Ούτε η µακρινή µας Νορβηγία φαίνεται να ξεφεύγει από τον κανόνα. Οι πρόσφατες εκλογές µιας από τις πιο ευηµερούσες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου έγιναν σε συνθήκες πρωτόγνωρης πόλωσης. Το κυβερνών Εργατικό Κόµµα κέρδισε δύσκολα και θα κυβερνήσει µόνο µε συνασπισµό κοµµάτων, την ώρα που η Ακροδεξιά σηµείωσε σηµαντική άνοδο. Το Συντηρητικό Κόµµα βρέθηκε στην τρίτη θέση, ενώ το Progress Party, εµπνευσµένο από τα δόγµατα του MAGA, ήρθε δεύτερο. Συνθήκες πόλωσης επικράτησαν σε µια χώρα που είναι η µεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός στην ήπειρο µε υψηλό δείκτη ευηµερίας. Οµως στην προεκλογική περίοδο κρίσιµα θέµατα καθόρισαν το εκλογικό αποτέλεσµα. Η φορολογία, το Μεταναστευτικό, αλλά πάνω απ’ όλα οι διευρυνόµενες κοινωνικές ανισότητες που παράγουν δυσαρέσκεια. Η πόλωση είχε πολιτικά αποτελέσµατα. Το κεντρώο κόµµα καταποντίστηκε. Καταγράφτηκαν µαζικές µετακινήσεις ψηφοφόρων προς τα άκρα. Οι νέοι προτίµησαν να στηρίξουν το λαϊκίστικο κόµµα.

Ας σηµειώσουµε εδώ δύο διαπιστώσεις. Ολο και λιγότερες είναι οι «ήσυχες γωνιές» στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η κατάρρευση του µεταπολεµικού κοινωνικού µοντέλου, η δραµατική συρρίκνωση της Σοσιαλδηµοκρατίας αφήνουν πλέον το αποτύπωµά τους σε χώρες όπως η Νορβηγία ή η Σουηδία.

Υπάρχει όµως και µια δεύτερη σηµαντική διαπίστωση. Αυτό που συνέβη στη Νορβηγία είναι η αντανάκλαση µιας ευρύτερης στροφής στις δηµοκρατίες της ∆ύσης, της οποίας γινόµαστε καθηµερινά κοινωνοί. Η αύξηση της πόλωσης, η έξαρση του λαϊκισµού, η τοξικότητα στην πολιτική αντιπαράθεση, η απήχηση εναλλακτικών προγραµµάτων από κόµµατα που εκτινάσσονται έπειτα από χρόνια παραµονής τους στο περιθώριο, όλα αυτά συνιστούν µια ταραγµένη ήπειρο, σε µια µη συντεταγµένη πορεία. Οι διευρυνόµενες οικονοµικές και κοινωνικές ανισότητες, το χάσµα µε τις ελίτ που διευρύνεται, η διάβρωση των δηµοκρατικών θεσµών από τη διαφθορά µέχρι τα υψηλά κλιµάκια, η απαξίωση των θεσµών δείχνουν να αποτελούν τη βάση για την εκδήλωση διαλυτικών φαινοµένων από τη Γαλλία µέχρι τη Νορβηγία.

∆είτε τι συµβαίνει στις τρεις µεγαλύτερες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. Στη Γερµανία, οι τελευταίες δηµοσκοπήσεις δείχνουν πλέον το ακροδεξιό AfD να σταθεροποιείται στην πρώτη θέση των προτιµήσεων των Γερµανών. Στις εκλογές της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, προπύργιο του καγκελάριου Μερτς, το AfD εκτοξεύτηκε στο 16,5% των ψήφων από το 5,3% το 2020, την ώρα που η CDU και το SPD σηµείωναν τις χειρότερες επιδόσεις από το 1946. Στη Γαλλία ο πρόεδρος Μακρόν συνεχί ζει να διορίζει πρωθυπουργούς βραχείας παραµονής, την ώρα που η πολιτική πόλωση κλιµακώνεται ανάµεσα στο κόµµα της Μαρίν Λεπέν και το Λαϊκό Μέτωπο, όπου δίνει τον τόνο ο Μελανσόν της Ανυπότακτης Γαλλίας. Κι αυτό, την ώρα που η κοινωνική αναταραχή εντείνεται, µε τις αγορές να βρίσκονται σε επιφυλακή για τα χειρότερα... Στη Βρετανία, οι ογκώδεις διαδηλώσεις σε κάλεσµα των ακροδεξιών ακτιβιστών -µε αιχµή το Μεταναστευτικό- έτυχαν θερµής υποδοχής από τον... Ελον Μασκ, που ζήτησε µάλιστα εκλογές για αλλαγή της κυβέρνησης.

Μιλώντας για τον Μασκ, δεν υπάρχει αµφιβολία ότι οι τεκτονικές πολιτικές µετατοπίσεις στις ΗΠΑ, πρωτοστατούντος του προέδρου Τραµπ, έχουν τον αντίκτυπό τους στην Ευρώπη. Αλλά θα είναι λάθος να θεωρηθεί -όπως εκτιµούν ορισµένοι- ότι έχουµε απλώς να κάνουµε µε µια µετάγγιση ιδεών και πρα κτικών τύπου MAGA από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ακόµα και έτσι να συµβαίνει, προφανώς υπάρχει πλέον πρόσφορο έδαφος για την υποδοχή και υιοθέτησή τους, ως manual για κρίσιµα προβλήµατα. Οι αιτίες για τον κλονισµό, που καταγράφεται σε όλα τα µήκη και πλάτη της ηπείρου, είναι πρωτογενείς. Το χάσµα του πλούτου από την πλειοψηφία των πολιτών που διευρύνεται, το αδιέξοδο στην οικονοµική ανόρθωση της Ε.Ε., η σύνθλιψη από τις «τεκτονικές πλάκες» των ΗΠΑ και της Κίνας, η τρικυµία εν κρανίω στη διαχείριση του Μεταναστευτικού, αυτές είναι οι συνισταµένες για την εκδήλωση µιας βαθιάς πολιτικής κρίσης µακράς διάρκειας, το τέλος της οποίας είναι άδηλο.

Σε µια απαισιόδοξη πρόβλεψη πριν από 8 χρόνια, ο Douglas Murray έγραφε στο βιβλίο του «The strange death of Europe» πως «ο πολιτισµός που αποκαλούµε Ευρώπη έχει µπει σε µια φάση που οδηγεί σε αυτοκτονία και ότι ούτε η Βρετανία ούτε καµία άλλη δυτικοευρωπαϊκή χώρα µπορεί να αποφύγει αυτήν τη µοίρα και όλοι µας φαίνεται να υποφέρουµε από τα ίδια συµπτώµατα και παθογένειες».

Σήµερα, αν κάποιος επιµείνει να αναζητή σει «ήσυχες γωνιές» στην Ευρώπη θα τα βρει δύσκολα. Οι βαλτικές χώρες -Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία- βρίσκονται στην µπούκα της ρωσικής «αρκούδας». Φινλανδία και Σουηδία, αντιµετωπίζοντας την απειλή εξ ανατολών, εντάχθηκαν µε συνοπτικές διαδικασίες στο ΝΑΤΟ, σπάζοντας ένα ταµπού ουδετερότητας δεκαετιών. Η Πολωνία δέχτηκε εισβολή από ρωσικά drones, το ίδιο και η Ρουµανία. Με άλλα λόγια, εκτός από τα ενδογενή προβλήµατα, που οξύνουν τις αντιθέσεις και τα πολιτικά πάθη, είναι και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, µε την υπογραφή του Βλαντίµιρ Πούτιν, που κάνουν τα πράγµατα πιο δύσκολα. Και το πιο παράδοξο από όλα; Αυτή η ανήσυχη ήπειρος εξακολουθεί να αποτελεί διακαή προορισµό για χιλιάδες µετανάστες από Αφρική και Ασία. Οι περισσότεροι αναζητούν ένα ασφαλές λιµάνι, την ώρα που οι τριγµοί στην Ευρώπη οδηγούν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις…

Δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή