Είναι η Ελλάδα νησίδα σταθερότητας σε ένα χωρίς προηγούµενο τα τελευταία χρόνια διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον; Λίγοι είναι αυτοί στη χώρα µας που θα απαντούσαν καταφατικά, χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι περισσότεροι όµως... 

Μια µικρή αναδροµή. Η επαναφορά στη σταθερότητα και την κανονικότητα αναδείχθηκε δυναµικά στο τέλος της µεγάλης δοκιµασίας της χώρας µας, µε την κρίση και τα µνηµόνια. Η επιθυµία της κοινής γνώµης µετουσιώθηκε µάλιστα και σε πολιτικό σύνθηµα, µε τη Νέα ∆ηµοκρατία να το προτάσσει και να κερδίζει τόσο τις εκλογές του 2019 όσο και του 2023. Βρεθήκαµε µεν αντιµέτωποι µε κρίσεις -Μεταναστευτικό στον Εβρο και τα νησιά µας, πανδηµία- αλλά η κύρια συνιστώσα του αιτήµατος για σταθερότητα και ασφάλεια αφορούσε την εσωτερική πραγµατικότητα της χώρας. Σε διεθνές επίπεδο κυριαρχούσε ακόµα η περίπλοκη σχέση µας µε την Ε.Ε. και τα σχέδια αποφυγής της χρεοκοπίας, αλλά και µια αναδυόµενη ασφάλεια από το γεγονός της ευρωπαϊκής προστατευτικής οµπρέλας. Παράλληλα, η συµµετοχή µας στο ΝΑΤΟ, οι σχέσεις µε τις ΗΠΑ, η ανάπτυξη σχέσεων µε χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, ακόµα και τα «ήρεµα νερά» στο Αιγαίο µε την Τουρκία προσέδιδαν µια αίσθηση ασφάλειας. Στο διεθνές στερέωµα, η χώρα «πάταγε στα πόδια της» και αυτό το εισέπρατταν οι πολίτες, που έδιναν τη µάχη της δικής τους ανόρθωσης µετά τη σκληρή δοκιµασία της κρίσης. 

Ξαφνικά, όλα γύρισαν τούµπα. Μέσα σε λίγους µήνες, ό,τι φάνταζε ως σταθερό µεταλλάχθηκε. Οι συρράξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή επιµένουν και αφήνουν το αποτύπωµά τους στο διχασµένο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., που εµφανίζει συµπτώµατα παραλυσίας. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα βρίσκεται αντιµέτωπη µε «εκπλήξεις» στη Μεσόγειο: Η Λιβύη, ως ενεργούµενο της Τουρκίας (και της Ρωσίας;), εµφανίζει θαλάσσια σύνορα µέχρι την... Κρήτη και υποθάλπει το Μεταναστευτικό. Η Τουρκία αντιδρά έντονα στην ανακήρυξη θαλάσσιων πάρκων εντός των χωρικών µας υδάτων και µάλιστα στο όριο των 6 ναυτικών µιλίων. Η Αίγυπτος αρχίζει να παίζει σε πολλά ταµπλό, το Ισραήλ βρίσκεται στο επίκεντρο µιας πολυµέτωπης σύρραξης -και δέχεται τη διεθνή κατακραυγή για το δράµα των Παλαιστινίων-, οι σχέσεις µας µε τις ΗΠΑ έχουν ακόµη αρκετά αναπάντητα κεφάλαια. 

Με αυτά και µε άλλα, η έννοια της σταθερότητας δέχεται ισχυρά πλήγµατα, την ώρα που οι συµπολίτες µας αντιλαµβάνονται πως η επιθυµία τους για ασφάλεια και ανάπτυξη έχει αποκτήσει µια έντονη διεθνή διάσταση αβεβαιότητας, που δεν υπήρχε µέχρι πρόσφατα. ∆ιεθνείς οργανισµοί, διεθνείς συµφωνίες, είτε εµπορικές είτε αυτές που αφορούν το ∆ίκαιο της Θάλασσας, τινάζονται στον αέρα. Οι δασµοί του Τραµπ προκαλούν παγκόσµιο σοκ και η Ευρώπη αναζητεί τρόπους -και κονδύλια- να αναπτύξει την άµυνά της. Οσο για την Ε.Ε., κάποιος φίλος αναρωτιόταν πώς θα αντιδρούσαν οι Βρυξέλλες σήµερα, εάν βρισκόµασταν αντιµέτωποι µε ένα σενάριο χρεοκοπίας. Με τη Γαλλία να φλερτάρει µε ένα µνηµόνιο, µε τη Γερµανία να ψάχνει ακόµα τα βήµατά της, µε την Ακροδεξιά και τον λαϊκισµό να κερδίζουν σταθερά έδαφος, κανείς δεν θα ήθελε να φανταστεί τις ολέθριες συνέπειες.

Μπορεί το πολιτικό σύστημα να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ενσωματώσει στις προτάσεις του τη διεθνή παράμετρο; Ή θα μας αποτελειώσει η παραταξιακή περιχαράκωση;

 

Κοντολογίς, δεν ξέρουµε τι µας ξηµερώνει. Το ερώτηµα είναι πώς ενσωµατώνεται στην κοινωνική συνείδηση αυτή η πρωτόγνωρη ρευστότητα και αβεβαιότητα και πώς αξιολογείται σε σχέση µε τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Κι ακόµη, πώς το πολιτικό µας σύστηµα αξιολογεί, προτάσσει τις εξελίξεις και διαµορφώνει πολιτικές, ικανές να θωρακίσουν τη χώρα από ασύµµετρες απειλές. Και εδώ εισερχόµαστε στη σφαίρα του παραλόγου. Ναι µεν στη χώρα υπάρχει σχετική πολιτική σταθερότητα, ναι, η αµυντική θωράκιση έχει βελτιωθεί σηµαντικά, οι µακροοικονοµικοί δείκτες πάνε καλά -κανείς δεν πρέπει να τα µηδενίζει όλα αυτά-, αλλά στο τέλος της ηµέρας η πολιτική σκηνή βυθίζεται ξανά και ξανά σε µια δίνη εσωστρέφειας. Προσοχή, δεν γίνεται λόγος για «παραγραφή» του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ ή της τραγωδίας των Τεµπών. Αλλά είναι γεγονός αδιαµφισβήτητο πως η µονοθεµατική ενασχόληση µε αυτά βραχυκυκλώνει την όποια προσπάθεια να δοθούν σοβαρές απαντήσεις στις διεθνείς προκλήσεις που αντιµετωπίζουµε. Είναι υπεύθυνη η κυβέρνηση γι’ αυτό; Ασφαλώς, έδωσε δικαιώµατα µε τις ατυχέστατες επιλογές της και τη µεταρρυθµιστική της αδράνεια. Οφείλει η αντιπολίτευση να αντιδράσει σε αυτά; Καµία αντίρρηση, είναι η δουλειά της, µόνο που οι εξαλλοσύνες και τα... τραγουδάκια από το βήµα της Βουλής δεν διασφαλίζουν αποτελεσµατική κριτική. 

Σε όλα αυτά, κοινός παρονοµαστής είναι η επικράτηση µιας µονοµερούς εσωστρέφειας. Ολοι εναντίον όλων και ό,τι ήθελε προκύψει. Καµία διάθεση για διάλογο και συναίνεση για τη διαχείριση µεγάλων εθνικών θεµάτων. Αντ’ αυτού, έχουµε περιοδικά πατριωτικά ξεσπάσµατα υπέρ πατρίδος και πίστεως, που σε τίποτα δεν βοηθούν, αντίθετα επιτείνουν τις διχαστικές τάσεις. Παράλληλα, στον αντίποδα του αιτήµατος για σταθερότητα βρίσκονται εµφανείς τάσεις αποσταθεροποίησης, µε διεθνή µάλιστα αρωγή. 

Είναι αυτό το ζητούµενο; Μπορεί το πολιτικό σύστηµα να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ενσωµατώσει στις προτάσεις του τη διεθνή παράµετρο; Ή θα µας αποτελειώσει η παραταξιακή περιχαράκωση, η εσωστρέφεια, ο φανατισµός, που κάποιοι µάλιστα θεωρούν ότι αποτελούν εργαλεία λύτρωσης και όχι άνευ όρων παράδοσης; Αν πάµε έτσι, καλά ξεµπερδέµατα...