπαίθρου αποτελεί σήµερα µια οδυνηρή πραγµατικότητα, που τροφοδοτεί τη δηµογραφική κρίση. Τα αγροτικά µπλόκα λειτουργούν ως ένα ξυπνητήρι τόσο για τους κατοίκους των πόλεων, που θυµούνται την ύπαιθρο µόνο σε διακοπές και αργίες, για το κράτος των Αθηνών και πολύ περισσότερο για τα βραδυκίνητα τραπέζια των Βρυξελλών. Γιατί εκεί λαµβάνονται οι αποφάσεις για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ενώ παρόµοια προβλήµατα ερήµωσης της ενδοχώρας τους αντιµετωπίζουν η Ιταλία και η Ισπανία. Η διοίκηση όλων των επιπέδων έχει µια από τις τελευταίες ευκαιρίες να αποδείξει αν αξίζει σεβασµό ή αν απλώς υπακούει σε όποιον φωνάζει περισσότερο.
Αν µπορούµε να έχουµε ευρωπαϊκό κράτος ή κάποιους γραφειοκράτες που θα µεριµνούν πρωτίστως για τον τύπο και όχι για την ουσία. (Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο Αναγνωστόπουλος έδωσε το όνοµά του σε σηµαντικότερο δρόµο της Αθήνας σε σχέση µε τον ηρωικό Παπαφλέσσα.)
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ''ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ''
Από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας είναι αυτή που περιγράφει την επίσκεψη στο γραφείο του του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, ο οποίος τον είχε στρατολογήσει στη Φιλική Εταιρεία. Στην ταινία, αλλά ιδιαίτερα στη σύντοµη αυτή συζήτηση των δύο ανδρών, παίρνουµε µια γεύση από διάφορα φαινόµενα που ταλαιπώρησαν το νέο κράτος από την ίδρυσή του: εκκλησιαστική περιουσία - γραφειοκρατία - πελατειακό σύστηµα - φιλοδοξία - εγκληµατικότητα - ιδεολογία - φατριασµοί - ελιτισµός - δηµαγωγία. Ο Αναγνωστόπουλος έρχεται να ζητήσει από τον άλλοτε υφιστάµενό του µια απόφαση για τους ζωοκλέπτες της περιοχής του. Ο Παπαφλέσσας τον αντιµετωπίζει µε ψυχρότητα: «Γίναµε κράτος, Αναγνωστόπουλε! Εχουµε ∆ιοίκηση, που πρέπει να προκαλεί σεβασµό». Αφού τελικώς υπογράφει την απόφαση που του ζητά, αρνείται να του την παραδώσει στο χέρι. Την τραβά πίσω και τον ενηµερώνει ότι «θα σταλεί υπηρεσιακώς».
Ως τότε στην πολυεθνική Οθωµανική Αυτοκρατορία οι Ελληνες κατείχαν σηµαντικό ρόλο στη διακυβέρνηση, στη ναυτιλία, στο εµπόριο, στις επιστήµες και τα γράµµατα. Θυσίασαν όλα αυτά τα πλεονεκτήµατα για να αποκτήσουν τον δικό τους στρατό και το δικό τους κράτος. Ηταν αναµενόµενο να υπάρξουν εσωτερικές συγκρούσεις και κατά τη διάρκεια του Αγώνα για τον έλεγχο του νεοαπαγούς κράτους. Υπό αυτό το πρίσµα, είναι απολύτως αναµενόµενη η πρώτη µεγάλη σύγκρουση στα πρώτα χρόνια ανεξαρτησίας. Ανάµεσα στους «αυτόχθονες» των περιοχών, που αποτέλεσαν το πρώτο ελληνικό κράτος, και τους «ετερόχθονες», που προέρχονταν από οπουδήποτε αλλού, µε διακύβευµα τη δυνατότητα διορισµού στο ∆ηµόσιο.
Από το 1833 ως το 1852 σηµειώθηκαν στο νέο κράτος αγροτικές εξεγέρσεις σε περιοχές που δυσκολεύονταν να προσαρµοστούν στην πραγµατικότητα του εθνικού κράτους. Στη συνέχεια, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι εντάχθηκαν στα πελατειακά δίκτυα των κοµµάτων, για την ακρίβεια πρωταγωνίστησαν σε αυτά από τη στιγµή που οι κάτοικοι της υπαίθρου υπερτερούσαν των κατοίκων των πόλεων. Μετά τον πόλεµο, αυτή η ισορροπία άρχισε να ανατρέπεται προς όφελος των πόλεων. Μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση δηµιουργήθηκαν πολλές στρεβλώσεις στον πρωτογενή τοµέα, που συνέτειναν στην περαιτέρω εγκατάλειψη της υπαίθρου. Οι προσπάθειες που έγιναν έκτοτε από όλες τις κυβερνήσεις ήρθαν αργά και είχαν περιορισµένη επιτυχία. Η ερήµωση της υπαίθρου αποτελεί σήµερα µια οδυνηρή πραγµατικότητα, που τροφοδοτεί τη δηµογραφική κρίση. Τα αγροτικά µπλόκα λειτουργούν ως ένα ξυπνητήρι τόσο για τους κατοίκους των πόλεων, που θυµούνται την ύπαιθρο µόνο σε διακοπές και αργίες, για το κράτος των Αθηνών και πολύ περισσότερο για τα βραδυκίνητα τραπέζια των Βρυξελλών. Γιατί εκεί λαµβάνονται οι αποφάσεις για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ενώ παρόµοια προβλήµατα ερήµωσης της ενδοχώρας τους αντιµετωπίζουν η Ιταλία και η Ισπανία. Η διοίκηση όλων των επιπέδων έχει µια από τις τελευταίες ευκαιρίες να αποδείξει αν αξίζει σεβασµό ή αν απλώς υπακούει σε όποιον φωνάζει περισσότερο.
Αν µπορούµε να έχουµε ευρωπαϊκό κράτος ή κάποιους γραφειοκράτες που θα µεριµνούν πρωτίστως για τον τύπο και όχι για την ουσία. (Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο Αναγνωστόπουλος έδωσε το όνοµά του σε σηµαντικότερο δρόµο της Αθήνας σε σχέση µε τον ηρωικό Παπαφλέσσα.)
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ''ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ''
